Dan D na evropskim izborima

Od četvrtka građani EU po deseti put biraju saziv Evropskog parlamenta. Oko 360 miliona građana sa pravom glasa bira 720 poslanika u 27 država.

Dok iz prvih članica, poput Holandije i Irske, već stižu rezultati, u većini zemalja glasa se ove nedjelje (9. juni). To će i odlučiti ukupni ishod izbora.

Svaka članica EU delegira određeni broj poslanika shodno broju stanovnika – mada ne sasvim proporcionalno. Njemačka ima najviše mjesta, čak 96. Malta, Luksemburg i Kipar imaju po šest poslanika.

Šta zanima građane EU?

Prema Eurobarometru iz aprila, slijede teme poput podsticaja ekonomije, novih radnih mjesta i odbrambene politike u EU.

U Njemačkoj su najvažnije teme zalaganje za mir, socijalno staranje i useljavanje.

U mnogima od tih oblasti – recimo, migracije, životna sredina i privredna politika – Evropski parlament je jedan od dva zakonodavca. Nova pravila donosi uvijek u saglasju sa Savjetom EU-a u kojem je zastupljeno 27 vlada članica EU-a.

Ima i oblasti u kojima parlament može da raspravlja do mile volje i daje mišljenja – ali odluka je isključivo na Savjetu EU, poput bezbjednosne i odbrambene politike.

Parlament takođe retko može da predlaže zakone. To obično radi Evropska komisija.

Preko 70 odsto Evropljana kaže da EU ima uticaja na njihovu svakodnevicu, pa je ipak izlaznost na ovim izborima tradicionalno niska. Prije pet godina je, poslije mnogo vremena, ponovo prešla pedeset odsto.

U Njemačkoj je bila najviše 61 odsto. Ovog puta bi moglo biti i više, jer prvi put smije da se glasa sa 16 godina, a mladi djeluju motivisano.

Podjela bitnih fotelja

Osam dana nakon izbora, 17. juna će se šefovi država i vlada EU-a okupiti na samitu u Briselu. Tamo će pričati o tome ko će voditi Evropsku komisiju.

Prema evropskim ugovorima, upravo Evropski savjet nominuje kandidate za šefa ili šeficu Komisije, kao i tamošnje komesare.

Na snazi je i princip „nosilaca liste" prema kojem bi predvonik evropske liste koja osvoji najviše mjesta u EP-u trebalo da predvodi i Evropsku komisiju.

Ako se lideri zemalja članica budu držali te logike, onda najbolje karte ima Ursula fon der Lajen koja je već u toj vodećoj fotelji u Briselu. Ona, kao njemačka demokršćanka, u izbornu borbu predvodi Evropsku narodnu partiju.

Doduše, ona je postala šefica Komisija upravo tako što su šefoci država i vlada prekršili taj princip. Ali, koga oni nominuju, onome je dovoljna samo prosta većina u Evropskom parlamentu.

Kombinatorika je počela

U Briselu se već priča kako skovati novu većinu u parlamentu. Fon der Lajen je u jednoj televizijskoj debati rekla da će raditi sa poslanicima koji se jasno zalažu za Evropu i pravnu državu – i podržavaju Ukrajinu.

U tu grupu je ubrojala italijansku desničarsku premijerku Đorđu Meloni. Isključila je pak saradnju sa Nacionalnim okupljanjem francuske desničarke Marin Lepen.

Stranka Đorđe Meloni predvodi evropsku grupu Konzervativaca i reformista, dok Lepen vodi evropske Identitarce.

Koketiranje Fon der Lajen sa desnom kolonom nije bez rizika. Ona bi time mogla da izgubi podršku mnogih socijaldemokrata u EP-u.

Dvije velike partijske familije desničara mogle bi u zbiru imati više mjesta od Evropske narodne partije. Ali, teško da mogu do većine.

Novi saziv parlamenta okuplja se prvi put 16. jula u Strazburu. Do tada bi definitivno trebalo da se zna koja partija će u koji poslanički klub.

Pratite nas i na Facebooku, preko Twittera, na Youtubeu, kao i na Instagramu