Afera Štaufenberg
7. august 2018
Najnovija afera u redovima "Alternative za Njemačku" (AfD) nosi ime jednog njemačkog heroja - Klaus Šenk grof fon Štaufenberg. Ovaj visoki oficir Vermahta je u ljeto 1944. sa grupom oficira pokušao da izvrši atentat na Hitlera. Iako je atentat propao, u Njemačkoj taj čin i danas važi kao herojski.
Ali, mladi aktivista AfD-a, Lars Štajnke je atentatora na Hitlera nazvao "izdajicom i neprijateljem njemačkog naroda". Ovo je mišljenje koje se do sada moglo čuti samo u redovima radikalnih desničara. Postavlja se pitanje da li je ovo čisto taktička provokacija ili dokaz radikalizacije AfD-a? Posebno zabrinjava što je ova partija od septembra 2017. treća po snazi partija u njemačkom Bundestagu.
Štajnke pak nije bilo ko već predsjedavajući "Omladine AfD-a" u Donjoj Saksoniji, podmlatka ove desno populističke partije. Njegov post na Fejsbuku je izazavao bijes. Kako donjosaksonskog pokrajinskog saveza, kojem Štajnke pripada, tako se i na saveznom nivou traži njegovo isključenje iz partije.
Ovo je već drugi pokušaj da se Štajnke izbaci iz partije. Već početkom ove godine je trebalo da bude isključen zbog njegovih kontakata sa desničarskim ekstremistima. Ali, Štajnke je politički preživio, za razliku od njegovog nekadašnjeg pokrajinskog šefa AfD-a, Armina Paula Hampela.
Zašto političari AfD-a provociraju?
Eksperti smatraju da je prekoračivanje granica obavezno kada je riječ o podmlatku te partije. Ali, ne radi se samo o provokaciji, smatra politikolog Verner Pacelt. On je u intervjuu za DW kazao da u AfD-u "polako ali sigurno izlazi talog na površinu". Jer, ono što je Štajnke rekao o atentanu 20. jula u Njemačkoj nakon 1945. je jedna vrsta "tradicije". A aktuelni slučaj to samo potvrđuje, smatra Pacelt.
A da se funkcioneri AfD-a sve otvorenije pozicioniraju desno, na to u nedavno objavljenom razotkrivajućem izvještaju "Inside AfD", ukazuje i 28-godišnja Franciska Šrajber koja je napustila tu partiju. Šrajber upozorava da je AfD na putu političke radikalizacije i svjesno želi da provokacijama revidira njemačku prošlost. "Predsjedavajući u AfD-u su pod velikim pritiskom", kazala je ona u razgovoru za DW.
Funkcioneri AfD-a govore ono što članovi žele da čuju
Politikolog Pacelt, na katedri u saksonskom glavnom gradu Drezdenu, takoreći domovini AfD-a, ovakav razvoj smatra "logičnim". On smatra da je upravo to što je AfD vrlo brzo u njemačkoj javnosti dobio imidž desničarske partije razlog zašto je privukao mnoge desničare i desne ekstremiste. "Oni zapravo predstavljaju većinu AfD-a", kaže Pacelt. Oni bi imali većinu na partijskim kongresima, i "bilo bi lijepo" da onaj ko želi da zadrži svoju partijsku poziciju "sluša ove ljude". Ova partija funkcioniše drugačije od ostalih partija u Njemačkoj, ističe ovaj politikolog. "Ne određuje partijsko vođstvo šta treba da rade članovi", već obrnuto.
To da za umjerene glasove nema sluha u bazi AfD-a pokazuju i sudbine dosadašnjih predsjedavajućih. Bernd Luke, koji je 2013. kao kritičar evropskih fondova za spasavanje prezaduženih zemalja osnovao partiju, i njegova nasljednica Frauke Petri, bili su podložni radikalnim snagama unutar sopstvene partije. Tako da je to djelovanje "odozdo na gore" pokazalo dejstvo, kaže Pacelt.
Funkcioneri su prisiljeni da partijskim članovima govore ono što ovi žele da čuju, a to je i dovelo do toga da partija sve više klizi u desno. Onaj ko se toga nije pridržavao je bio "odstranjen", kaže takođe i Franciska Šrajber.
"Partija Pegide"
Na to ukazuje i nedavno ukinuta zabrana saradnje između AfD-a i organizacije Pegida (Patriotski Evropljani protiv islamizacije Zapada). U organizaciji ovog pokreta, koji je neprijateljski nastrojen prema strancima, se od 2014. u Drezdenu održavaju demonstracije. Pacelt, koji već godinama prati ovu scenu, smatra da bi se članovi AfD-a gotovo sigurno pridružili demonstracijama Pegide, ako bi iste bile organizovane na saveznom nivou. "AfD je partija Pegide", tvrdi drezdenski politikolog.
Čak iako se vođstvo AfD-a prikazuje u umjerenom svjetlu i javno osuđuje podmladak u aferi Štaufenberg, uopšte nije jasno koliko desno će se AfD na kraju pozicionirati.
Jedno drugo pitanje s kojim se AfD uskoro mora pozabaviti jeste stav prema inicijativi nekadašnjeg Trampovog savjetnika Stiva Benona. Ovaj ultra desničar želi da svojim projektom "Movement" ostvari tješnju saradnju sa desničarskim populistima u Evropi. Pitanje je doduše, kaže Pacelt, da li evropski desničarski populisti uopšte žele da sarađuju sa Benonovim Think Tankom. Ali, partnerstvo između Benona i AfD-a ovaj politikolog smatra mogućim. Prvi sastanak ovog Amerikanca i dva funkcionera AfD-a dogodio se još u proljeće prošle godine.