Poker za subvencije čipova

Jedva da prođe sedmica a da se ne pojave izvještaji o planiranim fabrikama poluprovodnika u SAD ili Evropi. Njemački Infineon želi da gradi u Drezdenu, a Intel iz SAD u Magdeburgu. I uporno se šuška da TSMC, gigant čipova sa Tajvana, razmatra izgradnju fabrike u Njemačkoj.

SAD pod Džozefom Bajdenom uspješno su dovele i TSMC i Samsung iz Koreje - Azijati već grade fabrike čipova vrijedne više milijardi dolara. Došli su zbog ogromnih subvencija vlade SAD za industriju iz inostranstva. Samo Zakon o smanjenju inflacije Inflation Reduction Act (IRA) vrijedi 370 milijardi američkih dolara. Pored toga, postoji Zakon o čipovima i nauci Chips and Science Act sa ukupnim obimom finansiranja od 280 milijardi dolara. Pored toga, ovi mse finsira i više stručnjaka za takozvanu STEM oblast (nauka, tehnologija, inženjering i matematika).

Ukupna vrijednost subvencija SAD - 650 milijardi dolara!

Mogu li visokotehnološke kompanije iz Njemačke i EU da se dugoročno odupru privlačnosti tih subvencija? Da li je za to dovoljan uporediv zakon EU o čipovima, EU Chips Act - sa oko 43 milijarde evra? Sa tim milijardama, evropski udio u globalnoj proizvodnji čipova trebalo bi da se udvostruči na 20 procenata do 2030. godine.

Predstavnici evropske industrije već su nestrpljivi, i htjeli bi „preko bare":

„Evropa je svjetski šampion u najavama i patuljak u primijeni", požalio se Andreas Gerstenmajer, šef austrijske tehnološke grupe AT&S, Handelsblatu krajem novembra. „Suma je premala za globalni nivo".

U Evropi već postoji bojazan da će se važne kompanije preseliti u SAD.

Nema razloga za strah od odlaska kompanija

Strah koji ne dijeli Markus Gloger, stručnjak za industriju i partner u Strategi&, konsultantske kuće za strategiju PricewaterhouseCoopers (PwC).

„U Evropi se stalno ponavlja: imamo samo oko deset odsto globalne proizvodnje čipova. Međutim, morate uzeti u obzir da su u Evropi dostupna važna ključna znanja i dobro obučena radna snaga. To je potpuno potcijenjeno. Fabrike mogu da se grade bilo gdje. Ali, potrebni su vam ljudi koji su adekvatno obučeni", kaže Gloger.

A kada se to uzme u obzir - Evropa je i dalje dobra lokacija „Zahvaljujući dugoj istoriji poluprovodnika u Evropi, ima nekoliko centara u kojima se ljudi sistematski obučavaju u ovoj oblasti."

Jedan od njih je Međuuniverzitetski centar za mikroelektroniku IMEC u Levenu u Belgiji, jedinstveni objekat gdje čak i konkurenti zajedno sprovode istraživanja u laboratorijama. Postoje i drugi klasteri poluprovodnika u regionu oko Minhena, plus Silicijumska Saksonija oko Drezdena ili francuski univerzitetski grad Grenobl.

EU ima dovoljno novca…

Prednosti Evrope, tehnologija, znanje i liderstvo na tržištu u određenim oblastima industrije poluprovodnika, su jedno. A pored Evropskog zakona o čipovima, postoji i Evropski fond za oporavak, koji je sebi postavio isti cilj kao i Zakon o smanjenju inflacije u SAD. Čitav niz fondova EU - od oko 1,9 biliona evra - stoji na raspologanju do 2030, objašnjava Gloger.

Prije svega su najviši zvaničnici i stručnjaci u Evropskoj komisiji bili ti koji su vodili kampanju da se Evropa u budućnosti uključi u trku za vrhunske čipove i super-računare. U budućnosti će obezbjeđivanje digitalnog suvereniteta biti mnogo važnije od obezbjeđivanja lanaca snabdijevanja. Jer, što je veći digitalni napredak u Internetu stvari (IoT) ili u digitalizaciji države i društva putem vještačke inteligencije (AI), mora biti zagarantovan i tehnološki suverenitet Njemačke i EU.

I superkompjutere…

Dva od četiri najmoćnija superkompjutera na svijetu su u Evropi - u Italiji i u Finskoj. A do 2024. prvi njemački Exascale-superkompjuter trebalo bi da bude gotov u Julihu. Sa više od 1000 petaflopsa, superkompjuter pod nazivom JUPITER imaće računarsku snagu više od pet miliona modernih laptopova. U godinama koje slijede, superkompjuteri klase Ekascale će nastati u Minhenu i Štutgartu. Bez obzira da li je riječ o klimatskim modelima, razvoju novih materijala, optimizaciji procesa, biofarmaceutskim istraživanjima ili dubokom učenju i vještačkoj inteligenciji – bez superkompjutera se gubi korak i nema napretka.

Vrhunski stručnjaci su svuda isto plaćeni

Prema Glogeru, pretpostavka da se kompanije sele tamo gdje se isplaćuje najviše subvencija je zabluda. „Potreban je čitav jedan ekosistem - materijali i istraživanja, a takođe i čitava mreža kompanija. Jer tu govorimo o vrhu, o ljudima koji su potpuno globalni. Ti profesionalci su isto plaćeni u Evropi, Kini i SAD. Da bismo mogli da zadržimo ove ljude ovdje - ključni su okvirni uslovi."

Zato je važno da ti vrhunski stručnjaci imaju nekoliko opcija u Evropi. Jer, kada se sa svojim porodicama presele u drugu zemlju ili kontinent, privlačno im je da znaju da pored jedne kompanije sa kojom započnu, postoje još jedna ili dvije druge u regionu u koju mogu da pređu. „To je aspekt koji se po mom mišljenju ne shvata dovoljno ozbiljno", naglašava Gloger.

Osim toga, potrebna su vam i relevantna istraživanja, gdje je Evropa i dalje lider. U Njemačkoj, vrhunski istraživači sa instituta Fraunhofer i Maks Plank spadaju među poznatije naučnike koji su postavili tempo u razvoju industrije 4.0. Zatim su tu Lajbnic instituti i mnogo manje poznati Institut Ferdinand Braun.

Njemačka ima klastere poluprovodnika

Njemačka ne treba da se stidi ni kada su u pitanju klasteri poluprovodnika. Silicijumska Saksonija kod Drezdena je jedan od velikih centara industrije poluprovodnika u Evropi, stvoren sa velikom dalekovidošću. „Ovdje ćete naći oko 200 kompanija koje se bave 'poluprovodnicima'. I za sve mašine u proizvodnji poluprovodnika potrebna je sveobuhvatna podrška stručnjaka različitih isporučioca", kaže Gloger.

Za isporučioca ima smisla da održava takve baze i nudi podršku „tamo gdje su dostupni određena infrastruktura i nekoliko kupaca. Ne govorimo o dobijanju podrške u roku od dan ili dva. Radi se o tome da budete tamo za pet ili deset minuta."

Jer fabrika poluprovodnika koja mjesec dana ne proizvodi može brzo da napravi troškove od oko 200 miliona evra. „Ako se takva fabrika čipova napravi za 1,5 do 15 milijardi evra i gradnja kasni mjesec dana, na primjer zato što ne može da se izlije temelj, onda često odmah nastaju stotine miliona štete", naglašava stručnjak za ovu industriju.

Evropa samo mora da ubrza tempo

Evropa ima pamet, sprovodi najsavremenija istraživanja i ima vodeće međunarodne klastere u industriji poluprovodnika. I jedinstveni isporučioci kao što su ASML u Holandiji, industrijska optika Zeiss (Cajs) ili stručnjak za industrijske lasere Trumpf takođe su u Evropi, kao i proizvođači industrijskih gasova i tehnologije čistih prostora.

„Ono što nedostaje jeste brzina implementacije odnosno sprovođenja, i da smo mi u Evropi hrabriji i odlučniji u svojim odlukama. Mislim da i njemačka administracija i industrija to definitivno mogu da postignu" – uvjeren je u to industrijski stručnjak Gloger.

Pratite nas i na Facebooku, na Twitteru, na YouTube, kao i na našem nalogu na Instagramu