Veliki petak – dan strogog posta

Na Veliki petak Hrist je osuđen, razapet na krstu i sahranjen. U crkvama je najpotresniji događaj toga dana cjelivanje plaštanice, koju sveštenici iznose na sredinu hrama. Plaštanica, sa likom Isusa Hrista skinutog s krsta, se polaže na uzvišenje koje simbolizuje Hristov grob. U svečanoj tišini pravoslavni vjernici na plaštanici cjelivaju Hristove rane. Toga dana umjesto zvona u crkvama se udara u drveno klepalo, ali i dan prije, na Veliki četvrtak. Zvona utihnu. Crkva i vjernici dočekuju Vaskrs, najradosniji hrišćanski praznik: “To je nešto veliko za mene.” “Skuplja se familija, pozovu se prijatelji, gosti...” “Kako ko može i kakvi su uslovi sada…neko farba jaja, neko svečanije, neko dođe u crkvu.” - komentari su Banjlaučana.

Veliki petak sve hrišćane obavezuje na strogi post, a prema pravoslavnom kanonu to je hrana spremljena na vodi, bez upotrebe ulja. Mnogi vjernici u znak žalosti na taj dan uopšte ne jedu i ne piju do zalaska sunca. Milica i Branislav Rauš iz Banjaluke poste četrdesetodnevni post.

“Gospod mi daje snagu da izdržim“

“Postimo svaki post. Vaskršnji post koji je strahovito rigorozan i strahovito žalostan, jer je Isus Hrist razapet na krstu. Moj post je voda, hljeb, voće i povrće. Toliko mi Gospod da snage da to sve izdržim, da ne možete ni da zamislite”, priča Branislav, koji je postao vjernik 2000. godine nakon što je pobijedio dvije bolesti uz, kako kaže, Božiju pomoć i molitvu.

Na Veliki petak u porodici Rauš se pomoli Bogu. Ništa se ne jede. A domaćica Milica ofarba četiri jaja, takozvane čuvarkuće: “Naveče se ide u crkvu. Kada dođemo jedemo hljeba i vode, išaram i obojim jaja. Zavijam sarmu i ostavljam za subotu. U subotu bojim ova jaja koja idu za Uskrs. Onda kada dođe Uskrs peče se rolovano pile, roluje se teletina, sprema sarma, supa, cicvara… Jaja se prvo daju gazdi, domaćinu kuće”, objašnjava Milica običaje po kojima ona dočekuje Vaskrs.

Da vlada jedinstvo i radost života

U čestitki povodom vaskršnjih praznika episkop zvorničko- tuzlanski Vasilije poručio je svim pravoslavnim i katoličkim vjernicima da među svim hrišćanima zavlada mir, sloga i ljubav. Poželio je i da među svim ljudima vlada jedinstvo i radost života.

“Hristovo vaskrsenje sadrži novi početak i pobjedu pravde i ljubavi. Njegovim vaskrsenjem vraća se red u nered ljudski, spasava se od propasti rod ljudski. Događaj njegovog vaskrsenja je potvrda konačnog slavlja ljubavi koja pobjeđuje i koja je znak da je Bog na strani nedužnih, na strani pravde, ljubavi i mira.“

Večernjim bogosluženjima na Veliki petak obilježiće se vrijeme smrti i skidanja sa krsta tijela Gospoda Isusa Hrista, kada se, na posebno ukrašen sto ispred oltara koji predstavlja Hristov grob, iznosi plaštanica. Plaštanica se potom polaže ispred oltara, a vjernici u tišini prilaze i cjelivaju sve do subote uveče, uoči Vaskrsa. Proslava počinje već u ponoć i kada se u znak vaskršnje radosti oglašavaju i prva zvona.

Autor: Dragan Maksimović

Odg.urednica: Belma Fazlagić-Šestić i Svetozar Savić