Γερμανία: Τα δάση πεθαίνουν «σιωπηλά»

Οι παλαιότεροι στη Γερμανία ίσως να το θυμούνται. Ο θάνατος των δασών ήταν μια από τις πρώτες ειδήσεις στην τότε Δυτική Γερμανία. Μάλιστα το 1984, η έκφραση «θάνατος των δασών» ψηφίστηκε ως η λέξη της χρονιάς. Ήταν κυρίως τα καυσαέρια από τις μεταφορές και τη βιομηχανία που είχαν επηρεάσει τα δέντρα. Αυτό ήταν πλήγμα για τους Γερμανούς, που είχαν πάντα και συνεχίζουν να έχουν μια ιδιαίτερη, ρομαντική σχέση με τα δάση τους. Σήμερα, περίπου το 30% της έκτασης της ενωμένης Γερμανίας καλύπτεται από δάση, αλλά τα δέντρα δεν είναι σε καλύτερη κατάσταση από ό,τι ήταν πριν από 40 χρόνια - το αντίθετο μάλιστα. Η έκθεση για την κατάσταση των δασών του υπουργού Γεωργίας Τζεμ Έζντεμιρ αναφέρει ότι όταν το μακρινό 1984 όλοι μιλούσαν για άρρωστα δάση, το 54% από τις βελανιδιές ήταν υγιείς, σήμερα ωστόσο είναι μόνο το 19%.

Να κάνουμε το δάσος ανθεκτικό στην κλιματική αλλαγή

«Το δάσος βρίσκεται σήμερα σε χειρότερη κατάσταση από ό,τι όταν όλοι μιλούσαν για τον θάνατο των δασών» επιβεβαιώνει στη Deutsche Welle o Ζβεν Ζέλμπερτ, ειδικός σε θέματα δασών στη Γερμανική Ένωση Προστασίας της Φύσης και της Βιοποικιλότητας (NABU). «Και τότε η κοινωνία αντέδρασε με μεγάλη ενεργητικότητα. Γιατί τότε τοποθετήθηκαν φίλτρα στις καμινάδες των εργοστασίων σε μεγάλη κλίμακα, το θείο απομακρύνθηκε από τον αέρα και αυτό βοήθησε πολύ το δάσος». Σήμερα υπάρχουν διαφορετικοί παράγοντες που επηρεάζουν τα δέντρα. Και άλλα πρωτοσέλιδα, μεταξύ άλλων στον τομέα της περιβαλλοντικής πολιτικής, που εξηγούν το «σιωπηλό» θάνατο του δάσους. Όπως η κλιματική αλλαγή με τον καταστροφικό τρόπο που την βιώνουμε σήμερα με την υπερχείλιση των ποταμών ή την αποξήρανσή τους. 

«Έχουμε την κλιματική αλλαγή, η οποία επηρεάζει πλέον σαφώς τα δάση» λέει ο Ζβεν Ζέλμπερτ. «Εκτός από τις ξηρασίες, τις καταιγίδες και την έλλειψη νερού, υπάρχουν νέες ασθένειες, οι περισσότερες από τις οποίες προκαλούνται από γνωστούς παθογόνους μικροοργανισμούς που ξαφνικά προκαλούν πολύ περισσότερες ζημιές στα δάση από ό,τι έχουμε δει στο παρελθόν». Η νυν κυβέρνηση συνασπισμού έχει δεσμευτεί στη κυβερνητική συμφωνία να αντιμετωπίσει αυτήν την τάση. Ηκλιματική κρίση, οι υψηλές θερμοκρασίες των τελευταίων χρόνων έχουν προκαλέσει μόνιμες ζημιές. «Μόνο ένα στα πέντε δέντρα εξακολουθεί είναι υγιές, το δάσος μετατρέπεται σε χρόνιο ασθενή, άρα χρειάζεται και μια μακροχρόνια θεραπεία» είπε χαρακτηριστικά ο Έζντεμιρ.

Οικονομικά συμφέροντα ή προστασία της φύσης

Άρα η λέξη-κλειδί είναι η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και για τα δέντρα. «Πρέπει να κάνουμε τα δάση, τα οικοσυστήματα, συμπεριλαμβανομένων των πόλεων, ανθεκτικά στις καταιγίδες. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να κατανοήσουμε το δασικό οικοσύστημα ως τέτοιο, όχι μόνο ως δασική έκταση. Πρέπει να πλέξουμε τον ιστό της ζωής στα δάση λίγο πιο σφιχτά. Να φέρουμε περισσότερα είδη, για παράδειγμα». Ωστόσο, το υπό ψήφιση σχέδιο νόμου για τα δάση δέχεται ήδη επικρίσεις. Οι ιδιοκτήτες δασών το θεωρούν ως «ψήφο δυσπιστίας» και διαμαρτύρονται για το ότι η εκχέρσωση χωρίς άδεια πρόκειται να καταστεί ποινικό αδίκημα. «Αντί για δασικό νόμο πρόκειται περισσότερο για νόμο για την προστασία της φύσης που έχει επεκταθεί στο δασικό τοπίο» καταγγέλλει η Ένωση Οικογενειακών Αγροτικών και Δασικών Εκμεταλλεύσεων και ζητά λιγότερη αυστηρότητα και περισσότερη ελευθερία στη διαχείριση. «Το δάσος θεωρείται από πολλούς ως πηγή ξυλείας, που είναι και πρέπει να παραμείνει έτσι, αλλά μπορεί να το κάνει μόνο αν η υγεία των δασών βελτιώνεται και δεν χειροτερεύει συνεχώς» λέει ο Ζβεν Ζέλμπερτ.

Σχεδόν τα μισά από τα δάση της Γερμανίας ανήκουν σε ιδιώτες, με τον εντυπωσιακό αριθμό των 760.000 δασοκτημόνων. Η ξυλεία είναι ένα περιζήτητο προϊόν, οι τιμές έχουν αυξηθεί απότομα στην παγκόσμια αγορά τα τελευταία χρόνια και οι εξαγωγές ακατέργαστης ξυλείας υπερτριπλασιάστηκαν ανάμεσα στο 2015 και το 2020, ιδίως προς την Κίνακαι τις ΗΠΑ. Επομένως η πίεση που ασκείται στα δάση είναι η ίδια παντού στον κόσμο, σύμφωνα με τον Ζέλμπερτ: «Έχουμε τα ίδια προβλήματα με άλλες περιοχές του κόσμου. Ο Αμαζόνιος υποφέρει πολύ από την κλιματική κρίση και υπάρχουν φόβοι ότι αυτό το υγρό κύτταρο της γης στεγνώνει. Αλλά και τα δάση στη Σκανδιναβία δέχονται μεγάλες πιέσεις. Τα δάση εκεί πρέπει να ξαναφυτευτούν με πολλά κωνοφόρα». Τώρα το πότε και με ποιο περιεχόμενη θα τεθεί σε ισχύ ο νέος γερμανικός νόμος για τα δάση είναι ακόμη γραμμένο στα άστρα.

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου