Γερμανία: Τι μπορούμε να κάνουμε για τις ακραίες πλημμύρες;

Πολλές κοινότητες στη νότια Γερμανία χρειάστηκε να εκκενωθούν – σε αρκετές εξ αυτών κηρύχθηκε κατάσταση έκτακτης ανάγκης εξαιτίας των σοβαρών πλημμυρών που έπληξαν την περιοχή το Σαββατοκύριακο.

Οι σφοδρές βροχοπτώσεις κράτησαν μέρες: σύμφωνα με τις αρχικές εκτιμήσεις σε ορισμένες περιοχές έπεσε περισσότερο νερό μέσα σε ένα 24ωρο απ’ όσο πέφτει μέσα σε έναν ολόκληρο μήνα. Τα φράγματα σε πολλά ρεύματα και ποταμούς κατέρρευσαν, με αποτέλεσμα να πλημμυρίσουν ολόκληρες κωμοπόλεις και χωριά – οι μεγαλύτερες ζημιές σημειώθηκαν στα κρατίδια της Βαυαρίας και της Βάδης-Βυρτεμβέργης.

Και όλα αυτά μόλις τρία χρόνια από τις καταστροφικές πλημμύρες στην κοιλάδα του Αρ στα δυτικά της χώρας, που προκάλεσαν τον θάνατο περισσότερων από 18 ανθρώπων και ζημιές ύψους δισεκατομμυρίων ευρώ.

Ολοένα και χειρότερες πλημμύρες στη Γερμανία

Ο Γιοχάνες Κουάς, μετεωρολόγος στο Πανεπιστήμιο της Λειψίας, δεν πιστεύει πως οι πλημμύρες αποτελούν οπωσδήποτε ένα εντεινόμενο φαινόμενο στη Γερμανία. «Όταν όμως εκδηλώνονται, είναι πολύ πιο ακραίες».

Στη Γερμανία παρατηρείται αύξηση 8% στις βροχοπτώσεις κατά ετήσιο μέσο όρο από το 1881 – και σύμφωνα με τη Γερμανική Μετεωρολογική Υπηρεσία το ποσοστό αυτό θα μπορούσε να αυξηθεί κατά 6% επιπλέον στο μέλλον.

Όπως υπογραμμίζει ο Κουάς, η ένταση των σφοδρών βροχοπτώσεων στη Γερμανία είναι μεγαλύτερη κατά 15% συγκριτικά με τον 19ο αιώνα και κατά 10% σε σύγκριση με τέσσερις δεκαετίες πριν. Μονάχα πέρυσι η μέση βροχόπτωση στη Γερμανία ήταν κατά 20% περισσότερη από τον μέσο όρο κατά το διάστημα 1991-2020.

Η τάση αυτή δεν παρατηρείται μονάχα στη Γερμανία. Η ποσότητα νερού στην Ευρώπη αυξήθηκε κατά 7% πέρυσι, με 1,6 εκατομμύριο ανθρώπους ανά την ήπειρο να βρίσκονται αντιμέτωποι με πλημμύρες σύμφωνα με το Copernicus, το πρόγραμμα γεωσκόπησης της ΕΕ. Κατά το 2023 το ένα τρίτο του ευρωπαϊκού δικτύου ποταμών ξεπέρασε το «υψηλό» όριο πλημμύρας, ενώ το 16% το «σοβαρό» όριο πλημμύρας.

Η επίδραση της κλιματικής αλλαγής

Η κλιματική αλλαγή αυξάνει τη σφοδρότητα καιρικών φαινομένων όπως οι πλημμύρες, εξηγεί ο Κουάς. «Και αυτό συμβαίνει επειδή η υγρασία στην ατμόσφαιρα αυξάνεται σημαντικά με τη θερμοκρασία».

Ταυτοχρόνως η υπερθέρμανση του πλανήτη επιταχύνει την εξάτμιση του νερού τόσο στην ξηρά όσο και στη θάλασσα – και συνεπώς προκαλεί πιο ακραίες βροχοπτώσεις και σφοδρότερες καταιγίδες.

Η μέση θερμοκρασία της Γερμανίας σε ετήσια βάση έχει αυξηθεί κατά 1,6°C – ταχύτερα από τον παγκόσμιο μέσο όρο, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας.

Εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής οι βροχοπτώσεις που προκάλεσαν τις καταστροφικές πλημμύρες στη Γερμανία, το Βέλγιο και την Ολλανδία το καλοκαίρι του 2021 ήταν κατά 3% με 19% σφοδρότερες και κατά 1,2 έως 9 φορές συχνότερες, όπως επισημαίνεται σε μελέτη του 2021 που συνέταξε ομάδα διεθνών επιστημόνων από το World Weather Attribution.

Πώς μπορούμε να προετοιμαστούμε καλύτερα;

Πολλά σπίτια κατέρρευσαν στις πλημμύρες που έπληξαν τη Γερμανία το 2021, γεγονός που αποδεικνύει πόσο επιτακτική ανάγκη αποτελεί η βελτίωση των οικοδομημάτων, προκειμένου αυτά να αντέχουν σε ακραίες καιρικές συνθήκες, όπως τονίζει η Λαμία Μεσσάρι-Μπέκερ, πολιτική μηχανικός και καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Ζίγκεν.

Όπως και στα αντισεισμικά κτήρια, το βάθος των θεμελίων, ο δομικός σχεδιασμός και τα υλικά πρέπει να καθορίζονται πολύ προσεκτικά, λέει η ειδικός. «Πρέπει να ενισχύσουμε τα υπόγεια, ώστε να μπορούν να πλημμυρίσουν και οι άνθρωποι να μπορούν να μεταβούν γρήγορα σε κάποιο ασφαλές μέρος. Επιπλέον, πρέπει να ενισχύσουμε και τα τοιχώματα, όπως και τις σκεπές».

Η ενίσχυση των πορτών και των παραθύρων ή η χρήση οικοδομικών υλικών που δεν μαζεύουν νερό μπορεί να είναι επίσης σημαντική, προσθέτει στην DW ο καθηγητής Κρίστιαν Κούλικε, ειδικός στους περιβαλλοντικούς κινδύνους και τα ακραία καιρικά φαινόμενα στο Κέντρο Χέλμχολτς για την Περιβαλλοντική Έρευνα στη Λειψία.

Την ίδια στιγμή, όπως προτείνει μία ομάδα εργασίας του γερμανικού Υπουργείου Παιδείας και Έρευνας, γύρω από τα ποτάμια θα μπορούσαν να υπάρχουν χώροι άθλησης και πάρκα, στα οποία να μπορεί να διαχυθεί το νερό κατά τη διάρκεια μίας πλημμύρας. Ακόμη, θα πρέπει να ενισχυθούν και τα θεμέλια των γεφυρών, προκειμένου αυτές να αντέχουν τα υλικά και τα χώματα που θα παρασέρνονται από το νερό. Τέλος, αναγκαία είναι και η βελτίωση των συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης.

Όσον αφορά τα μέτρα για τις μελλοντικές πλημμύρες και δεδομένου ότι ο καιρός αλλάζει διαρκώς και αποκτά ολοένα και μεγαλύτερη ένταση, ο Κουάς επισημαίνει πάντως το εξής: «Όσο δεν εκμηδενίζουμε τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, τα μέτρα αυτά δεν θα είναι ποτέ αρκετά – διότι πάντοτε θα πρέπει να προσαρμοζόμαστε εκ νέου στο νέο, ακόμη πιο ακραίο φαινόμενο».

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς