Διεθνής συναγερμός λόγω «Panama Papers»

Μετά τις αποκαλύψεις διεθνών μέσων ενημέρωσης που συμμετέχουν στις έρευνες της Διεθνούς Ένωσης Ερευνητών Δημοσιογράφων (ICIJ) σχετικά με εκατοντάδες χιλιάδες υπεράκτιες εταιρείες-γραμματοκιβώτια στον Παναμά, η εισαγγελία της κεντροαμερικανικής χώρας ξεκίνησε έρευνες για τη διαλεύκανση των κατηγοριών. Ωστόσο, οι χθεσινές αποκαλύψεις πυροδότησαν και διεθνείς αντιδράσεις.

Πρώτη αντέδρασε η φορολογική αρχή της Αυστραλίας, ανακοινώνοντας ότι θα ξεκινήσει έρευνες για πιθανή φοροδιαφυγή σε βάρος 800 και πλέον εύπορων πελατών της δικηγορικής εταιρείας Mossack Fonseca στον Παναμά.

Άποψη της γερμανικής κυβέρνησης, με βάση τα έως τώρα γνωστά, είναι ότι η Γερμανία δεν βρίσκεται στο επίκεντρο των αποκαλύψεων που αφορούν τις ύποπτες ροές χρημάτων προς τον Παναμά. Ο γερμανός κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέφεν Ζάιμπερτ τόνισε σήμερα ότι τα έγγραφα που δημοσιεύθηκαν λαμβάνονται αοβαρά υπόψη, ενώ υπογράμμισε ότι οι όποιες ενδείξεις για φοροδιαφυγή πρέπει να διευρευνηθούν. Εκπρόσωπος του γερμανικού υπουργείου Οικονομικών επισήμανε από την πλευρά του ότι ήδη σήμερα είναι παράνομη η απόκρυψη από τις αρμόδιες φορολογικές αρχές εσόδων από περιουσιακά στοιχεία που βρίσκονται σε κάποια εταιρεία-γραμματοκιβώτιο στο εξωτερικό.

Η δημοσιοποίηση αναλυτικών στοιχείων που αφορούν ιδιοκτήτες offshore φέρνει σε εξαιρετικά δύσκολη θέση μεταξύ άλλων και αρκετούς αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων. Ανάμεσά τους τον ουκρανό πρόεδρο Πέτρο Ποροσένκο, τον αργεντινό ομόλογό του Μαουρίτσιο Μάκρι, τους πρωθυπουργούς της Ισλανδίας και του Πακιστάν και τον σαουδάραβα βασιλιά Σαλμάν, γράφει το σημερινό φύλλο της εφημερίδας Süddeutsche Zeitung, η οποία συνέβαλε στην αξιολόγηση των στοιχείων που είχαν τεθεί στη διάθεση του ICIJ προ διετίας. Πρόκειται για διαρροή δεδομένων που ανήκουν σε πελάτες της δικηγορικής εταιρείας Mossack Fonseca με έδρα την πόλη του Παναμά, η οποία χαρακτήρισε παράνομη τη δημοσιοποίηση των στοιχείων.

Αφορμή για έρευνες διεθνώς;

Ο γερμανός ειδικός σε θέματα φορολογικών ερευνών Φρανκ Βέρχαϊμ εκτιμά ότι οι «εντυπωσιακές αποκαλύψεις» θα οδηγήσουν σε «παγκόσμιες έρευνες». Σύμφωνα με τον γερμανό ειδικό, τα στοιχεία που δημοσιοποιήθηκαν εξετάζονται με προσοχή και στη Γερμανία. «Όλοι οι φορολογικοί ελεγκτές της Γερμανίας έχουν στρέψει το βλέμμα τους εκεί. Εδώ δεν έχουμε να κάνουμε απλά με φοροδιαφυγή, αλλά και με ξέπλυμα χρήματος και άλλα εγκλήματα», δήλωσε ο Φρανκ Βέρχαϊμ στον δημοσιογραφικό όμιλο Funke.

Παρά το γεγονός ότι η ίδρυση εταιρειών-γραμματοκιβωτίων είναι νόμιμη, αυτές χρησιμοποιούνται συχνά με σκοπό την απόκρυψη περιουσιακών στοιχείων από τις αρμόδιες αρχές. Με αφορμή τις αποκαλύψεις ο αναπληρωτής πρόεδρος των γερμανών Σοσιαλδημοκρατών Ραλφ Στέγκνερ ζήτησε σκληρότερα μέτρα κατά των φοροφυγάδων, τονίζοντας στην εφημερίδα Handelsblatt ότι πρέπει να δοθεί αποφασιστικότερη μάχη κατά των φορολογικών παραδείσων. Παρόμοιες αντιδράσεις υπήρξαν και από πολιτικούς της Αριστεράς και των Πρασίνων.

Στη λίστα στενοί συνεργάτες του Πούτιν

Στα έγγραφα που διέρρευσαν περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων τα ονόματα 12 νυν και πρώην επικεφαλής κρατών και κυβερνήσεων, αλλά και συγγενείς εν ενεργεία ηγετών, όπως ο κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ και ο βρετανός πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον. Στην επίμαχη λίστα περιλαμβάνονται και άνθρωποι που ανήκουν στον στενό κύκλο του ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν, οι οποίοι φέρονται να μετέφεραν με ύποπτο τρόπο περισσότερα από δύο δις δολάρια εκτός Ρωσίας μέσω εταιρειών-γραμματοκιβωτίων.

Όπως αποκαλύπτει η SZ, η υπεράκτια εταιρεία του ουκρανού προέδρου Ποροσένκο ιδρύθηκε το 2014, μόλις δύο μήνες μετά την εκλογή του στην προεδρία της χώρας του. Από την πλευρά του ο ισλανδός πρωθυπουργός Σιγκμούντουρ Γκουνλάουκσον φέρεται να ήταν έως το 2009 συνιδιοκτήτης μιας offshore εταιρείας μαζί με τη νυν σύζυγό του. Στην εταιρεία αυτή φυλάσσονταν μεταξύ άλλων ομόλογα σημαντικών ισλανδικών τραπεζών.

Στην ύποπτη λίστα περιλαμβάνονται και ονόματα επιχειρηματιών στους οποίους είχαν επιβληθεί διεθνείς κυρώσεις, όπως έναν ξάδελφος του σύρου προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ. Εκτός από πολιτικούς εμφανίζονται στη λίστα και ονόματα δισεκατομμυριούχων, αθλητών, ηθοποιών, εμπόρων όπλων, κατασκόπων και απατεώνων. Αίσθηση προκαλεί η αναφορά των ονομάτων του τιμωρημένου προέδρου της UEFA Μισέλ Πλατινί, του μέλους της Επιτροπής Ηθικής της FIFA Χουάν Πέδρο Νταμιάνι, αλλά και του κορυφαίου αργεντινού ποδοσφαιριστή Λιονέλ Μέσι.

Η δικηγορική εταιρεία αντικρούει τις κατηγορίες

Τα επίμαχα στοιχεία τέθηκαν στη διάθεση της SZ από ανώνυμη πηγή. Πρόκειται δεδομένα με όγκο 2,6 Terabyte που αντιστοιχούν σε 11,5 εκατομμύρια έγγραφα και αφορούν 214.000 εταιρείες-γραμματοκιβώτια. Όπως υπογραμμίζει και η εφημερίδα του Μονάχου, πρόκειται για τη μεγαλύτερη διαρροή δεδομένων στην ιστορία, με τα στοιχεία να καλύπτουν χρονικό φάσμα 40 ετών. Η αξιολόγηση των επονομαζόμενων Panama Papers οργανώθηκε από την Ένωση Ερευνητών Δημοσιογράφων (ICIJ) στην Ουάσιγκτον, ένα δίκτυο στο οποίο συμμετέχουν περίπου 400 δημοσιογράφοι από σχεδόν 80 χώρες. Στις έρευνες συνεργάστηκαν από γερμανικής πλευράς, εκτός από την SZ, τα δίκτυα NDR και WDR.

Όπως αποκαλύπτει η εφημερίδα του Μονάχου, η δικηγορική εταιρεία Mossack Fonseca, η οποία ιδρύει και διαχειρίζεται τα τελευταία 40 περίπου χρόνια εταιρείες-γραμματοκιβώτια, βρίσκεται εδώ και κάποιο διάστημα στο επίκεντρο ερευνών εξαιτίας υπόνοιας για συνέργεια σε φοροδιαφυγή. Η ίδια η εταιρεία πάντως αντικρούει τις κατηγορίες, με τον Ρομάν Φονσέκα, ιδρυτικό μέλος της εταιρείας, να κάνει λόγο στο γαλλικό πρακτορείο ειδήσεων AFP για «επίθεση κατά του Παναμά».

DW, afpd, dpa, Άρης Καλτιριμτζής