Δυσεπίλυτα τα προβλήματα της Ισπανίας

Κατά την επίσκεψη της Άγκελα Μέρκελ στην Ισπανία πριν από δύο χρόνια η ατμόσφαιρα ήταν ηλεκτρισμένη. Η χώρα είχε απολέσει το ένα έκτο του ΑΕΠ της και ένας στους τέσσερεις Ισπανούς ήταν άνεργος. Η γερμανίδα καγκελάριος μετέφερε τότε στις «αποσκευές» της το μήνυμα για συνέχιση των μέτρων λιτότητας και των μεταρρυθμίσεων με αποδέκτη την κυβέρνηση στη Μαδρίτη. Για πολλά ΜΜΕ και την πλειοψηφία των Ισπανών η Άγκελα Μέρκελ αποτελούσε τότε «κόκκινο πανί», επισημαίνει ο Γιούργκεν Ντόνγκες, ομότιμος καθηγητής Οικονομικής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο της Κολωνίας και μέλος της Βασιλικής Ακαδημίας Οικονομικών και Χρηματοοικονομικών Επιστημών της Ισπανίας. «Αυτή η φοβία έναντι της Μέρκελ και της Γερμανίας οφειλόταν στο γεγονός ότι πολλοί Ισπανοί έπρεπε να προσαρμοστούν, έχοντας ζήσει 10-15 χρόνια πάνω από τις δυνατότητές τους. Τότε έψαξαν έναν ένοχο και τον βρήκαν στο εξωτερικό», επισήμανε στη DW ο γερμανός καθηγητής.

«Η Ισπανία βρίσκεται κάτω από το επίπεδο προ κρίσης»

Η Άγκελα Μέρκελ βρίσκεται και πάλι στην Ισπανία (πραγματοποιώντας διήμερη επίσκεψη, Κυριακή-Δευτέρα), ενώ από την προηγούμενη επίσκεψή της μέχρι σήμερα έχουν μεσολαβήσει πολλά. Η ισπανική κυβέρνηση μείωσε τις δαπάνες, απέλυσε πολλούς δημοσίους υπαλλήλους και προχώρησε στη μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας παρά την αντίσταση των συνδικάτων. Η ισπανική οικονομία μάλιστα ξέφυγε από την τροχιά ύφεσης, με το ΑΕΠ της χώρας να αυξάνεται μεταξύ Απριλίου και Ιουνίου κατά 0,6%, την ώρα που το σύνολο της ευρωζώνης παρέμεινε στάσιμο και η γερμανική οικονομία υπέστη μίνι συρρίκνωση της τάξης του 0,2%.

Η συντηρητική κυβέρνηση του πρωθυπουργού Μαριάνο Ραχόι χρησιμοποιεί τα τελευταία οικονομικά στοιχεία για να δημιουργήσει ευνοϊκό κλίμα ενόψει και των επικείμενων εκλογών του 2015, εκτιμά ο Γιούργκεν Ντόνγκες, ο οποίος θεωρεί πάντως ότι η κυβέρνηση πρέπει να παραμείνει στο μονοπάτι της λιτότητας και των μεταρρυθμίσεων. Όπως εξηγεί, «η παραγωγικότητα παραμένει χαμηλή. Αυτό το γνωρίζουμε και από άλλες χώρες: αν σταματήσουμε στα μισά ή στα τρία τέταρτα της ‘διαδρομής' δεν μπορούμε στο τέλος να δρέψουμε τους καρπούς. Λέω σε όσους έρχομαι σε επαφή από την Ισπανία, διατηρείστε την πορεία σας, είναι πολύ σημαντικό».

Σε άλλο μήκος κύματος κινείται ο Χάινερ Φλάσμπεκ, έως το 2012 επικεφαλής οικονομολόγος της Διάσκεψης των ΗΕ για το Παγκόσμιο Εμπόριο και την Ανάπτυξη (UNCTAD). Όπως υπογραμμίζει, η Ισπανία έχει μειώσει τους μισθούς κατά 15%-20% τα προηγούμενα χρόνια, με αποτέλεσμα, όπως λέει, να έχει πληγεί σαφώς η εσωτερική ζήτηση. Ο κ. Φλάσμπεκ εκτιμά ότι χωρίς αγοραστική δύναμη δεν μπορεί να αναζωογονηθεί η οικονομία και τονίζει: «Η Ισπανία βρίσκεται κάτω από το επίπεδο του 2008, προ κρίσης, το οποίο είναι καταστροφικό. Η οικονομία αναπτύχθηκε λίγο και η ανεργία μειώθηκε ελάχιστα. Με αυτόν το ρυθμό θα χρειαστούν περίπου 50 χρόνια μέχρι να επανέλθει η Ισπανία σε ένα φυσιολογικό ποσοστό ανεργίας. Η κατάσταση είναι δραματική και άσχημη».

Με τη σημερινή πολιτική «κινδυνεύει η δημοκρατία»

Ο Χάινερ Φλάσμπεκ δεν συμμερίζεται την άποψη των φιλελεύθερων οικονομολόγων, όπως ο κ. Ντόνγκες, ότι η λύση του προβλήματος βρίσκεται στον προσανατολισμό της χώρας στις εξαγωγές. Συνιστά, όπως και ο νομπελίστας αμερικανός οικονομολόγος Πολ Κρούγκμαν, ενίσχυση της εσωτερικής ζήτησης, μέσω υψηλότερων αμοιβών ή αναπτυξιακών προγραμμάτων της κυβέρνησης, τα οποία θα χρηματοδοτηθούν εν ανάγκη μέσω νέου δανεισμού. Θέση που βρίσκει αντίθετους τους φιλελεύθερους οικονομολόγους, οι οποίοι θεωρούν παράλογη την ανάληψη νέου χρέους, καθώς έτσι πλήττεται η ανταγωνιστικότητα.

Ωστόσο, ο Χάινερ Φλάσμπεκ προειδοποιεί: «Πρέπει να υπάρξει μία ριζική αλλαγή του συνόλου της οικονομικής πολιτικής στην Ευρώπη, ειδάλλως κινδυνεύει η δημοκρατία. Δεν μπορεί να διατηρείται για περισσότερα από 20 ή 30 χρόνια μια κατάσταση απόγνωσης για τους ανθρώπους. Αν οι άνθρωποι είναι απεγνωσμένοι, κάποια στιγμή θα ψηφίσουν ακραία κόμματα. Και έτσι η θα διαλυθεί η Ευρώπη».

Andreas Becker / Άρης Καλτιριμτζής