Ιζαμπέλα Παλάσκα: «Με πόνεσε η κατηγορία για δωσιλογισμό»

«Ήταν ένας από τους πιο ευφυείς ανθρώπους που έχω γνωρίσει και κυρίως τον θαύμασα για το κουράγιο του να μείνει στην Ελλάδα και να μην φύγει» λέει η Ιζαμπέλα Παλάσκα θέλοντας σύντομα να περιγράψει τον πατέρα της Ιωάννη Βουλπιώτη.

Της άφησε μια πολύ βαριά κληρονομιά. Την ρετσινιά του δωσίλογου στην Κατοχή. Το βάρος αυτό επιχείρησε να διαχειριστεί, ανάμεσα σε άλλα, και με την συγγραφή δυο ιστορικών μυθιστορημάτων: «Άγγελος ή Δαίμονας. Ο αμφιλεγόμενος πατέρας μου» και «Τα χρόνια της θύελλας» (Εκδόσεις Λιβάνη).

Στα δυο βιβλία ξεδιπλώνεται η προσωπικότητα ενός ανθρώπου που υπήρξε ο εισηγητής των περιβόητων Ταγμάτων Ασφαλείας στην Ελλάδα, γαμπρός του Καρλ Φρίντριχ Ζίμενς μέσω της πρώτης του γυναίκας, εκπρόσωπος των συμφερόντων του ομίλου στην Ελλάδα, συνομιλητής του Μεταξά, του Πλαστήρα, του Ράλλη και πολλών άλλων, αλλά και ιδρυτής και γενικός διευθυντής της Ανωνύμου Ελληνικής Ραδιοφωνικής Εταιρείας (ΑΕΡΕ, προγενέστερη μορφή των ΕΙΡ και ΕΡΤ). Ο Ιωάννης Βουλπιώτης μετά τον πόλεμο καταδικάστηκε από τα ειδικά δικαστήρια δυο φορές για δωσιλογιμό και αθωώθηκε (1947/1948).

Μια σχέση «έλλειψης» με τον πατέρα

Η Ιζαμπέλα Παλάσκα γνώρισε σαν παιδί πολύ λίγο τον πατέρα της. Η μητέρα της ήταν η δεύτερη γυναίκα του. Τη σχέση μαζί του την περιγράφει ως «σχέση έλλειψης». «Χώρισαν με τη μητέρα μου όταν ήμουν δυόμισυ ετών και μετά έφυγε για την Ιταλία όπου έκανε καινούργιες δουλειές, επιχειρήσεις. Εκεί τον επισκέφθηκα δυο φορές και άλλη μια φορά συναντηθήκαμε όλοι μαζί, οι τρεις του κόρες δηλαδή, πριν φύγει για την Ιταλία. Αυτή ήταν η επαφή μου μαζί του» λέει. Ωστόσο μετά από παρότρυνση της μητέρας, του έγραφε σαν παιδί κάθε εβδομάδα ένα γράμμα.

Αργότερα πατέρας και κόρη συναντήθηκαν το 1975 στην Ελλάδα, όπου επέστρεψαν και οι δυο για να μείνουν οριστικά πλέον. Ο Βουλπιώτης είχε εγκατασταθεί στην Ιταλία όπου ασχολούνταν με επιχειρήσεις πλαστικών μετά τη θυελλώδη δίκη του το 1955 και την έκτιση της ποινής του που αυτή τη φορά αφορούσε προμήθειες της εταιρείας Siemens στον τότε υφυπουργό Συγκοινωνιών Κωνσταντίνο Παπακωνσταντίνου (H υπόθεση παρουσιάζεται γλαφυρά στο δεύτερο βιβλίο της κόρης, η οποία δηλώνει πως «το έξυπνο πουλί από τη μύτη πιάνεται»).  Η Ιζαμπέλα Παλάσκα, η οποία είχε φύγει κι αυτή στο εξωτερικό, είχε εν τω μεταξύ παντρευτεί έναν Έλληνα διπλωμάτη και αποκτήσει δυο παιδιά. Στους συχνούς περιπάτους που είχε καθιερώσει με τον πατέρα της στον Εθνικό Κήπο μπορεί εκείνος να μην την ρωτούσε «Ιζαμπέλα τι κάνεις; Ούτως ή άλλως δεν υπήρξε ποτέ στοργικός πατέρας» όπως λέει, ωστόσο της διηγούνταν ιστορίες: «Όχι παραμύθια, αλλά ιστορίες του τόπου μας».

Στην ερώτηση τι της έλεγε για εκείνη την εποχή, η Ιζαμπέλα Παλάσκα απαντά: «Ήταν λάτρης της γερμανικής κουλτούρας. Και αυτό είναι κάτι για το οποίο τον κατηγορούν. Άλλο να είσαι γερμανόφιλος και να θαυμάζεις τη γερμανική κουλτούρα, όπως χιλιάδες επιστήμονες και όχι μόνο, και άλλο να ξέρεις τι ήταν το τότε καθεστώς, το χιτλερικό. Αυτό δεν σημαίνει ότι υπήρξε προδότης. Γιατί αυτό ήταν που εμένα με πόνεσε πάρα πολύ, ότι ήταν προδότης και δωσίλογος. Αυτό σε κάνει να νιώθεις δυο πράγματα, πρώτον θυμό αλλά και μια ντροπή γιατί πως να εξηγήσεις σε όλο τον κόσμο ότι δεν ήταν έτσι».

«Μια αλήθεια που πολλοί δεν ήθελαν να δουν»

Πως ήταν όμως δυνατόν ένας άνθρωπος που είχε συναντήσει τρεις φορές τον Χίτλερ και που συνδιαλεγόταν σε ανώτατο επίπεδο με τους Γερμανούς στην Ελλάδα να μην γνώριζε τις απάνθρωπες πρακτικές τους, τις θηριωδίες τους; «Αυτό μπορώ να το απαντήσω μόνο από τη δική μου την πλευρά. Την ίδια ερώτηση θα μπορούσα να κάνω σε μια ολόκληρη Γερμανία. Δεν ήξεραν τι γινόταν στη χώρα τους; Είναι μια αλήθεια την οποία ίσως πολλοί δεν ήθελαν να δουν. Η δική μου γενιά είναι η πρώτη που αρχίζει και συνειδητοποιεί τι έγινε. Κατηγόρησαν τον πατέρα μου για τις επαφές που είχε με τη γερμανική πρεσβεία σε ανώτατο επίπεδο. Από την άλλη πλευρά όμως έσωσε πάρα πολύ κόσμο και αυτό ήταν το συγκινητικό όταν άνοιξα τα αρχεία του πατέρα μου και είδα τα γράμματα από πολύ γνωστούς ανθρώπους αλλά και άγνωστους για μένα. Τον ευχαριστούσαν που τους έσωσε τη ζωή αλλά και του πατέρα τους, του παππού τους. Μεταχειρίστηκε τη δύναμη που είχε λόγω των επαφών του για να βοηθήσει και πάρα πολλούς Έλληνες. Αυτό όμως δεν του το αναγνωρίζουν, δυστυχώς».

Η Ιζαμπέλα Παλάσκα για να μπορέσει να αντέξει όλο αυτό το βάρος της ρετσινιάς του δωσιλογισμού προσπάθησε με τη βοήθεια του δημοσιογράφου Δημοσθένη Κούκουνα, ο οποίος έχει ειδικευθεί στην περίοδο της Κατοχής, να διαβάσει και να ερμηνεύσει το αρχείο που της κληροδότησε ο πατέρας της. «Οι ψίθυροι για τον πατέρα της» που άκουγε από κοριτσάκι, ακόμα και στο σχολείο από τη δασκάλα της όταν ήταν μόλις οχτώ ετών, ζητούσαν μέσα της μια απάντηση.

Κατάφερε να συγχωρέσει τον πατέρα

Η Ιζαμπέλα Παλάσκα παρουσιάζει τη δική της αλήθεια στα δυο βιβλία της και μέσα από τη ζωντανή αφήγηση αναδεικνύεται η μυθιστορηματική ζωή και αμφιλεγόμενη προσωπικότητα του πατέρα της και των πρωταγωνιστών της εποχής. Διαφοροποιήθηκε από την αμφιθαλή αλλά και την ετεροθαλή αδελφή της Ανέτε. «Απόρησαν και οι δυο πως το έκανα. Εκτός από την προσωπική έλλειψη του ‘πατέρα’ δεν θέλησαν να καταλάβουν ποτέ ποιός ήταν πραγματικά ο πατέρας μας». Έκρυβαν πάρα πολύ θυμό μέσα τους. «Πιο πολύ σε προσωπικό επίπεδο παρά σε πολιτικό». Η Ιζαμπέλα Παλάσκα ήλπιζε οι αδελφές της να δουν ότι δεν ήταν μόνο «κακός πατέρας», ωστόσο εκείνες «δεν τον συγχώρησαν ποτέ».

Η ίδια μπόρεσε πάντως «να τον συγχωρέσει» και μέσα της, όπως λέει, «δεν υπάρχει πια η ρετσινιά του δωσίλογου». Την ιστορική αλήθεια την έκριναν, την κρίνουν και θα την κρίνουν οι ειδικοί επιστήμονες. Ο καθένας όμως έχει το δικαίωμα να πει τη δική του αλήθεια και να κριθεί βεβαίως για αυτήν.

Μαρία Ρηγούτσου