Πολιτικό σινεμά στο Φεστιβάλ της Βενετίας

Η ιρανική κυβέρνηση καταπιέζει ολοένα και περισσότερο τους κινηματογραφιστές στη χώρα και πρόσφατα, αρκετοί γνωστοί σκηνοθέτες που επέκριναν την κυβέρνηση συνελήφθησαν. Αναμέσά τους ο δημοφιλής Τζαφάρ Παναχί, η τελευταία ταινία του οποίου «Οι αρκούδες δεν υπάρχουν» έκανε πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας.

Το αδίκημα που διέπραξε ο Τζαφάρ Παναχί ήταν η αλληλεγγύη που επέδειξε απέναντι σε άλλους κινηματογραφιστές. Στις αρχές Ιουλίου τόλμησε να ρωτήσει την Εισαγγελία για την τύχη δύο συναδέλφων του που μόλις είχαν συλληφθεί. Το αποτέλεσμα ήταν να συνελήφθει και ο ίδιος αμέσως. Ένα σοκ για τον κόσμο του κινηματογράφου.

Γυρισμένη στα κρυφά

Λίγο μετά τη σύλληψη του Παναχί, το φημισμένο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας ανακοίνωσε ότι η ταινία «Οι αρκούδες δεν υπάρχουν» θα λάμβανε μέρος στο φετινό διαγωνισμό για το Χρυσό Λιοντάρι στέλνοντας έτσι ένα πολιτικό μήνυμα. Όπως όλα τα πρόσφατα έργα του Παναχί, έτσι και αυτή η ταινία γυρίστηκε κρυφά μια και έχει απαγορευθεί στο σκηνοθέτη να εργαστεί στην πατρίδα του.

Στο φεστιβάλ πήραν μέρος άλλες τρεις ιρανικές ταινίες: «Πέρα από το τείχος» του Βαχίντ Τζαλιλβάντ, «Χωρίς εκείνη» του Αριάν Βαζιρνταφτάρι, «Τρίτος Παγκόσμιος Πόλεμος» του Χουμάν Σεϊέντι.

Ο Βαχίντ Τζαλιλβάντ παίρνει επίσης μέρος στο διαγωνιστικό τμήμα για τον Χρυσό Λιοντάρι ανταγωνιζόμενος την ταινία του Παναχί. Το 2017 τιμήθηκε για την ταινία του «No Date, No Signature» στην κατηγορία Horizons ως καλύτερος σκηνοθέτης και ο πρωταγωνιστής της ταινίας, Ναβίντ Μοχαμαντζαντέχ τιμήθηκε ως καλύτερος ηθοποιός. Η νέα του ταινία «Πέρα από το τείχος» αφορά έναν τυφλό άνδρα, ο οποίος χάνει τις ισορροπίες του όταν μια γυναίκα πρόσφυγας μπαίνει στον κόσμο του.

Οι άλλες δύο ιρανικές ταινίες διαγωνίζονται στην κατηγορία Horizons του φεστιβάλ. Η δραματική ταινία «Χωρίς εκείνη» σε σκηνοθεσία Αριάν Βαζιρνταφτάρι, είναι για την Ρόγια, μια γυναίκα που θέλει να φύγει από το Ιράν και γνωρίζει μια νεαρή γυναίκα που φαίνεται να έχει χάσει τη μνήμη της. Η Ρόγια την παίρνει μαζί της και τη συστήνει στους φίλους και την οικογένειά της χωρίς όμως να γνωρίζει ότι η γυναίκα έχει έρθει για να πάρει την ταυτότητά της. Τέλος, η πλοκή της ταινίας του Χουμάν Σεϊέντι «Τρίτος Παγκόσμιος Πόλεμος» κρατήθηκε άκρως μυστική μέχρι την πρεμιέρα της στο φεστιβάλ.

Αφορμή για συζήτηση περί λογοκρισίας και καταπίεσης

Η έντονη παρουσία ιρανικών ταινιών στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας πυροδοτεί ήδη έντονες συζητήσεις στο Ιράν, δίνοντας στους Ιρανούς σκηνοθέτες μια περίοπτη θέση. Το Φεστιβάλ είναι βέβαιο ότι θα πυροδοτήσει και νέες συζητήσεις σχετικά με τη λογοκρισία αλλά και την καταπίεση που υφίστανται οι Ιρανοί σκηνοθέτες στη χώρα τους.

Εκτός από τον Παναχί, δύο άλλοι εξέχοντες κινηματογραφιστές, ο Μοσταφά Αλεχμάντ και ο Μοχαμάντ Ρασούλοφ συνελήφθησαν πρόσφατα διότι γνωστοποίησαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης την κατάρρευση ενός κτιρίου που σκότωσε περισσότερους από 40 ανθρώπους. Αυτή τη στιγμή βρίσκονται υπό κράτηση.

Ο ιρανικός κινηματογράφος τα τελευταία χρόνια έχει δώσει εξαιρετικά δείγματα και συνεχίζει να μας εκπλήσει συνδυάζοντας τη λεπτή πολιτική διεισδυτική ματιά με την καλλιτεχνική μαεστρία. Κάποιοι από τους δημιουργούς πάντως, όπως ο Βαχίντ Τζαλιλβάντ μιλώντας στην DW λέει πως θα το θεωρούσε θλιβερό το μοναδικό κριτήριο για την επιλογή της ταινίας του στο φεστιβάλ να ήταν πολιτικό. Τονίζει πάντως πως κανένας καλλιτέχνης και σκηνοθέτης δεν πρέπει να φυλακίζεται για το έργο του.

Οι ιρανικές ταινίες έχουν αποσπάσει σημαντικά βραβεία σε μεγάλα διεθνή φεστιβάλ κινηματογράφου, ανάμεσα σε άλλα, στο Λοκάρνο, τις Κάννες, το Βερολίνο και φυσικά στη Βενετία.

Κέβιν Τσίρσε

Επιμέλεια: Μαρία Ρηγούτσου