Σε πολιτική κρίση η Σερβία μετά το νέο μακελειό

Ολόκληρη η Σερβία είναι συγκλονισμένη από τα δύο αιματηρά επεισόδια, μέσα σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα. Η χώρα βρισκόταν σε κατάσταση σοκ από την Τετάρτη (03/05), όταν ένας 13χρονος, έπειτα από προσεκτικό σχεδιασμό και χρησιμοποιώντας τα όπλα του πατέρα του, σκότωσε οκτώ συμμαθητές του και έναν σχολικό φύλακα σε δημοτικό σχολείο στο Βράτσαρ, μία μεσοαστική συνοικία του Βελιγραδίου. Δύο ημέρες αργότερα, την Παρασκευή (05/05), οι άνθρωποι ξύπνησαν με την είδηση ενός ακόμη μακελειού, με τραγικό απολογισμό 8 νεκρούς και 14 τραυματίες, μερικοί εκ των οποίων σε θανάσιμο κίνδυνο.

Ο 21χρονος δράστης, Ούρος Μπ., γιος συνταγματάρχη, άνοιξε πυρ με αυτόματο όπλο το βράδυ της Πέμπτης στο χωριό Οράσιε, περίπου πενήντα χιλιόμετρα νότια του Βελιγραδίου. Τα πρώτα θύματα ήταν σχεδόν όλοι νέοι, που είχαν συναντηθεί δίπλα στο σχολείο του χωριού για ένα απογευματινό πικνίκ με μπάρμπεκιου και μπύρες. Στη συνέχεια, ο δράστης σκότωσε κι άλλους ανθρώπους σε δύο γειτονικά χωριά και διέφυγε. Έπειτα από ανθρωποκυνηγητό με τη συμμετοχή και των αντιτρομοκρατικών ομάδων, ο δράστης συνελήφθη στην κεντρική Σερβία το πρωί της Παρασκευής.

Όλοι αναζητούν τα αίτια

Η Σερβία είναι η χώρα με τη μεγαλύτερη αναλογία νόμιμων και παράνομων όπλων ανά κάτοικο στην Ευρώπη. Πολλά από αυτά υπάρχουν από την εποχή του πολέμου στην τότε Γιουγκοσλβία και παρέμειναν έκτοτε στην ιδιοκτησία των κατόχων τους. Όμως τέτοια περιστατικά ήταν εξαιρετικά σπάνια μέχρι τώρα. Ο Μόμιρ Τούρουντιτς, εκδότης του εβδομαδιαίου περιοδικού Vreme του Βελιγραδίου, λέει στην DW: «Εδώ και περισσότερες από τρεις δεκαετίες, η σερβική κοινωνία είναι βαθιά τραυματισμένη και ταυτόχρονα οπλισμένη», προσθέτοντας πως «είναι θαύμα που δεν έχουμε ξαναζήσει τέτοιες φρικαλεότητες».

Ο δημοσιογράφος εκφράζει την απογοήτευσή του για το γεγονός ότι η χώρα βιώνει σήμερα μία τόσο βαθιά πολιτική κρίση. Μετά το μακελειό στο δημοτικό σχολείο την Τετάρτη, οι εικασίες και οι αλληλοκατηγορίες έδιναν και έπαιρναν μεταξύ πολιτικών, δημοσιογράφων και διανοουμένων. Για ορισμένους - συμπεριλαμβανομένων μελών της κυβέρνησης – οι τραγωδίες οφείλονται στις «δυτικές αξίες», τα βιντεοπαιχνίδια και την εγκατάλειψη των παραδόσεων. Οι υπόλοιποι κατηγορούν το αυταρχικό σύστημα διακυβέρνησης της Σερβίας και τα ΜΜΕ. Άλλοι πάλι πως τα αίτια των επεισοδίων έγκεινται στην φίλα προσκείμενη προς τη Ρωσία στάση ή και στις παραδοσιακές αξίες. «Αντί να θρηνούμε, επιστρέφουμε στην επιθετικότητα και στα πολιτικά παιχνίδια. Θα μπορούσε κανείς σχεδόν να προβλέψει ότι, σε μια τέτοια ατμόσφαιρα, θα εμφανίζονταν πολιτικοί καιροσκόποι», λέει ο Τούρουντιτς.

Αυστηροποίηση της νομοθεσίας για τα όπλα

Εδώ και έντεκα χρόνια, ο πρόεδρος Αλεξάντερ Βούτσιτς, κυβερνά τη Σερβία σχεδόν ανεξέλεγκτα και με σιδηρά πυγμή, ελέγχοντας ταυτοχρόνως τα περισσότερα μέσα ενημέρωσης της βαλκανικής χώρας. Μιλώντας στον Τύπο, ο Βούτσιτς χαρακτήρισε το λουτρό αίματος στα τρία χωριά ως «τρομοκρατική ενέργεια» και «επίθεση σε ολόκληρο το κράτος», δίχως όμως να αποδείξει με κάποιο τρόπο τους ισχυρισμούς του. Μέχρι στιγμής δεν είναι σαφές ποιο ήταν το κίνητρο του δράστη. Μπορεί να άνοιξε πυρ αδιακρίτως μετά από κάποιον καυγά. Από την άλλη πλευρά, σε μια φωτογραφία που τράβηξε η αστυνομία μετά τη σύλληψή του, ο δράστης φοράει ένα μπλουζάκι με την ακροδεξιά φράση "Generation 88" - τα δύο οχτάρια αντιπροσωπεύουν το όγδοο γράμμα της αλφαβήτου, το Η, και χρησιμοποιούνται ως συντομογραφία του ναζιστικού συνθήματος "Heil Hitler!".

«Ο δράστης δεν θα ξαναδεί το φως της ημέρας», δήλωσε ο Βούτσιτς. Επιδίωξή του είναι η μείωση του κατώτατου ηλικιακού ορίου για τον καταλογισμό ποινικών ευθυνών, από τα 14 στα 12 έτη. Ακόμη, πρόκειται να ενεισχύσει την αστυνόμευση στα σχολεία, ενώ υπόσχεται επίσης τακτικά τεστ ανίχνευσης ουσιών στα παιδιά και τον αποκλεισμό συγκεκριμένου διαδικτυακού περιεχομένου. Η νομοθεσία για την οπλοκατοχή πρόκειται επίσης να αυστηροποιηθεί - στο μέλλον, η παράνομη οπλοκατοχή θα τιμωρείται με φυλάκιση έως και 12 ετών. «Θα αφοπλίσουμε τη Σερβία», υπόσχεται ο πρόεδρος.

Πολλοί είναι επιφυλακτικοί για το αν περισσότερα μέτρα καταστολής θα περιορίσουν τα φαινόμενα βίας στη Σερβία. «Καλό θα ήταν να ακούει κανείς τους ειδικούς και να μην καταλήγει σε τέτοια νέα μέτρα εν μία νυκτί», λέει ο δημοσιογράφος Τούρουντιτς. «Είναι τουλάχιστον ανάρμοστο το γεγονός ότι οι κυβερνώντες και η αντιπολίτευση επιδίδονται τώρα σε πολιτικές λασπομαχίες με αλληλοκατηγορίες».

Από την Παρασκευή, η Σερβία έχει κηρύξει τριήμερο εθνικό πένθος. Θα προκαλέσει όμως αυτή η εβδομάδα μια εθνική κάθαρση; Ή, πολύ περισσότερο, θα οδηγήσει το πολιτικό σύστημα και τα μέσα ενημέρωσης σε αυτοκριτική και ανάληψη ευθυνών; Κανείς στη Σερβία δεν φαίνεται να το πιστεύει αυτό.

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς