Το ρίσκο χερσαίων επιχειρήσεων στη Γάζα

Στα σύνορα του Ισραήλ με τη Λωρίδα της Γάζας άρματα μάχης και στρατιώτες είναι έτοιμοι για μια πιθανή χερσαία επίθεση στο παλαιστινιακό έδαφος. Μέσα στα αμπεχωνά τους πολλοί νεαροί στρατιώτες παίζουν με την ιδέα ότι ίσως να μην ξαναπεράσουν τα σύνορα προς τα πίσω ζωντανοί. Βίντεο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δείχνουν στρατιώτες να προσεύχονται. Μετά τη χειρότερη τρομοκρατική επίθεση στην ιστορία του, που συντελέστηκε στη συνοριακή περιοχή από την ισλαμιστική Χαμάς, το Ισραήλ περνά στην αντεπίθεση. Ο στρατός έχει κινητοποιήσει περίπου 300.000 εφέδρους για την επιχείρηση "Σιδερένια Ξίφη" μετά τις φρικαλεότητες που διέπραξαν οι τρομοκράτες της Χαμάς, που κόστισαν τη ζωή σε περισσότερους από 1.200 ανθρώπους, στη συντριπτική τους πλειονότητα αμάχους, νέοι στην ηλικία. 

Μιλώντας σε στρατιώτες στην ισραηλινή μεθόριο κοντά στη Λωρίδα της Γάζας, ο υπουργός Άμυνας Γιοάβ Γκαλάντ υποσχέθηκε ότι η πραγματικότητα στη Γάζα θα "αλλάξει 180 μοίρες" και ότι η Χαμάς θα μετανιώσει για τις πράξεις της. "Έχουμε άρει όλους τους περιορισμούς, θα εξαλείψουμε όποιον μας πολεμά και θα χρησιμοποιήσουμε όλα τα μέσα που έχουμε στη διάθεσή μας".

Το 2014 η τελευταία χερσαία επίθεση

Η τελευταία μεγάλη χερσαία επίθεση του Ισραήλ στη Λωρίδα της Γάζας ξεκίνησε στις 17 Ιουλίου 2014, δέκα ημέρες μετά την έναρξη των μαζικών αεροπορικών επιδρομών. Η ένοπλη σύγκρουση διήρκεσε συνολικά σχεδόν δύο μήνες. Εκείνη την εποχή ωστόσο, ο στόχος δεν ήταν η πλήρης καταστροφή της Χαμάς, αλλά κυρίως το σύστημα υπόγειων σηράγγων της, το οποίο εξυπηρετούσε και επιθέσεις κατά του Ισραήλ. Το 2005, με το σχέδιο απεμπλοκής του Αριέλ Σαρόν το Ισραήλ, αποχώρησε από την κατεχόμενη Λωρίδα της Γάζας και εκκένωσε πάνω από 20 ισραηλινούς οικισμούς στη στενή παράκτια λωρίδα, με κινητοποίηση της ισραηλινής αστυνομίας, δεδομένου ότι οι Εβραίοι έποικοι δεν ήθελαν να φύγουν. Όμως ο λόγος για τον οποίο κινητοποιήθηκαν χερσαίες δυνάμεις δεν συνέβαλε στη εξομάλυνση της κατάστασης. Έγινε ακριβώς το αντίθετο.

Η Χαμάς, η δεύτερη μεγαλύτερη παλαιστινιακή ομάδα μετά τη Φατάχ του προέδρου Μαχμούντ Αμπάς, ανέλαβε το 2007 τον αποκλειστικό έλεγχο με τη βία, μετά από έναν αδελφοκτόνο πόλεμο με τη Φατάχ, προκαλώντας μια de facto διαίρεση με τη Δυτική Όχθη που διαρκεί μέχρι σήμερα. Από τότε υπήρξαν επανειλημμένες αιματηρές ένοπλες συγκρούσεις μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς που έριξε δεκάδες χιλιάδες ρουκέτες εναντίον ισραηλινών πόλεων. Η ομάδα που ιδρύθηκε το 1987 και υποστηρίζεται μεταξύ άλλων από το Ιράν, θέλει να καταστρέψει το εβραϊκό κράτος και απαιτεί τη βίαιη εγκαθίδρυση μιας ισλαμικής Παλαιστίνης από τη Μεσόγειο μέχρι τον Ιορδάνη ποταμό.

"Καμία εναλλακτική"

Ο καθηγητής Τζόναθαν Ράινχολντ, επικεφαλής του τμήματος πολιτικής επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Μπαρ Ιλάν κοντά στο Τελ Αβίβ, δεν βλέπει καμία εναλλακτική εκτός από μια χερσαία επιχείρηση κατά της ηγεσίας της Χαμάς. "Αυτή είναι μια πολύ κρίσιμη στιγμή για την ισραηλινή στρατηγική άμυνας", δήλωσε στο Γερμανικό Πρακτορείο Ειδήσεων. "Και υπό μια ευρύτερη έννοια και την θέση της Δύσης έναντι της τρομοκρατίας". Αυτό που για τον ίδιο είναι σημαντικό είναι να „δείξουμε επίσης στον προαιώνιο εχθρό, το Ιράν, και στη λιβανέζικη σιιτική οργάνωση Χεζμπολάχ, ότι το Ισραήλ είναι πρόθυμο να διακινδυνεύσει τη ζωή των στρατιωτών του για να τερματίσει την απαράδεκτη απειλή για τους αμάχους του. Το Ισραήλ πρέπει να είναι πολύ, πολύ σκληρό απέναντι στη Χαμάς, διαφορετικά θα υπάρξουν περισσότερες τέτοιες επιθέσεις στη χώρα, και όχι μόνο από τη Γάζα, αλλά και από αλλού".

Το Ισραήλ είχε επανειλημμένα προσπαθήσει να βρει ένα modus vivendi με τη Χαμάς, παρά το ότι έχει χαρακτηριστεί ως τρομοκρατική οργάνωση από την ΕΕ και τις ΗΠΑ. Πολέμιοι ενός ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους εκμεταλλεύτηκαν την αντιπαλότητα μεταξύ Φατάχ και Χαμάς. Σχεδόν κανείς στην περιοχή δεν πιστεύει ακόμη σε μια ειρηνική λύση της διένεξης. Με την πάροδο των χρόνων, το Ισραήλ προσπάθησε να κυριαρχίσει με κάποιο τρόπο στη σύγκρουση με τη Χαμάς χρησιμοποιώντας τη μέθοδο "καρότο και μαστίγιο". Αυτό περιελάμβανε χρήματα από το Κατάρ, άνοιγμα των συνόρων σε εργάτες από τη Λωρίδα της Γάζας με την ελπίδα ότι με την ανακούφιση των οικονομικών δυσκολιών θα μπορούσε να επηρεάσει στην ηρεμία. "Ωστόσο, όλες οι προσπάθειες συνεννόησης με τη Χαμάς έχουν πλέον αποτύχει" λέει ο Ρέινχολντ. "Το Ισραήλ πρέπει να μπει εκεί και να κάνει τη μέγιστη δυνατή ζημιά στη Χαμάς, στις υποδομές της και στην ικανότητά της να κυβερνά".

Κίνδυνοι για τον ισραηλινό στρατό

Αυτό δεν είναι και τόσο εύκολο. Οποιαδήποτε χερσαία επιχείρηση στην πυκνοκατοικημένη αυτή περιοχή θεωρείται εξαιρετικά επικίνδυνη. Σύμφωνα με ισραηλινές εκτιμήσεις, η Χαμάς διέθετε πριν από τις φρικιαστικές επιθέσεις στο Ισραήλ περίπου 30.000 μαχητές. Περίπου 1.500 μέλη της λεγόμενης μονάδας Νάκμπα σκοτώθηκαν στην επίθεση στο Ισραήλ, ενώ εκατοντάδες ακόμη βρίσκονται σε αιχμαλωσία. Το Ισραήλ διαθέτει πολύ μεγαλύτερο στρατό, αλλά οι μαχητές της Χαμάς γνωρίζουν καλύτερα τους δρόμους στις παράκτιες περιοχές, έχουν πλεονέκτημα ειδικά στο σύστημα υπόγειων τούνελ και στα δαιδαλώδη σοκάκια. Στις οδομαχίες το Ισραήλ διακινδυνεύει μεγάλες απώλειες. Κι αυτό είναι ένα ιδιαίτερα ευαίσθητο θέμα για τη μικρή χώρα με τα περίπου δέκα εκατομμύρια κατοίκους και τον στρατό. Η Χαμάς θα μπορούσε να απαγάγει περισσότερους στρατιώτες κατά τη διάρκεια των μαχών για να τους χρησιμοποιήσει ως μοχλό πίεσης σε μελλοντικές διαπραγματεύσεις για την ανταλλαγή αιχμαλώτων.

Πάνω από 150 άτομα που μεταφέρθηκαν ως όμηροι στη Λωρίδα της Γάζας το περασμένο Σάββατο, πιστεύεται ότι κρατούνται σε διάφορα μέρη εκεί. Μεταξύ αυτών είναι γυναίκες, παιδιά και ηλικιωμένοι. Οι ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές θέτουν ήδη σε κίνδυνο τους ομήρους και μια χερσαία επίθεση θα μπορούσε να κάνει την κατάσταση ακόμη χειρότερη. Εκπρόσωπος της Χαμάς είχε ήδη απειλήσει ότι θα εκτελέσει τους αιχμαλώτους αν συνεχιστούν οι επιθέσεις. 

Και μετά τη Χαμάς, τι;

Ο πληθυσμός της Λωρίδας της Γάζας είναι και πάλι αυτός που πληρώνει το τίμημα του νέου γύρου βίας. Περισσότεροι από 260.000 άνθρωποι εγκαταλείπουν την περιοχή, η οποία έχει μήκος μόλις 40 χιλιόμετρα και πλάτος από έξι έως δώδεκα χιλιόμετρα, σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ. Πολλοί αναζήτησαν καταφύγιο σε σχολεία του ΟΗΕ. Μετά τον πλήρη αποκλεισμό της περιοχής που επέβαλε το Ισραήλ, υπάρχει η απειλή της έλλειψης τροφίμων, ηλεκτρικού ρεύματος και νερού.
Ο αριθμός των νεκρών από τις ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές συνεχίζει να εκτοξεύεται στα ύψη, ξεπερνώντας ήδη τους 1000. Ανάμεσά τους βρίσκονται γυναίκες και παιδιά. Αν το Ισραήλκατάφερνε να συντρίψει τη Χαμάς, θα δημιουργούνταν κενό εξουσίας στη Λωρίδα της Γάζας. "Άλλοι πολεμοχαρείς θα μπορούσαν να αναλάβουν τον έλεγχο, ίσως χειρότεροι από τη Χαμάς, εάν θα μπορούσε ποτέ να είναι αυτό δυνατό", λέει ο Ράινχολντ.

Μια άλλη πιθανότητα θα ήταν η Παλαιστινιακή Αρχή να ανακτήσει τον έλεγχο της λωρίδας, αλλά τότε θα μπορούσε να θεωρηθεί προδότης και συνεργάτης του Ισραήλ από τον κόσμο, η πλειονότητα του οποίου τάσσεται υπέρ της Χαμάς, όπως δείχνουν δημοσκοπήσεις. "Η Παλαιστινιακή Αρχήείναι τόσο διεφθαρμένη, αυταρχική και αδύναμη ταυτόχρονα που οι πιθανότητες να συμβεί κάτι τέτοιο είναι πολύ μικρές", εικάζει ο Ράινχολντ. Μια νέα μόνιμη ισραηλινή κατοχή θα είχε επίσης πολύ υψηλό τίμημα, αλλά και τυχόν ανάπτυξη διεθνούς ειρηνευτικής δύναμης θα είχε επίσης ελάχιστες πιθανότητες επιτυχίας, πιστεύει. Χωρίς ισχυρή εντολή, δεν θα είχε καμία πιθανότητα να συμβάλλει στην σταθεροποίηση της κατάστασης και συμπλήρωσε πως  "κανείς δεν θέλει να στείλει τα στρατεύματά του εδώ".

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου