Το τελευταίο τρένο της μεγάλης φυγής

Κυριακή, επτά το απόγευμα. Τελευταίο δρομολόγιο για το Allegro, το τρένο-εξπρές που συνδέει το Ελσίνκι με την Αγία Πετρούπολη. Μετά από ταξίδι 3,5 ωρών πολλοί Ρώσοι αποβιβάζονται στον κεντρικό σταθμό της φινλανδικής πρωτεύουσας. Κάποιοι μένουν μόνιμα στο Ελσίνκι και το δρομολόγιο της Κυριακής ήταν η τελευταία ευκαιρία τους για να επιστρέψουν. Όπως η Αλίγια, μία κυρία μεγαλύτερης ηλικίας. «Ελπίζω να ξαναρχίσουν σύντομα τα δρομολόγια», λέει. «Έτσι κι αλλιώς ο κόσμος θα αξιοποιούσε κάθε ευκαιρία για να κάνει αυτό το ταξίδι…» Όσο για την κατάσταση στη Ρωσία, η Αλίγια δεν φαίνεται πολύ αισιόδοξη. «Όλοι ανησυχούν, δεν βλέπεις πια χαμογελαστά πρόσωπα και αυτό είναι κάτι πολύ σπάνιο…» αναφέρει χαρακτηριστικά.

Από την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, το Allegro μετέφερε κάθε μέρα περίπου 700 επιβάτες στο Ελσίνκι. Οι αρχές κατέβαλαν κάθε προσπάθεια να διατηρήσουν τα δρομολόγια, ώστε να επιστρέψουν στην πατρίδα τους οι Φινλανδοί που διέμεναν στη Ρωσία. Μαζί τους έβγαζαν εισιτήρια για το Allegro πολλοί Ρώσοι, που ήθελαν να γλυτώσουν τις επιπτώσεις των κυρώσεων. Αλλά γι αυτούς η φυγή δεν ήταν ανεξέλεγκτη. Οι ρωσικές αρχές φρόντιζαν να ελέγχουν ότι οι ταξιδιώτες διαθέτουν βίζα και όλα τα απαραίτητα έγγραφα για την έξοδο από τη χώρα. Καθώς τώρα το Allegro τερματίζει τα τακτικά δρομολόγια, δεν υπάρχει πλέον σιδηροδρομική σύνδεση της Ρωσίας προς τη Δύση. Η μόνη δυνατότητα για τους Ρώσους που θέλουν να εγκαταλείψουν τη χώρα είναι τα αεροπορικά δρομολόγια μέσω Τουρκίας ή Σερβίας.

Ρωσία-Φινλανδία, μία ιδιαίτερη σχέση

Στο Ελσίνκι επιστρέψει και ο νεαρός Ιβάν, φοιτητής που διαμένει μόνιμα στη φινλανδική πρωτεύουσα. «Ακόμα δεν ξέρω πότε θα επιστρέψω στη Μόσχα», λέει. «Θα δούμε πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση…» Εδώ και δεκαετίες το Allegro προσέφερε μία μοναδική διέξοδο για τους Ρώσους που ήθελαν να επισκεφθούν τη δυτική Ευρώπη, αλλά και για Φινλανδούς τουρίστες που ήθελαν να γνωρίσουν την αυτοκρατορική Αγία Πετρούπολη. Άλλωστε οι αποστάσεις είναι αμελητέες. Μόλις 30 χιλιόμετρα απείχε το Λένινγκραντ, η σημερινή Αγία Πετρούπολη, από τα φινλανδικά σύνορα την εποχή που τα στρατεύματα του Στάλιν κατέλαβαν και προσάρτησαν βίαια την επαρχία της Ανατολικής Καρελίας.

Ρωσία και Φινλανδία είχαν πάντα ιδιαίτερες σχέσεις. Τον 19ο αιώνα η Σουηδία παραχώρησε την Φινλανδία στην τσαρική Ρωσία και εκείνη της απέδωσε καθεστώς αυτονομίας, αλλά γρήγορα ενισχύθηκε η ιδέα της ανεξαρτησίας. Το 1906 η Φινλανδία απέκτησε ένα από τα πιο προοδευτικά Συντάγματα στον κόσμο (κατοχυρώνοντας για παράδειγμα το δικαίωμα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι για τις γυναίκες), ενώ το 1917, εν μέσω των γεωπολιτικών αναταράξεων που επέφερε η Οκτωβριανή Επανάσταση, εξασφάλισε την ανεξαρτησία της. Όμως στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο ο Στάλιν επιτίθεται στη Φινλανδία και καταλαμβάνει το 10% των εδαφών της- μεταξύ αυτών την Ανατολική Καρελία στον Νότο, την επαρχία Πέτσαμο στον Βορρά και το Βίπουρι, την δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της χώρας. Αυτό ήταν το αντίτιμο για την ανεξαρτησία της χώρας από τη Σοβιετική Ένωση.  

Επαναλαμβάνεται η ιστορία;

Κάποιοι θα πουν ότι η «φινλανδοποίηση» επαναλαμβάνεται σήμερα στην περίπτωση της Ουκρανίας. Η ειρωνεία της ιστορίας είναι ότι σε αυτές τις δύσκολες ώρες η Φινλανδία προσφέρει καταφύγιο και σε κάποιους Ρώσους, όπως ο νεαρός Άλεξ, μόνιμος κάτοικος του Ελσίνκι, ένας ακόμη επιβάτης στο τελευταίο δρομολόγιο του Allegro. «Πήγα να πάρω τις γάτες μου, είναι ό,τι πιο πολύτιμο έχω», λέει. «Και τώρα που τις έχω μαζί μου, δεν έχω κανέναν λόγο να επιστρέψω στη Ρωσία…»

 

Γιάννης Παπαδημητρίου (AP)