Το 1922 από τη σκοπιά των Τούρκων απογόνων

Μετά την Μικρασιατική Καταστροφή, εκτός του ενάμισι εκατομμυρίου Ελλήνων, που εγκατέλειψαν τα μικρασιατικά παράλια, εκατοντάδες χιλιάδες Τούρκοι, οι οποίοι ζούσαν στην Ελλάδα σχεδόν επί τέσσερις αιώνες, έπρεπε να την εγκαταλείψουν και να επιστρέψουν στην Τουρκία.

Ως γνωστόν αυτό επέβαλε η Σύμβαση της Ανταλλαγής των Πληθυσμών της 30ης Ιανουαρίου του 1923, η οποία αποτέλεσε και τη βάση για τη Συνθήκη της Λοζάνης (24.07.1923).

Την Πέμπτη, 15.11, έκλεισαν 85 χρόνια από την τελευταία πολιτική πράξη της Μικρασιατικής Καταστροφής: στις 15 Νοεμβρίου του 1922 έγινε η εκτέλεση των έξι πρωταιτίων της καταστροφής.

85 χρόνια μετά πως αντιμετωπίζουν οι Τούρκοι την Μικρασιατική Καταστροφή και την ανταλλαγή των πληθυσμών;

Η Μικρασιατική Καταστροφή είναι κομμάτι της ιστορίας μας

Πολλοί είναι οι Τούρκοι που οι γονείς τους ή οι παππούδες τους κατάγονται από την Ελλάδα και πολλοί είναι επίσης οι επίγονοι που τα τελευταία χρόνια διαμαρτύρονται οργισμένοι γιατί το επίσημο τουρκικό κράτος «δεν μπορεί να αποδεχθεί ως κομμάτι της ιστορίας της Τουρκικής Δημοκρατίας αυτά τα δύο γεγονότα.»

«Είναι ντροπή», «το θέμα δεν συνιστά καν τμήμα της διδακτέας ύλης στα σχολικά βιβλία» θα πουν στο μικρόφωνο της Deutsche Welle Τούρκοι απόγονοι.

Ο Τούρκος ψυχολόγος Σερντάρ Ντεγκιρμεντσίογλου ερμηνεύει το φαινόμενο αυτής της όψιμης συζήτησης και απαίτησης πολλών Τούρκων απογόνων για την αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας ως φαινόμενο των καιρών: «η εξέλιξη της τεχνολογίας δυσχεραίνει σήμερα την απόκρυψη της ιστορίας. Επίσης η ενταξιακή διαδικασία της Τουρκίας και η χρηματοδότηση της ΕΕ σε τέτοιες έρευνες δημιουργούν το κατάλληλο έδαφος για συζητήσεις. Η ανταλλαγή των πληθυσμών είναι ένα γνωστό γεγονός στην Ελλάδα. Από τους Έλληνες της Μικράς Ασίας συναντούμε ακόμη και σήμερα απογόνους στην Ελλάδα. Στην Τουρκία όμως τα πράγματα ήταν διαφορετικά λόγω του μικρότερου αριθμού των προσφύγων, έτσι πολλά μπορούσαν να αποσιωπηθούν.»

Ασφαλώς σοβαρό ρόλο έπαιξε η οικοδόμηση του τουρκικού, εθνικού κράτους που θεωρούσε ως ακρογωνιαίο λίθο της ύπαρξής του την «ομοιογένεια του πληθυσμού». Επιπλέον η κακή οικονομική κατάσταση των Τούρκων προσφύγων από την Ελλάδα τους εμπόδισε επί δεκαετίες να ασχοληθούν συνειδητά με την επεξεργασία των τραυμάτων της ιστορία τους.

Τούρκοι απόγονοι επισκέπτονται τις δικές τους χαμένες πατρίδες

Σήμερα όμως ωρίμασαν οι συνθήκες. Πολλοί Τούρκοι απόγονοι δεν αντιλαμβάνονται γιατί απαγορεύτηκε επί 50 χρόνια η επίσκεψη στις χαμένες πατρίδες τους. Από την δεκαετία του ΄70 που ήρθη αυτή η απαγόρευση, εκατοντάδες επισκέφθηκαν την Ελλάδα, όπως η οικογένεια Τουργκούτ, γύρω στα 10 άτομα, που πήγαν όλοι μαζί στην Πτολεμαΐδα και επισκέφθηκαν το σπίτι που έμεναν οι πρόγονοί τους. Η φιλοξενία της σημερινής ιδιοκτήτριας του 'σπιτιού τους' Κυριακής Παπαδοπούλου τους εντυπωσίασε: «Έχω επισκεφθεί την Ελλάδα πολλές φορές, αλλά εδώ ήρθα για πρώτη φορά. Αγαπώ αυτή τη χώρα. Αισθάνομαι σαν να μην υπάρχουν σύνορα. Η Κυριακή, η ιδιοκτήτρια του σπιτιού μας, μας υποδέχθηκε σαν αδελφή. Πως μπορεί κανείς να είναι τόσο εγκάρδιος;»

Η Κυριακή Παπαδοπούλου είναι εγγονή του Θανάση Παπαδόπουλου από τον Πόντο που το 1923 πήρε το σπίτι των Τουργκούτ. Τον πρώτο καιρό μάλιστα οι δύο οικογένειες έζησαν μαζί χωρίς προβλήματα, ώσπου οι Τούρκοι ένοικοί τους αναγκάστηκαν να το εγκαταλείψουν. Ο παππούς της Κυριακής διηγούταν πάντα πόσο καλοκάγαθοι άνθρωποι ήταν οι Τουργκούτ και πόσο αδελφικά έζησαν μαζί. Όμως πώς αισθάνθηκε, όταν τους είδε στην πόρτα της μετά από τόσα χρόνια;

«Μεγάλη χαρά. Σαν να ήταν αδέλφια μου» απάντησε η Κυριακή Παπαδοπούλου.