Φως στην ιδιωτική ζωή του ναζί Χάινριχ Χίμλερ

Εκατοντάδες επιστολές το αρχηγού των SS Xάινριχ Χίμλερ, «δεξιού χεριού» του Χίτλερ, ήρθαν πρόσφατα στο φως της δημοσιότητας. Οι επιστολές προς τη σύζυγο του Χίμλερ, Μάργκα, συντάχθηκαν την περίοδο 1927-1945 και για την ώρα έχουν αναδημοσιευθεί μόνο τμήματά τους. Μαζί με τις επιστολές βρέθηκαν και φωτογραφίες, προσωπικά ημερολόγια, σημειώσεις, ακόμη και ένα βιβλίο με συνταγές της Μάργκα Χίμλερ. Σύμφωνα με δήλωση του προέδου των Γερμανικών Ομοσπονδιακών Αρχείων στην Welt τα ευρήματα θεωρούνται γνήσια, παρά το ότι δεν είναι ακριβής η προέλευσή τους μιας και έχουν διασωθεί με τη μορφή μικροφιλμ. Πιθανολογείται πάντως ότι βρετανοί στρατιώτες πήραν τα αρχεία αυτά από το σπίτι του Χίμλερ στην Τέγκερνζε μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Ωστόσο παραμένει άγνωστο πώς τα αρχεία κατέληξαν εν συνεχεία στα χέρια του ισραηλινού Σάιμ Ρόζενταλ στο Ισραήλ. Το 2007 ο Ρόζενταλ τα πούλησε στον πατέρα της σκηνοθέτιδας Βανέσα Λάπα. Σήμερα φυλάσσονται στο Τελ Αβίβ.

Ερωτήματα και αμφισβήτηση

Στις επίμαχες επιστολές ο Χίμλερ εκφράζει την αγάπη του προς τη σύζυγό του και μιλά για γεγονότα της καθημερινής του ζωής, χωρίς να αναφορές στα ναζιστικά εγκλήματα. Περιγράφει τον εαυτό του ως έναν άγριο, διεφθαρμένο αγωνιστή και ορκισμένο αντισημίτη. Οι επιστολές, οι φωτογραφίες και τα προσωπικά σημειώματα ρίχνουν φως στην οικογένεια Χίμλερ. Ωστόσο, σύμφωνα με την ιστορικό και φιλόσοφο Μπετίνα Στάνγκνεθ τίποτα από όλα αυτά δεν εκπλήσσει, καθώς δεν πρόκειται για νέες πληροφορίες. «Η ιδιωτική ζωή του Χίμλερ δεν είναι ένα θέμα που τώρα ανακαλύφθηκε», λέει η Στάνγκνεθ, καθώς «αποσπάσματα από το ημερολόγιο της συζύγου του είχαν ήδη δημοσιευθεί πριν από δέκα χρόνια. Και τότε κανένας δεν θεώρησε πως αυτά είχαν ιδιαίτερη ιστορική σημασία».

Η γερμανίδα ειδικός συνεχίζει λέγοντας πως αυτά, όπως και άλλα αποσπάσματα που αποκαλύπτουν πτυχές της ιδιωτικής ζωής των ναζί, όπως για παράδειγμα του Άντολφ Άιχμαν, δεν έχουν καν ενδιαφέρον. Για παράδειγμα πριν από μισό χρόνο, όπως αναφέρει η Στάνγκνεθ, βγήκαν στο «σφυρί» οι ερωτικές επιστολές του Γιόζεφ Γκέμπελς «αλλά κανείς δε θέλησε να τις αποκτήσει». Από την άλλη πλευρά, ο ιστορικός Γιαν Έτικ Σούλτε από το Ινστιτούτο Χάνα Άρεντ της Δρέσδης εκφράζει διαφορετική άποψη. Ο ίδιος εκτιμά πως η εν λόγω συλλογή επιστολών είναι «μοναδική» και διαφωτιστική καθώς ρίχνει φως σε άγνωστες πλευρές της προσωπικότητας του Χίμλερ.

Σαν μια «κλειδαρότρυπα» στην προσωπική ζωή

Οι δύο γερμανοί ιστορικοί συμφωνούν πάντως ότι οι επιστολές αυτές ικανοποιούν την περιέργεια των αναγνωστών για την προσωπική ζωή των ενορχηστρωτών των ναζιστικών εγκλημάτων. «Το ενδιαφέρον του κοινού θα μπορούσε να αποδοθεί στο γεγονός ότι οι επιστολές και άλλα ιδιωτικά έγγραφα μας βοηθούν στην καλύτερη κατανόηση της προσωπικότητας κάποιου», εκτιμά ο Σούλτε. «Οι λεπτομέρειες για την προσωπική ζωή είναι ελκυστικές», λέει η Στάνγκνεθ συνεχίζοντας: «Η επιθυμία αυτή είναι τόσο παλιά όσο η ηδονοβλεψία. Ένας ντροπιαστικός 'Χάινι' γίνεται πιο εύκολα αντιληπτός από ένα ανώτατο στέλεχος του καθεστώτος που διακηρύττει ότι ο ίδιος άνθρωπος μπορεί να είναι ταυτόχρονα τίμιος και δολοφόνος. Οι πληροφορίες καθημερινής ζωής δεν πληγώνουν, είναι απλά βαρετές».

Ο Χάινριχ Χίμλερ, ρατσιστής και αντισημίτης, ήταν κορυφαίο στέλεχος του χιτλερικού Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος και ένας από τους άμεσα υπεύθυνους για τον σχεδιασμό του Ολοκαυτώματος. Λίγο πριν το τέλος του πολέμου, ο Χίμλερ προσπάθησε να έρθει σε μυστικές διαπραγματεύσεις με τους Συμμάχους για συνθηκολόγηση. Αυτοκτόνησε, αφού προηγουμένως οι Βρετανοί τον πήραν αιχμάλωτο το 1945. Σύμφωνα με την Στάνγκνεθ οι επιστολές αποτελούν αναμφίβολα νέο ιστορικό υλικό, αλλά όχι κάτι εντυπωσιακό. «Φυσικά και οι ερευνητές θα βρουν νέα στοιχεία που θα μπορούσαν να έχουν ενδιαφέρον. Αλλά ο Χίμλερ δεν χρειάζεται να ερμηνευθεί. Κανείς ποτέ δεν αμφέβαλε για την πίστη και αφοσίωσή στο ναζισμό. Τα γράμματα απλώς ενισχύουν αυτήν την εικόνα». Ο Σούλτε πιστεύει επιπλέον πως ο κόσμος δεν θα πρέπει μέσα από αυτό το υλικό να προβεί σε μία διάκριση του πολιτικού από τον ιδιώτη Χίμλερ. «Οι δύο εικόνες είναι ταυτόσημες. Δεν υπάρχουν δύο Χίμλερ, μόνο ένας», σημειώνει χαρακτηριστικά.

Μέσα στον Φεβρουάριο αναμένεται να εκδοθούν από τον οίκο Piper οι επιστολές του Χίμλερ, με την υπογραφή του ιστορικού Μίκαελ Βιλντ αλλά και της απογόνου του αρχηγού των SS Kάτριν Χίμλερ. Συγχρόνως η σκηνοθέτης Βανέσα Λάπα παρουσιάζει μία ταινία βασισμένη στις ιδιωτικές επιστολές του Χίμλερ, με τίτλο «Ο πιο τίμιος» (The Decent one). H ταινία αναμένεται να προβληθεί στην Μπερλινάλε (6-16 Φεβρουαρίου).

Kristina Reymann / Δήμητρα Κυρανούδη

Υπεύθ. σύνταξης: Ειρήνη Αναστασοπούλου