10 χρόνια από τα εγκλήματα μίσους κατά των Ρομά

Κάποτε η Εύα Κόκα ήταν ένας χαρούμενος άνθρωπος. Μαζί με τον σύζυγό της Γιενό ζούσαν με λίγες μεν ανέσεις, αλλά ευτυχισμένοι. Η οικογένεια από το Τισαλόκ είχε ένα ωραίο σπίτι με κήπο. Εδώ και δεκαετίες εργάζονταν στις ίδιες εταιρείες: ο Γιενό σε μια φαρμακευτική βιομηχανία και η Εύα σε μια εταιρεία επεξεργασίας ξύλου.

Μέχρι που ήρθε η μέρα που άλλαξαν τα πάντα. Στις 22 Απριλίου του 2009 ο Γενό Κόκα βγήκε το βράδυ από το σπίτι για πάει στο εργοστάσιο όπου είχε τη νυχτερινή βάρδια. Μια σφαίρα βρήκε τον 54χρονο κατευθείαν στην καρδιά. Ο Γενό Κόκα πέθανε ακαριαία. «Εκείνο το βράδυ καταστράφηκε και η δική μου ζωή», λέει η χήρα. 

Ο σύζυγός της υπήρξε το πέμπτο από τα συνολικά έξι θύματα μιας σειράς δολοφονιών Ρομά στην Ουγγαρία την περίοδο 2008-2009. Άλλοι 55 τραυματίστηκαν σοβαρά. Και όλα αυτά για ένα και μόνο λόγο: επειδή ήταν Ρομά.

Τον Αύγουστο του 2009 οι δράστες συνελήφθησαν. Πρόκειται για 4 ακροδεξιούς από την ανατολική Ουγγαρία εκ των οποίων οι τρεις καταδικάστηκαν σε ισόβια κάθειρξη και ο τέταρτος σε 13 χρόνια φυλάκισης.

Οι ευθύνες της κυβέρνησης

Οι δολοφονίες των Ρομά ήταν ένα από τα χειρότερα ρατσιστικά εγκλήματα στην μεταπολεμική ιστορία της Ουγγαρίας. Στο μεταξύ όμως κοντεύουν να ξεχαστούν. Εκδηλώσεις στη μνήμη των θυμάτων δεν γίνονται και κανείς δεν ενδιαφέρεται για τη ζωή των ανθρώπων που επέζησαν μεν, αλλά έχασαν τα αγαπημένα τους πρόσωπα. Και όλα αυτά μάλιστα τη στιγμή που υπήρχαν ευθύνες από την πλευρά της κυβέρνησης. Οι μυστικές υπηρεσίες δεν μοιράστηκαν με άλλες αρχές τα όσα γνώριζαν ενώ για μεγάλο χρονικό διάστημα οι διωκτικές αρχές απέκλειαν ακροδεξιά κίνητρα. Είναι πολύ πιθανόν να είχαν αποφευχθεί οι δύο τελευταίες δολοφονίες, μεταξύ αυτών και αυτή του Γιενό Κόκα, εάν οι αρχές δεν είχαν επιδείξει τόση αμέλεια. 

Μετά την δολοφονία του συζύγου της η Εύα Κόκα κατέρρευσε σωματικά και ψυχολογικά. Αναγκάστηκε να αφήσει τη δουλειά της στο εργοστάσιο και μετακόμισε στο σπίτι της κόρης της σε μια κοντινή περιοχή όπου μένει μέχρι σήμερα. Η Εύα Κόκα δεν θέλει να διαρρεύσει το όνομα του χωριού στο οποίο μένει αφού μέχρι και τώρα φοβάται και είναι πεπεισμένη ότι υπάρχουν κι άλλοι δράστες που δεν συνελήφθησαν.

Παρά τα πολλά προβλήματα υγείας που αντιμετωπίζει, όπως κατάθλιψη, ρευματισμούς και αρθριτικά, οι γιατροί έκριναν το 2017 ότι είναι σε θέση να εργαστεί και έτσι δεν λαμβάνει κανένα επίδομα. Η ίδια υποστηρίζει ότι όταν πήγε να μιλήσει με τους γιατρούς προκειμένου να λάβει το επίδομα, απλά δεν ήταν σε θέση να μιλήσει. Έτσι οι γιατροί έκριναν ότι είναι υγιής.

9 άτομα ζουν με 300€

Έκτοτε η 56χρονη δεν έχει κανένα εισόδημα ενώ για να βγει στη σύνταξη πρέπει να περάσουν άλλα τέσσερα χρόνια. Μαζί με την κόρη, το γαμπρό της και τα έξι τους παιδιά ζουν σε συνθήκες απόλυτης φτώχειας και εξαθλίωσης. Τα μοναδικά εισοδήματα είναι ο μισθός του γαμπρού της, ύψους 150€ και τα επιδόματα για τα παιδιά που ανέρχονται επίσης στα 150€ περίπου.

Το 2014 κατόπιν πρωτοβουλίας του ιερέα Ζόλταν Μπάλογκ, που υπήρξε υπουργός Ανθρώπινου Δυναμικού το διάστημα 2012-2018, οι επιζήσαντες έλαβαν μια εφάπαξ αποζημίωση μεταξύ 4.000 και 7.000€. Τακτική υποστήριξη δεν υπήρξε ποτέ. Στο μεταξύ και ο ίδιος ο Μπάλογκ παραδέχεται ότι αυτό ήταν λάθος: «Θα ήταν καλύτερο να είχαμε βρει μια μακροπρόθεσμη λύση, αλλά τότε δεν κατάφερα να πείσω την κυβέρνηση για κάτι τέτοιο».

Λίγοι είναι εκείνοι που θυμούνται και συζητούν δημοσίως τα γεγονότα προκειμένου να ευαισθητοποιήσουν την κοινή γνώμη. 

Η Εύα Κόκα δεν έχει πια τη δύναμη για να συμμετάσχει σ' αυτό τον αγώνα. Ο θάνατος του συζύγου της αλλά και τα οικονομικά προβλήματα της οικογένειας την ταλαιπωρούν σε καθημερινή βάση. Μιλά συχνά για το σύζυγό της και διατηρεί μια τραγική, θα έλεγε κανείς, ελπίδα: «Κάποια μέρα, ίσως και σύντομα, θα είμαι για πάντα μαζί με τον σύζυγό μου».

Κένο Φέρσεκ / Αλεξάνδρα Κοσμά