15 χρόνια από τη «Συμφωνία του Όσλο»: Η ειρήνευση δεν είναι εδώ

Στις 13 Σεπτεμβρίου του 1993 συναντήθηκαν στον κήπο του Λευκού Οίκου ισραηλινοί και παλαιστίνιοι πολιτικοί, τους οποίους μέχρι εκείνη τη στιγμή χώριζε άσβεστο μίσος. Ήταν ο αρχηγός της PLO Γιάσερ Αραφάτ, ο ισραηλινός πρωθυπουργός Γιτσάκ Ραμπίν και ο επί των Εξωτερικών υπουργός του Σιμόν Πέρες. Επίσημοι μάρτυρες της διεθνούς συμφωνίας ήταν οι υπουργοί Εξωτερικών των ΗΠΑ και της Ρωσίας. Στο μικρόφωνο βγήκε πρώτος ο τότε πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, Μπιλ Κλίντον, ο οποίος έπρεπε να επιστρατεύσει όλες του τις επικοινωνιακές ικανότητες προκειμένου να πείσει τους Ραμπίν και Αραφάτ να δώσουν τα χέρια μπροστά στις κάμερες. Ο Κλίντον είναι πεπεισμένος ότι η στιγμή είναι ιστορική. «Σήμερα είμαστε μάρτυρες μιας εξαιρετικής πράξης σε ένα δράμα που έβαλε στη σφραγίδα του στην Ιστορία», είχε δηλώσει μπροστά στις κάμερες.

Η αισιοδοξία του Κλίντον διαψεύσθηκε

Ισραήλ και Παλαιστίνιοι σφραγίζουν την συμφωνία αρχών για ένα προσωρινό καθεστώς αυτοδιοίκησης που θα μείνει στην Ιστορία ως «Συμφωνία του Όσλο».

Είχαν προηγηθεί δεκάδες μυστικές συναντήσεις εκπροσώπων του Αραφάτ και του Πέρες στη μακρινή Νορβηγία. Εκεί τέθηκαν οι βάσεις για την συμφωνία, στόχος της οποίας ήταν να θέσει τέρμα σε μια σύγκρουση δεκαετιών μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων. Μεταξύ των συμπεφωνηθέντων ήταν η αποχώρηση του Ισραήλ από τις κατεχόμενες περιοχές και η συγκρότηση παλαιστινιακής αυτοδιοίκησης που αργότερα θα οδηγούσε τις παλαιστινιακές περιοχές σε πλήρη ανεξαρτησία.

Από την αρχή ωστόσο εκφράστηκαν επιφυλάξεις. Ο Μπιλ Κλίντον προτίμησε να τις αγνοήσει και να δώσει έμφαση στο μέλλον: «Ακούσαμε εκείνους που προειδοποιούσαν ότι οι συγκρούσεις θα ξαναρχίσουν σύντομα. Σε αυτούς λέμε ότι η ειρηνευτική συμφωνία μεταξύ Αιγύπτου και Ισραήλ τηρήθηκε. Έτσι ακριβώς θα πρέπει να τηρηθεί και αυτή η νέα, γενναία πρωτοβουλία έτσι ώστε το μέλλον να είναι καλύτερο από το παρελθόν».

Η αισιοδοξία του Κλίντον διαψεύσθηκε. Στο μεταξύ το Όσλο έχει ξεχαστεί. Κανείς δεν αναφέρεται πλέον σε αυτό.

Πού ναυάγησε το Όσλο

Ισραηλινοί και Παλαιστίνιοι δεν πέτυχαν την ειρήνευση. Το αντίθετο, κατά τη διάρκεια της πολυετούς Ιντιφάντα χύθηκε πολύ αίμα. Η ενίσχυση της Χαμάς και η ανάληψη του ελέγχου της Λωρίδας της Γάζας από αυτήν απομάκρυναν ακόμη περισσότερο το ενδεχόμενο επίλυσης του προβλήματος. Το Ισραήλ δεν διαπραγματεύεται με την ακραία παλαιστινιακή οργάνωση, η οποία ούτως ή άλλως δεν αναγνωρίζει τη «Συμφωνία του Όσλο». Συνομιλητής των Ισραηλινών είναι η PLO του Μαχμούτ Αμπάς, η οποία δεν ελέγχει το σύνολο των παλαιστινιακών περιοχών.

Για το ναυάγιο του Όσλο δεν ευθύνονται όμως μόνον οι ακραίες παλαιστινιακές οργανώσεις ή ο σκληροπυρηνικός ισραηλινός πρωθυπουργός Νετανιάχου που διαδέχθηκε τον δολοφονηθέντα Ραμπίν. Το ναυάγιο ήταν προδιαγεγραμμένο, θα πει ο ισραηλινός πολιτικός επιστήμονας Γιάιρ Χίρσφελντ που μετείχε στις συζητήσεις για τη συμφωνία: «Η κυριότερη δυσκολία ήταν ότι αφήσαμε σκοπίμως εκτός συμφωνίας –και θα έλεγα εκ των υστέρων ότι πράξαμε σωστά- τα σημαντικότερα ζητήματα, που ήταν το καθεστώς της Ιερουσαλήμ, το πρόβλημα των προσφύγων και των εποίκων, το εδαφικό και τα θέματα της ασφάλειας, τονίζει ο κ. Χίρσφελντ.

Όλα αυτά ανήκουν τώρα στην Ιστορία. Η επανάληψη της ειρηνευτικής διαδικασίας γεννά κάποιες μικρές ελπίδες, αλλά ελάχιστοι πλέον αισιοδοξούν.