40 χρόνια από τη γονυκλισία Βίλι Μπράντ

Η φωτογραφία έκανε το γύρω του κόσμου. Η γονυκλισία του τότε καγκελαρίου της Δυτικής Γερμανίας Βίλι Μπράντ στο μνημείο για τους πεσόντες στο γκέτο της Βαρσοβίας στις 7 Δεκεμβρίου του 1970.

Η επίσκεψη του Γερμανού καγκελαρίου στη πολωνική πρωτεύουσα, σαν σήμερα πριν από 40 χρόνια, ήταν ο πρώτος σημαντικός καρπός της λεγόμενης «Όστπολιτικ», της «νέας ανατολικής πολιτικής», που προωθούσε η κυβέρνηση Μπράντ. Στόχος της πολιτικής αυτής η εξομάλυνση των σχέσεων της Βόννης με τις χώρες του λεγόμενου ανατολικού μπλοκ συμπεριλαμβανομένης και της Λαϊκής Δημοκρατίας της Γερμανίας. Όμως η γονυκλισία ως ένδειξη σεβασμού ήταν εκείνη που εξέφρασε με τον καλύτερο τρόπο τις προθέσεις της μεταπολεμικής Γερμανίας έναντι των γειτονικών της χωρών.

Ο τότε υπουργός Εσωτερικών Χανς Ντίτριχ Γκένσερ θυμάται: «Είχαν συγκινηθεί πολύ από την κίνηση αυτή. Το γεγονός ότι ο Βίλι Μπραντ ήταν εκείνος που εξέφραζε με αυτό τον τρόπο τον σεβασμό στα θύματα του πολέμου προκάλεσε τον θαυμασμό μου».

Νέα σελίδας στις σχέσεις με το ανατολικό μπλοκ

«Αλλαγή μέσω της επαναπροσέγγισης» ήταν η κυρίαρχη σκέψη πίσω από την «Όστπολιτικ» της κυβέρνησης Μπράντ. Με τη συμφωνία της Βαρσοβίας ο Βίλι Μπραντ έσπαγε ένα ταμπού στην τότε Δυτική Γερμανία διότι αναγνώριζε τα ανατολικά σύνορα της μεταπολεμικής Γερμανίας όπως είχαν οριστεί από τις συμμαχικές δυνάμεις μετά το τέλος του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου κατά μήκους της γραμμής των ποταμών Όδηρα και Νάισε. Ήταν η προϋπόθεση για την εξομάλυνση των σχέσεων με την Πολωνία. Από την άλλη πλευρά όμως με την υπογραφή της η Γερμανία αποδέχονταν την απώλεια των ανατολικών εδαφών της ως συνέπεια της ήττας της στον πόλεμο. Η συμφωνία που αποτέλεσε σημείο καμπής στην μεταπολεμική εξωτερική πολιτική της Γερμανίας ήταν ωστόσο η προϋπόθεση για την μετέπειτα επανένωση της, εξηγεί ο Εγκον Μπαρ στενός συνεργάτης του Βίλι Μπραντ και ένας από τους αρχιτέκτονες της Όστπολιτικ: «Γνωρίζαμε ότι χωρίς την αναγνώριση της γραμμής Όδηρα-Νάισε, η οποία ήταν ταμπού στην Δυτική Γερμανία, δεν θα δυνατή πολλά χρόνια αργότερα γερμανική επανένωση. Διότι ποτέ οι σύμμαχοι δεν θα έδιναν το πράσινο φως για την επανένωση αν η Γερμανία είχε εκ των υστέρων εδαφικές διεκδικήσεις».

Rosalia Romaniec / Στέφανος Γεωργακόπουλος

Υπεύθ. σύνταξης: Βιβή Παπαναγιώτου