70 χρόνια από την πρώτη πυρηνική βόμβα

Αμερικανική πολεμική βάση, Νέο Μεξικό, 16 Ιουλίου 1945, ώρα 5:29:45. Ξεκινά η δομική της πρώτης πυρηνικής βόμβας στην ιστορία της ανθρωπότητας, γνωστή ως δοκιμή «Τrinity». Η ερευνητική ομάδα υπό την επιστημονική διεύθυνση του Ρόμπερτ Οπενχάιμερ και την εποπτεία του στρατηγού Λέσλι Γκρόουβς άρχισαν να εργάζονται πάνω στον σχεδιασμό μιας πυρηνικής βόμβας ήδη από το 1941.

Ένα καταστροφικό «big bang»

Η σχεδιαζόμενη βόμβα πλουτωνίου, του όπλου μαζικής καταστροφής που έμελλε να σφραγίσει το τέλος του Β´ Παγκοσμίου Πολέμου είχε την ειρωνική κωδική ονομασία «the gadget». Η διαδικασία της σχάσης πλουτωνίου σε συνοδεία με την ταυτόχρονη ανατίναξη άλλων ισχυρών εκρηκτικών υλών ήταν μια πρωτοφανής σύλληψη με συνέπειες που ήταν δύσκολο να προσδιοριστούν επακριβώς.

Η τελική τοποθέτηση της πυρηνικής βόμβας ξεκίνησε γύρω στις 2 το πρωί στο σημείο μηδέν. Η ενεργοποίησή της καθυστέρησε λόγω των δυσμενών καιρικών συνθηκών. Η εκρηκτική της δύναμη ήταν ασύλληπτη για την εποχή εκείνη, ενώ το λεγόμενο «πυρηνικό μανιτάρι», η σκόνη που σηκώθηκε μετά την έκρηξη ανήλθε στα 12 χλμ. και ήταν ορατή ακόμη σε απόσταση 300 χλμ. Η έκρηξη άφησε πίσω της έναν τεράστιο κρατήρα διαμέτρου 330 μέτρων. Σε μία ακτίνα πολλών δεκάδων χιλιομέτρων εξαφανίστηκε κάθε ίχνος ζωής. Ένα υψηλό κύμα θερμότητας δημιούργησε μια αποπνικτική ατμόσφαιρα. Τα μέλη της επιστημονικής ομάδας έμειναν έκπληκτα μπροστά στην ισοπεδωτική δύναμη της πρώτης πυρηνικής βόμβας.

Η αρχή του τέλους

Τρεις εβδομάδες αργότερα, στις 6 Αυγούστου 1945, ο αμερικανικός στρατός θα χρησιμοποιούσε σε συνθήκες πραγματικού πολέμου μια αντίστοιχη πυρηνική βόμβα. Πρώτος στόχος η Χιροσίμα. Ακουλούθησε στις 9 Αυγούστου το Ναγκασάκι. Όπως αναμενόταν, οι δύο αυτές πυρηνικές βόμβες στη μακρινή Ιαπωνία σηματοδότησαν το τέλος του Β Παγκοσμίου Πολέμου και την «επικύρωση» της αμερικανική παντοδυναμίας, κοστίζοντας τη ζωή σε 200.000 ανθρώπους. Το 98% των κατοίκων των δύο αυτών πόλεων εξολοθρεύθηκε σχεδόν ακαριαία από τη ραδιενέργεια και το 90% των κτισμάτων ισοπεδώθηκε. Αλλά ακόμη και πολλά χρόνια μετά οι λίγοι επιζώντες διαγνώσθηκαν με λευχαιμία και άλλες σπάνιες μορφές καρκίνου εξαιτίας των υπολειμμάτων ραδιενεργούς ακτινοβολίας.

Το τέλος όμως του πολέμου δε σήμανε και το τέλος της πυρηνικής απειλής. Ο Ψυχρός Πόλεμος που ακολούθησε σηματοδότησε μια νέα μακρά περίοδο όπου ο φόβος μια νέας πυρηνικής καταστροφής ήταν πανταχού παρών. Μέχρι σήμερα, παρά τις προσπάθειες τις διεθνούς κοινότητας, 11 χώρες εξακολουθούν να διαθέτουν πυρηνικά οπλοστάσια. Η πρόσφατη συμφωνία μεταξύ του Ιράν και της Δύσης για την επιβολή ελέγχων και περιορισμών στην πυρηνική παραγωγή του Ιράν γεννά ελπίδες για το μέλλον.

Μπριγκίτε Όστερατ / Δήμητρα Κυρανούδη