H επικεφαλής της ομάδας φιλίας Γερμανίας - Kύπρου στην DW

Η ημερήσια διάταταξη στις συνόδους της Ολομέλειας της γερμανικής βουλής είναι πάντα πυκνή. Την τελευταία διετία με δύο πολέμους στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή είναι ασφυκτική. Σε ένα σύντομο διάλειμμα, συναντήσαμε στο κοινοβουλευτικό γραφείο της τη νεοαφιχθείσα στην κεντρική πολιτική βουλευτή Ντέρια Τουρκ-Nαχμπάουρ. Εκλέχτηκε με τους Σοσιαλδημοκράτες το 2021, είναι τουρκικής καταγωγής, μεγαλωμένη στο Πάντερμπορν. Εκπαιδευτικός, με μακρά ενασχόληση με θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ανθρωπιστικής βοήθειας, μετανάστευσης και εκπαιδευτικής πολιτικής είναι επίσης επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας φιλίας Γερμανίας, Κύπρου και Μάλτας. Γνωρίζει σε βάθος την Κύπρο και έχει τακτικές και στενές σχέσεις και με τις δύο πλευρές στο νησί. 

Πρόσφατα συνόδευσε τον Γερμανό πρόεδρο Φρανκ-Bάλτερ Σταϊνμάιερ στο πρώτο ταξίδι Γερμανού προέδρου στην Κύπρο και στις επαφές που είχε με τον πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκο Χριστοδουλίδη, λίγες εβδομάδες πριν από την έναρξη της ανθρωπιστικής βοήθειας διά θαλάσσης από τη Λάρνακα στη Γάζα. «Τρέφω ευγνωμοσύνη για την Κύπρο και την κυπριακή κυβέρνηση γι' αυτή την πρωτοβουλία. Στην πραγματικότητα δεν είναι νέα ιδέα. Την είχε παρουσιάσει ο πρόεδρος Χριστοδουλίδης ήδη από τον Οκτώβριο (...) Στηρίζουμε την προσπάθεια της Κύπρου για αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα. Η Γερμανία στηρίζει και άλλες οδούς ανθρωπιστικής βοήθειας, όμως πρέπει να βοηθήσουμε σε όσα κάνει η Κύπρος. Τα χαιρετίζουμε, και η γερμανική κυβέρνηση εκφράζει την ικανοποίησή της για την πρωτοβουλία αυτή», αναφέρει μιλώντας στην DW. «Η Κύπρος είναι ένα ασφαλές λιμάνι στη Νότια Μεσόγειο. Φυσικά λυπόμαστε επειδή ταυτόχρονα εξακολουθεί να είναι το τελευταίο διαιρεμένο νησί στην Ευρώπη». 

Κυπριακό: Όλα υπό διαπραγμάτευση 

Το Κυπριακό ανακύπτει αυτόματα ήδη στα πρώτα λεπτά της συζήτησης, πενήντα χρόνια μετά την τουρκική εισβολή. «Μετά από συνομιλίες με τους κατοίκους στο νησί, βλέπω ότι πολλοί θέλουν να ξεπεραστεί πια αυτή η διχοτόμηση, η διαίρεση». Η ίδια θεωρεί θετική εξέλιξη τον διορισμό νέας ειδικής απεσταλμένης για το Κυπριακό από τον ΟΗΕ, κι ενώ σίγουρα δεν επικρατεί ευφορία, «υπάρχει ακόμη ελπίδα». Όπως λέει: «οφείλουμε σε όλους τους ανθρώπους στο νησί να γίνουν ξανά συνομιλίες». 

 Για την ίδια «μια λύση στο Κυπριακό χρειάζεται όλα τα μέρη. Αν υπάρχει πολιτική βούληση από όλες τις πλευρές, μπορεί να επιλυθεί. Έγιναν διάφορες προσπάθειες, με τελευταία στο Κραν Μοντανά, όπου πήγε να γίνει κάτι, αλλά τελικά δεν λειτούργησε. Υπάρχουν ακόμη πολλά αμφιλεγόμενα ζητήματα που χρήζουν λεπτομερούς διευκρίνισης (...) Πάντως όλοι στο νησί βλέπουν εαυτούς τους ως Κύπριους. Κανείς δεν λέει ότι νιώθει πιο κοντά στη Ελλάδα ή την Τουρκία. Νιώθουν κάτοικοι του νησιού. Δεν θέλουν να είναι στη μία ή την άλλη πλευρά, αλλά στην πλευρά της Κύπρου, και αυτό θα πρέπει να στηρίξουμε με κάθε τρόπο. Η Γερμανία έχει προσφερθεί να τους στηρίξει με χαρά, εάν τη χρειαστούν. Μιλώ με πολλούς βουλευτές και φίλους στην Κύπρο. Είμαστε συγκρατημένα αισιόδοξοι. Όμως είναι επίσης αλήθεια ότι οι αποφάσεις θα ληφθούν στην Αθήνα και την Άγκυρα». 

Αναφορικά με τους Τουρκοκύπριους που ζουν στο νησί, τον μεγάλο άγνωστο για πολλούς στην Ευρώπη, παρατηρεί ότι δεν έχουν φωνή. «Οι Τουρκοκύπριοι λένε ότι δεν ζητείται η γνώμη τους, ότι δεν ήταν ποτέ πραγματικό μέρος της διαπραγμάτευσης. Ότι τους συμπεριφέρονται σαν να μην υπάρχουν» σημειώνει. «Όταν μιλάω με Τουρκοκύπριους λένε ότι αντιλαμβάνονται τους εαυτούς τους ως Κύπριους. Ότι δεν ακολουθούν όσα υπαγορεύει η Τουρκία, λένε “είμαστε κάτοικοι του νησιού και θέλουμε να είμαστε αυτόνομοι και χειραφετημένοι”».  

Όπως αναφέρει, ένας από τους στόχους της ως επικεφαλής της ομάδας φιλίας, πέρα από την ενίσχυση της θέσης της Κύπρου στην ΕΕ και την τόνωση της γερμανοκυπριακής φιλίας είναι να συνομιλεί και με Τουρκοκύπριους. «Έχω τουρκικές ρίζες, μιλάμε την ίδια γλώσσα, κατανοώ τις ανάγκες τους, μπορώ να καταλάβω καλύτερα τις προσδοκίες τους. Μια Τουρκοκύπρια μου είχε πει κάποτε χαριτολογώντας ότι νιώθει σαν ένα λουκάνικο μέσα σε ένα σάντουιτς. Πιέζεται από δεξιά κι από αριστερά και κανείς δεν τη ρωτά τι χρειάζεται, τι θέλει. Θα ήμουν ευγνώμων αν δινόταν φωνή σε αυτούς τους ανθρώπους στον δημόσιο λόγο, έχουν ιδέες, επιθυμίες για το μέλλον. Είναι αναγκαία η φωνή τους στην Ευρώπη». 

Όσο για τον ρόλο της Τουρκίας και του προέδρου Ερντογάν απέναντι στο Κυπριακό, η ίδια εκτιμά ότι «όλα είναι υπό διαπραγμάτευση» καθώς και ότι δεδομένων των γεωπολιτικών συνθηκών ουδείς, ούτε η Τουρκία, επιθυμεί «κλιμάκωση στην περιοχή». Όσο για τις δύο πλευρές του νησιού, θεωρεί ότι πρώτον η Κυπριακή Δημοκρατία δεν έχει καμία πρόθεση να «καταπιέσει» τους Τουρκοκύπριους κι από την άλλη είναι προς το συμφέρον και των δύο πλευρών η ασφάλεια και η προστασία των δικαιωμάτων. 

«Η Γερμανία θέλει να λυθεί το Κυπριακό» 

Πολλά στο μεταξύ έχουν ειπωθεί για τις βλέψεις της Γερμανίας στην περιοχή. Στο πρόσφατο ταξίδι του ο Γερμανός πρόεδρος επανέλαβε ότι το Βερολίνο στηρίζει, στο πλαίσιο που θέτει ο ΟΗΕ, κάθε προσπάθεια με στόχο την επίλυση του Κυπριακού. «Σε ό,τι έχει να κάνει με εποικοδομητικές δυνατότητες, τότε ναι, βοηθάμε πάντα με χαρά υπό την αιγίδα του ΟΗΕ. Εάν μας ζητηθεί, φυσικά και θα στηρίξουμε. Το επιβεβαίωσε και ο Γερμανός πρόεδρος. Αν μπορούμε να βοηθήσουμε, θα το κάνουμε ευχαρίστως ανά πάσα στιγμή, αν ζητηθεί να μεσολαβήσουμε, θα το κάνουμε επίσης ευχαρίστως  κι αν εγώ ως επικεφαλής της ομάδας φιλίας μπορώ να κάνω κάτι, ευχαρίστως θα το πράξω ανά πάσα στιγμή. Θέλουμε να λυθεί το Κυπριακό». 

Όσο για την ελληνοτουρκική προσέγγιση των τελευταίων μηνών, όπως αναφέρει στην DW, την παρακολουθεί με προσοχή. «Χαιρετίζω την ελληνοτουρκική προσέγγιση κυρίως εστιάζοντας στο Κυπριακό (...) Eίμαι περίεργη για τη συνέχεια. Τον Δεκέμβριο είδαμε την προσέγγιση με γλαφυρό τρόπο. Αλλά σας θυμίζω και τον τρομερό σεισμό πέρυσι τον Φεβρουάριο. Είδαμε ότι οι Έλληνες, φίλοι και γείτονες, έσπευσαν να βοηθήσουν σε μια δύσκολη στιγμή. Ήταν το έναυσμα να έρθουμε πιο κοντά, να συζητήσουμε, να υπερβούμε εμπόδια. Έκανε τουλάχιστον κάτι καλό». 

Η Τουρκία, η ευρωπαϊκή προοπτική και το DAVA 

Η συνέντευξη έγινε λίγες ημέρες πριν από τις τουρκικές δημοτικές εκλογές και τη μεγάλη νίκη της αντιπολίτευσης. Σχολιάζοντας το τουρκικό πολιτικό σκηνικό η βουλευτής των Σοσιαλδημοκρατών παρατηρεί: «Με ενοχλεί κάπως η πρόσληψη της Ευρώπης για την Τουρκία, ταυτίζεται με το ΑΚΡ. Δεν ισχύει αυτό. Στην Τουρκία έχουμε μια πολύ ισχυρή και ενεργή κοινωνία των πολιτών, εξαιρετικά συνδικάτα, οργανώσεις γυναικών, από τις οποίες μάλιστα πολλές γυναικείες οργανώσεις στην Ευρώπη μπορούν να μάθουν πολλά (...) Σχεδόν το μισό του πληθυσμού είναι προοδευτικό. Υπάρχει και το άλλο μισό βέβαια, όμως το προοδευτικό μισό θέλει αλλαγή στην Τουρκία». Στις προεδρικές εκλογές του 2023 βρέθηκε στην Τουρκία ως Γερμανίδα βουλευτής και όπως λέει «ήταν ελεύθερες αλλά όχι δίκαιες. Ωστόσο εξελέγησαν πολλοί πολιτικοί της αντιπολίτευσης (...) H κοινωνία είναι ζωντανή κι αυτό δίνει ελπίδα. Και εύχομαι να ενισχύσουμε στην Ευρώπη ακριβώς αυτές τις φωνές, τους καλλιτέχνες, τους δημοσιογράφους, να τους δώσουμε βήμα και κυρίως να στηρίξουμε τη νεολαία». 

Για τις ευρωτουρκικές σχέσεις είναι απαισιόδοξη. «Θα ήθελα να κάνουμε κάποια στιγμή μια συνέντευξη και να πούμε ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα προστατεύονται, η ελευθερία του Τύπου επίσης, ότι η Τουρκία είναι έτοιμη να προχωρήσει σε αλλαγές για να γίνει μέρος της ΕΕ. Θα το ευχόμουν πραγματικά, αλλά απέχουμε δυστυχώς πάρα πολύ από αυτό. Με απόλυτη ειλικρίνεια, υπό την παρούσα κυβέρνηση, δεν βλέπω μεγάλες πιθανότητες για επανέναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Κι αυτό δεν είναι δίκαιο για όλα τα προοδευτικά μυαλά που σκέφτονται φιλοευρωπαϊκά στην Τουρκία». 

Όσο για το νεότευκτο επί γερμανικού εδάφους κόμμα DAVA (Δημοκρατική Συμμαχία για την Πολυμορφία και την Αφύπνιση) που θα κατέβει στις ευρωεκλογές, το παρομοιάζει με το ακροδεξιό AfD. «Το αντιμετωπίζω με ψυχραιμία» όπως λέει. «Εκφράζει μια υπερσυντηρητική κοσμοθεωρία, μια θρησκευτική κοσμοαντίληψη και φυσικά προσπαθεί να αλιεύσει ψήφους (...) Και μεταξύ των ανθρώπων με μεταναστευτικό υπόβαθρο υπάρχουν συντηρητικοί και προοδευτικοί. Άρα και εντός της τουρκικής κοινότητας στη Γερμανία υπάρχουν εκείνοι που προσπαθούν να πάρουν ψήφους, όπως το AfD. Πάντως μεταξύ των ψηφοφόρων τουρκικής καταγωγής ένα μεγάλο μέρος είναι προοδευτικοί. Σε καμία περίπτωση δεν θα ψήφιζαν ένα σουνιτικό κόμμα που πρόσκειται στο ΑΚΡ».