H Μπιενάλε της Βενετίας στη σκιά του πολέμου

«Το γάλα των ονείρων», ένα βιβλίο για παιδιά της Βρετανίδας σουρρεαλίστριας ζωγράφου και συγγραφέα Λεονόρας Κάρινγκτον (1917-2011) δίνει τον τίτλο στην 59η Μπιενάλε της Βενετίας, η οποία άνοιξε της πύλες της στο κοινό με ένα χρόνο καθυστέρηση εξαιτίας της πανδημίας.

Περισσότερα από 1500 έργα 213 καλλιτεχνών από 58 χώρες παρουσιάζονται σε αυτή τη γιορτή της τέχνης, της παλαιότερης στον κόσμο, μέχρι τις 27 Νοεμβρίου. Στο επίκεντρο όπως πάντα οι θαυμάσιοι κήποι της πάλαι ποτέ Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας και ο χώρος των πρώην ναυπηγείων Αρσενάλε.

Εξαιτίας της πανδημίας, όχι μόνο καθυστέρησε να ανοίξει η έκθεση κατά ένα χρόνο, αλλά και η επιμελήτρια Σεσίλια Αλεμάνι συντόνιζε και οργάνωνε τα πάντα από το γραφείο της στη Νέα Υόρκη.

Ο παρόντας πόλεμος

Όσον αφορά τον πόλεμο στην Ουκρανία η Σεσίλια Αλεμάνι δήλωσε ότι «αυτός κάνει ακόμα πιο δύσκολη τη σκέψη γύρω από το νόημα της τέχνης». Συνολικά έχουν στηθεί 80 περίπτερα στην Μπιενάλε, το ρωσικό όμως παραμένει κλειστό και άδειο μετά την αποχώρηση της καλλιτεχνικής ομάδας ως ένδειξη διαμαρτυρίας στον πόλεμο στην Ουκρανία.

Η Ουκρανία από την άλλη πλευρά εκπροσωπείται από τον ζωγράφο και γλύπτη Πάβλο Μάκοφ, ο οποίος δήλωσε πως «η μοίρα μας αποφασίζεται στο μέτωπο, όχι εδώ. Δεν μπορώ με τη δουλειά μου να επιτύχω τίποτα για την ειρήνη. Μπορώ μόνο να την πουλήσω και τα χρήματα να τα στείλω στο στρατό». Στο έργο του που είναι τρεχούμενο νερό, το οποίο διαμοιράζεται σε διαφορετικές χοάνες, ο Πάβλο Μάκοφ το χαρακτηρίζει ως «μια μεταφορά για την εξάντληση». Είναι επίσης μια σύνδεση με τις δημοκρατικές κοινωνίες αυτή τη στιγμή, γιατί δεν είναι έτοιμες να προστατεύσουν τον εαυτό τους, δεν μπορούν να προστατεύσουν τις αξίες, πάνω στις οποίες οικοδομήθηκαν, όπως λέει.

Επίσης, ο πρόεδρος της Μπιενάλε Ρομπέρτο ​​Τσικούτο υπέδειξε το έργο «Πλατεία Ουκρανίας» στα Τζαρντίνι, στους περίφημους Κήπους, όπου πίσω από μια σειρά από σακιά με άμμο εκτίθενται έργα καλλιτεχνών που δεν μπορούν να ταξιδέψουν.

Η ναζιστική αρχιτεκτονική στο γερμανικό περίπτερο

Από γερμανικής πλευράς παρουσιάζεται το έργο της καλλιτέχνιδας Μαρία Άιχορν που ζει στο Βερολίνο και η οποία αναδιαμόρφωσε το γερμανικό περίπτερο, προϊόν ναζιστικής αρχιτεκτονικής. Και όπως γράφει η Süddeutsche Zeitung «η είδηση καταρχάς είναι ότι το περίπτερο υπάρχει ακόμα» και αυτό γιατί όλο το προηγούμενο διάστημα υπήρχαν φήμες ότι θα το γκρμίσει. Τελικά δεν το γκρέμισε αλλά αφαίρεσε σοβάδες και πλάκες ώστε να αποκαλύφθούν τμήματα αυτής της φασιστικής αρχιτεκτονικής. Πολλές φορές στο παρελθόν καλλιτέχνες έχουν αντιπαρατεθεί με την αρχιτεκτονική του γερμανικού περιπτέρου.

Τέλος, όσον αφορά την ελληνική συμμετοχή, κάθε λεπτό αναμονής στην ουρά αξίζει τον κόπο για να δει κανείς το έργο της Λουκίας Αλαβάνου όπως έγραψε η σπουδαία σε αυτά τα θέματα Frankfurter Allgemeine Zeitung. «Στο δρόμο για τον Κολωνό», μια ταινία 360 μοιρών και είκοσι λεπτών, στην οποία πρωταγωνιστούν ερασιτέχνες ηθοποιοί Ρομά. Τα γυρίσματα έγιναν στο Θριάσιο πεδίο και επιμελητές είναι ο Γιάννης Αρβανίτης και ο Χάιντς Πέτερ Σβέρφελ από την Κολωνία, ο οποίος έχει εργαστεί ως δημοσιογράφος, ανάμεσα σε άλλα για το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων και την ΖΕΙΤ και έχει ασχοληθεί με το έργο του Γιάννη Κουνέλλη.

Μαρία Ρηγούτσου