H υπόθεση Μπελέρη και οι ελληνοαλβανικές σχέσεις

Με τις σχέσεις Αλβανίας και Ελλάδας στο ναδίρ εξαιτίας της καταδικαστικής απόφασης σε βάρος του Φρέντι Μπελέρη, η Νέα Δημοκρατία ανακοίνωσε τον Μπελέρη ως υποψήφιο στις ευρωεκλογές. Η είδηση της υποψηφιότητας προκάλεσε νέα ένταση στις σχέσεις των δύο χωρών και εντατικές συζητήσεις - και στις δύο πλευρές των συνόρων.

Ο Μπελέρης, ο οποίος έχει και ελληνική υπηκοότητα, κατέβηκε ως υποψήφιος της αλβανικής αντιπολίτευσης στις δημοτικές εκλογές στη Χειμάρρα. Δύο μέρες πριν τις εκλογές συνελήφθη με την κατηγορία πως προσπάθησε να εξαγοράσει οκτώ ψήφους.

Αν και κρατούμενος, ο Μπελέρης κέρδισε τις εκλογές – χωρίς όμως να αναλάβει ποτέ τα καθήκοντά του, με την κυβέρνηση της Αθήνας να ασκεί δριμεία κριτική προς την αλβανική κυβέρνηση και δικαιοσύνη.

Οι δύο όψεις της υπόθεσης

Ο Μπελέρης αποτελεί μία αμφιλεγόμενη προσωπικότητα στην Αλβανία. Το 1994 διεξήχθη έρευνα σε βάρος του για υποτιθέμενη εμπλοκή του σε μία επίθεση που προκάλεσε τον θάνατο δύο Αλβανών στρατιωτικών αξιωματούχων. Καμία απόδειξη δεν βρέθηκε ωστόσο προς υποστήριξη της κατηγορίας. Έναν χρόνο αργότερα συνελήφθη και καταδικάστηκε στην Ελλάδα για παράνομη οπλοκατοχή στα ελληνοαλβανικά σύνορα.

Για αρκετούς Έλληνες από την άλλη πλευρά ο Μπελέρης είναι απλώς θύμα μίας σειράς πολιτικών διώξεων, αλλά και υπερασπιστής των εθνικών συμφερόντων των Ελλήνων στη Χειμάρρα.

«Μεγάλο λάθος» η υποψηφιότητα;

Κατά τον πρώην Αλβανό πρέσβη Αρμπέν Τσεϊκού η απόφαση του Μητσοτάκη να επιλέξει τον Μπελέρη ως υποψήφιο στις ευρωεκλογές θα μπορούσε να έχει τα αντίθετα αποτελέσματα από αυτά που ελπίζει ο Έλληνας πρωθυπουργός: «Ο Μητσοτάκης προβαίνει σε ένα μεγάλο λάθος», δηλώνει στην DW. «Αυτή η πολιτική πράξη θα μπορούσε να γυρίσει μπούμερανγκ. Υπάρχουν εκατοντάδες άλλες αξιότιμες προσωπικότητες που έχουν και αλβανική και ελληνική υπηκοότητα και θα μπορούσαν να επιλεγούν ως υποψήφιοι – όπως και να βελτιώσουν περισσότερο τα εκλογικά αποτελέσματα της ΝΔ σε σύγκριση με έναν προβληματικό χαρακτήρα όπως ο Μπελέρης».

Την ίδια στιγμή ο ΣΥΡΙΖΑ επέκρινε την υποψηφιότητα Μπελέρη, υποστηρίζοντας πως ο Μητσοτάκης προσπαθεί με αυτόν τον τρόπο να βελτιώσει την πολιτική του εικόνα. Σε αυτό φαίνεται να συμφωνεί και ο Πάναγιοτ Μπάρκα, μέλος της ελληνικής μειονότητας στην Αλβανία και ανταποκριτής του κρατικού Αθηναϊκού-Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων για περίπου 30 χρόνια, ο οποίος δηλώνει στην DW: «Ο Μπελέρης χρησιμοποιείται από το κόμμα του Έλληνα πρωθυπουργού ως ασπίδα, με σκοπό να αποτραπεί η διαρροή ψήφων προς τα ακροδεξιά κόμματα στην Ελλάδα».

Η ελληνική μειονότητα χαιρετίζει την υποψηφιότητα Μπελέρη

Ο Μαρίν Σούλη από την Ομόνοια, μία οργάνωση που προωθεί τα δικαιώματα της ελληνικής μειονότητας στην Αλβανία, δεν βλέπει τίποτα το λάθος στην υποψηφιότητα Μπελέρη: «Βλέπω την υποψηφιότητα αυτή ως κάτι το κανονικό σε μία δημοκρατική και ευρωπαϊκή χώρα όπως η Ελλάδα. [Η υποψηφιότητα Μπελέρη] προέκυψε από την εσωκομματική διαδικασία πρότασης και επιλογής της Νέας Δημοκρατίας και οι έρευνες δείχνουν πως ο κύριος Μπελέρης κέρδισε με αρκετές ψήφους διαφορά», δήλωσε στην DW.

Ο Έλληνας πολιτικός επιστήμονας Δημήτρης Χριστόπουλος πάντως δεν συμφωνεί. Θεωρεί πως εάν ο Μπελέρης δεν βρισκόταν στη φυλακή, δεν θα γινόταν ποτέ υποψήφιος για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. «Η "Μπελεροποίηση” των ελληνοαλβανικών σχέσεων αποτελεί πρωτίστως πρωτοβουλία της Αθήνας», επισημαίνει στην DW και συνεχίζει: «Εάν θέλουμε πράγματι να κατανοήσουμε τι συμβαίνει σήμερα στην περιοχή, πρέπει να ρίξουμε μία αντικειμενική και δίχως εθνικές παρωπίδες ματιά στο τι συμβαίνει πραγματικά στη Χειμάρρα κατά τον τελευταίο αιώνα και ιδίως μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Η Χειμάρρα μετατράπηκε σε πεδίο μάχης του ελληνικού και του αλβανικού εθνικισμού. Και το τίμημα αυτής της κατάστασης είναι που πληρώνουμε σήμερα».

Παρ' ότι Αλβανία και Ελλάδα υπέγραψαν Σύμφωνο Φιλίας το 1996, οι δύο σύμμαχοι του ΝΑΤΟ παραμένουν ακόμη, τεχνικά, σε κατάσταση πολέμου.

Νομική ή πολιτική δίκη;

Απ' όταν συνελήφθη στη Χειμάρρα πέρυσι, ο Μπελέρης αρνείται όλες τις κατηγορίες. Τόσο ο Μπελέρης όσο και οι εκπρόσωποι της ελληνικής μειονότητας στην Αλβανία ισχυρίστηκαν πως η υπόθεση ήταν πολιτική – ισχυρισμούς τους οποίους απέρριψε ο Αλβανός πρωθυπουργός Έντι Ράμα, ο οποίος επιμένει ότι η υπόθεση Μπελέρη είναι καθαρά νομική.

Η ελληνική μειονότητα βέβαια διαφωνεί. «Τα όσα λέμε δεν είναι απλοί ισχυρισμοί πλέον. Έχουμε στοιχεία και επιστημονικά τεκμήρια που αποδεικνύουν ότι ο κύριος Μπελέρης είναι θύμα μίας πολιτικής διαδικασίας, την οποία επινόησε και ενορχηστρώνει ο πρωθυπουργός Ράμα», λέει ο Μάριν Σούλη, ο οποίος υποστηρίζει πως η εισαγγελία παραποίησε έγγραφα και παραβίασε ευθέως τον νόμο.

Τι αλλάζει στις σχέσεις Ελλάδας-Αλβανίας;

«Οι συχνές συναισθηματικές αντιδράσεις και οι κάθε άλλο παρά διπλωματικές παρεμβάσεις της Αθήνας δεν ωφέλησαν ούτε τον Μπελέρη ούτε τις σχέσεις μεταξύ των δύο κρατών», παρατηρεί στην DW ο πρέσβης Τσεϊκού.

Μετά τη σύλληψη του Μπελέρη τον Μάιο του 2023 η Αθήνα προειδοποίησε πως η υπόθεση θα μπορούσε να επηρεάσει τις αλβανικές προσπάθειες ένταξης στην ΕΕ.

Όταν πριν από μερικούς μήνες ο Έντι Ράμα ρωτήθηκε για τα εμπόδια που θα μπορούσε να θέσει η Ελλάδα στον δρόμο της Αλβανίας προς την ΕΕ, ο Αλβανός πρωθυπουργός ήταν ξεκάθαρος: «Δεν πιστεύω πως οι ανησυχίες της Ελλάδας για τον Μπελέρη θα συνεχιστούν μέχρι το 2030, αλλά εάν συμβεί κάτι τέτοιο, τότε ας μην μπούμε στην ΕΕ».

Η DW ρώτησε τον Αλβανό υπουργό Εξωτερικών Ίγκλι Χασάνι σχετικά με τις ελληνοαλβανικές σχέσεις, με τον Αλβανό πολιτικό να τις χαρακτηρίζει ως εκπληκτικές. «Οι ελληνοαλβανικές σχέσεις ήταν ανέκαθεν άψογες», είπε. «Ζούμε και συνυπάρχουμε στην Ανατολή εδώ και αιώνες». Αν και η DW ζήτησε κάποιο σχετικό σχόλιο τόσο από την ελληνική κυβέρνηση όσο και από τον ΣΥΡΙΖΑ, δεν έλαβε καμία απάντηση ως τη στιγμή που δημοσιεύεται το παρόν άρθρο.

Λαμβάνοντας υπόψιν τη μεγαλύτερη εικόνα, ο πολιτικός επιστήμονας Δημήτρης Χριστόπουλος συστήνει και στις δύο πλευρές να κινούνται με προσοχή: «Η καλοπροαίρετη εθνική υπερηφάνεια μπορεί εύκολα να προσλάβει εθνικιστικό χαρακτήρα και να μετατραπεί σε μία έντονη αλαζονεία. Και τίποτα αυτά δεν είναι καλός σύμβουλος στις διεθνείς σχέσεις», τονίζει στην DW. «Η Ελλάδα και η Αλβανία έχουν περισσότερους και πολύ καλύτερους λόγους να καταλήξουν σε έναν λογικό συμβιβασμό σε αυτό το ζήτημα και να αλλάξουν σελίδα. Υπάρχουν πολύ σημαντικότερα πράγματα να ασχοληθούν, όσον αφορά το μέλλον τους».

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς