O ρωσικός αγωγός Νord Stream II διχάζει
11 Μαΐου 2018
Ο ρωσικός αγωγός φυσικού αερίου Nord Stream II αναμένεται να συγκεντρώσει όλη τη ρωσική εξαγωγή φυσικού αερίου στην Ευρώπη σε μια και μόνο ενεργειακή οδό, διπλασιάζοντας μάλιστα την ποσότητα φυσικού αερίου που μεταφέρεται από τη Ρωσία στη Γερμανία στα 55 δισεκατομ. κυβικά μέτρα το χρόνο. Το κόστος κατασκευής του Nord Stream II, μήκους 1200 χλμ, υπολογίζεται στα 9,5 δις ευρώ και το έργο σχεδιάζεται να ξεκινήσει το 2019. Μάλιστα η κατασκευή του γερμανικού τερματικού ξεκίνησε στις 3 Μαΐου στην πόλη Λούμπμιν της Βαλτικής. Εντούτοις ο δημόσιος διάλογος γύρω από τον ρωσικό αγωγό έχει διχάσει την ΕΕ, ενώ προκαλεί έντονη ανησυχία και στις ΗΠΑ. «Δεν έχω ξαναδεί άλλο εμπορικό πρότζεκτ να διχάζει τόσο πολύ τα ανώτατα κλιμάκια της ευρωπαϊκής πολιτικής» δήλωσε πρόσφατα ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν και αρμόδιος για θέματα Ενέργειας Μάρος Σέφκοβιτς.
Σχέσεις οικονομικής επιβίωσης
Τόσο η ΕΕ όσο και η Ρωσία παρά τις πρόσφατες αντιπαραθέσεις για τη Συρία και την Ουκρανία φαίνεται να συνειδητοποιούν πλέον ότι χρειάζονται η μια την άλλη. Η Ρωσία χρειάζεται μια μεγάλη αγορά για τις εξαγωγές της σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Η ΕΕ χρειάζεται από τη μεριά της φθηνή και αξιόπιστη ενέργεια για να αντικαταστήσει τις δικές της ενεργειακές ελλείψεις. Η Gazprom υπολογίζει μάλιστα να αυξήσει τις εξαγωγές της στην Ευρώπη προσεχώς. Παράλληλα η Μόσχα σχεδιάζει παράλληλα και την κατασκευή και ενός άλλο αγωγού που θα περνά από την Τουρκία και θα φτάνει στη Νότια Ευρώπη, τον TurkStream, ο οποίος θα μεταφέρει βέβαια μόνο 16 δις κ.μ. φυσικού αερίου.
Από την πλευρά της και η Γερμανία έχει αρχίσει να ξαναβλέπει με θετικό μάτι τον ρωσικό αγωγό, κάτι όμως που επικρίνουν οι ΗΠΑ. Η Γερμανία είναι ο μεγαλύτερος εισαγωγέας φυσικού αερίου από τη Ρωσία στην ΕΕ. Η γερμανική έγκριση του Nord Stream II έχει όμως ενοχλήσει τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ. «Η Γερμανία ρίχνει δισεκατομμύρια στη Ρωσία», δήλωσε ο Ντ. Τραμπ πρόσφατα σε συνάντηση με ηγέτες χωρών της Βαλτικής. Μάλιστα μερίδα εκπροσώπων του Κονγκρέσου έχει ζητήσει να μπλοκάρουν οι ΗΠΑ την κατασκευή του Nord Stream II, επιβάλλοντας πρόστιμα σε γερμανικές αλλά και ευρωπαϊκές εταιρείες που θα συνεργαστούν στο όλο πρότζεκτ (Εngie, OMV, Shell, Uniper, Wintershall). «Είμαστα του ρωσικού αγωγού, θα προτιμούσαμε να μην κατασκευαστεί», είπε χαρακτηριστικά η Σάντρα Ούντρικ, σύμβουλος ενέργειας στο αμερικανικό State Department.
Περίπλοκο ενεργειακό σχέδιο με πολλές διαστάσεις
Από την άλλη ο Nord Stream II διχάζει συγχρόνως και άλλες χώρες. Η Σουηδία και η Φιλανδία δεν έχουν δώσει ακόμη βάσει του διεθνούς δικαίου άδεια προκειμένου να περάσει από την δική τους αποκλειστική οικονομική ζώνη (AOZ). Αυτό το έκανε ήδη η Γερμανία στις αρχές του χρόνου. Ωστόσο στην πραγματικότητα ο αγωγός θα περνά μόνο από θαλάσσια ζώνη, όπου η Δανία έχει κυριαρχικά δικαιώματα. Ωστόσο η Δανία από την πλευρά της εκφράζει περιβαλλοντικές ενστάσεις, ισχυριζόμενη ότι ο αγωγός θα επιφέρει ζημιές στο οικοσύστημα της Βαλτικής Θάλασσας ενώ παράλληλα ζητά χρόνο για να πάρει την όποια απόφαση.
Εντούτοις παρά τα προβλήματα που υπάρχουν σήμερα ειδικοί εκτιμούν ότι το όλο πρότζεκτ έχει σημαντικές οικονομικές προεκτάσεις για όλες τις παραπάνω χώρες και ιδίως τη Γερμανία. Όπως σημειώνει η Μπρέντα Σάφερ, ειδικός σε θέματα Ρωσίας από το Πανεπιστήμιο Georgtown της Ουάσιγκτον, η Γερμανία θα μπορούσε να επωφεληθεί πολύ για τρεις λόγους: 1. Χωρίς φυσικό αέριο από τη Ρωσία δεν θα μπορέσει να απεξαρτηθεί από τον άνθρακα και να κάνει την ενεργειακή μετάβαση σε καθαρή ενέργεια 2. Η συνεργασία με τη Ρωσία έχει μεγάλη σημασία για τη Γερμανία και η κατασκευή του αγωγού θα αποτελέσει σημαντικό στοιχείο για μια καλή συνεργασία και 3. Συμφέρει τη Γερμανία να κατασκευαστεί τώρα αυτός ο αγωγός προτού η Ρωσία αρχίσει τις εξορύξεις φυσικού αερίου στην Αρκτική, κάτι που θα αυξήσει το κόστος.
Πάντως ήδη τον Απρίλιο ο υφυπ. Εξωτερικών της Γερμανίας Μίκαελ Ροτ έκανε λόγο για την ανάγκη μιας νέας πολιτικής χαλάρωσης της έντασης με τη Ρωσία. Αυτό από πολλούς ερμηνεύεται ως θετική στροφή υπέρ της συνεργασίας με τη Ρωσία, μετά μάλιστα την ένταση στις σχέσεις των δύο χωρών από το 2014 και τα γεγονότα στην Κριμαία – η οποία πλέον δεν υπάγεται στην Ουκρανία αλλά στη Ρωσία. Aξίζει να σημειωθεί ότι CEO του πρότζεκτ Nord Stream II είναι ο πρώην καγκελάριος της Γερμανίας, Γκέρχαρντ Σρέντερ. Ενδιαφέρον έχει μάλιστα ότι ο πρόεδρος Πούτιν, τουλάχιστον στην παρούσα φάση, εξακολουθεί να συμπεριλαμβάνει στα σχέδια του αγωγού και την Ουκρανία, παρά τις τεταμμένες σχέσεις Μόσχας-Kιέβου.
Εντούτοις στην υπόλοιπη Ευρώπη χώρες όπως η Πολωνία και η Ουκρανία εξακολουθούν να εκφράζουν τον σκεπικισμό τους για την αύξηση της ρωσικής επιρροής επί ευρωπαϊκού εδάφους, υπογραμμίζοντας ότι θα ενταθεί η ενεργειακή εξάρτηση της ΕΕ από τη Ρωσία. Πολλοί επίσης εστιάζουν στον κομβικής σημασίας ρόλο που θα παίξει η Ουκρανία στην κατασκευή του αγωγού, ενώ σε περίπτωση που ο Πούτιν αλλάξει στρατηγική και αποκλείσει τον Nord Stream II από την ουκρανική οδό, αυτό ενδέχεται να κλιμακώσει την ένταση μεταξύ Μόσχας-Kιέβου με ευρύτερες συνέπειες.
Τζο Μπράιαν Χάρπερ/ Δήμητρα Κυρανούδη