Oξέωση από παρακεταμόλη: δεν είναι νέα παρενέργεια

Στα σκευάσματα παρακεταμόλης, η πιθανή αλλά εξαιρετικά σπάνια εμφάνιση μεταβολικής οξέωσης (High anion gap metabolic acidosis, HAGMA) αναφέρεται εδώ και καιρό στις οδηγίες χρήσης. Στο μέλλον ωστόσο όλοι οι παρασκευαστές φαρμάκων με παρακεταμόλη πρέπει να αναφέρουν σαφέστερα στις οδηγίες της συσκευασίας τον κίνδυνο HAGMA. Όπως επίσης και ότι η συχνότητα αυτής της παρενέργειας «δεν είναι γνωστή».

Την σχετική απόφαση έλαβε τέλη Οκτωβρίου η Επιτροπή Φαρμακοεπαγρύπνησης και Αξιολόγησης Κινδύνου (PRAC), η οποία υπόκειται στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (EMA) και κοινοποιήθηκε από το γερμανικό Ομοσπονδιακό Ινστιτούτο Φαρμάκων και Ιατρικών Σκευασμάτων.

Η μεταβολική οξέωση με αυξημένο χάσμα ανιόντων (HAGMA) είναι μια σπάνια αλλά δυνητικά απειλητική για τη ζωή οξέωση του οργανισμού. Για τον οργανισμό έχει καθοριστική σημασία το αίμα να έχει σταθερή τιμή pH μεταξύ 7,36 και 7,44. Η τιμή του pH είναι μέτρο της οξύτητας ενός διαλύματος. Εάν διαταραχθεί ο μεταβολισμός, αλλά και η σταθερή αναλογία μεταξύ των οξέων και βάσεων, το αίμα ενδέχεται να γίνει υπερβολικά όξινο. Το αποκαλούμενο χάσμα ανιόντων εμφανίζεται όταν το pH του αίματος πέφτει κάτω από 7,35.

Η παρακεταμόλη είναι ασφαλές φάρμακο

Στην οξέωση, η αναπνοή δυσχεραίνεται και οι πάσχοντες αναπνέουν πάνω από το κανονικό. Οι γιατροί μιλούν για υπεραερισμό όταν κάποιος αναπνέει υπερβολικά γρήγορα και βαθιά. Τα τυπικά συμπτώματα περιλαμβάνουν σύγχυση, αδυναμία και απώλεια των αισθήσεων.

Η υπερβολική δόση παρακεταμόλης ενδέχεται να οδηγήσει σε υπεροξύτητα του αίματος άτομα με διαταραγμένο μεταβολισμό. Αυτό ωστόσο συμβαίνει πολύ σπάνια. Αυξημένο κίνδυνο διατρέχουν άτομα με σοβαρή νεφρική δυσλειτουργία και σήψη. Εάν η μεταβολική οξέωση (HAGMA) διαγνωστεί εγκαίρως, η αγωγή με παρακεταμόλη πρέπει να διακοπεί αμέσως. Σε περίπτωση εξαιρετικά σοβαρής οξέωσης, η τιμή του pH του αίματος επανέρχεται με συγκεκριμένες ρυθμιστικές ουσίες.

Η παρακεταμόλη είναι ένα αποτελεσματικό και ασφαλές φάρμακο για την ανακούφιση από τον πόνο και τη μείωση του πυρετού. Παρά το γεγονός ότι η παρακεταμόλη επιβαρύνει λιγότερο το στομάχι από ό,τι η ιβουπροφαίνη ή το Ακετυλοσαλικυλικό οξύ (Ασπιρίνη), η παρακεταμόλη ενδέχεται να προκαλέσει, σε σπάνιες περιπτώσεις, κοιλιακό άλγος, ναυτία ή ακόμα και εμετό. Μια άλλη γνωστή, αλλά επίσης πολύ σπάνια παρενέργεια της παρακεταμόλης είναι οι αλλεργικές αντιδράσεις, όπως κνησμός, δερματικά εξανθήματα ή πρήξιμο.

Προσοχή στη δοσολογία!

Οι ασθενείς συχνά υποτιμούν τους κινδύνους που σχετίζονται με φάρμακα που χορηγούνται χωρίς ιατρική συνταγή. Το γεγονός ότι η παρακεταμόλη και άλλα παυσίπονα πωλούνται σε αρκετές χώρες στα ταμεία σουπερμάρκετ, δίπλα στις τσίχλες, δεν σημαίνει ότι η ανεξέλεγκτη κατανάλωση είναι ακίνδυνη.Η υπερδοσολογία, ιδίως σε συνδυασμό με κατανάλωση αλκοόλ ή μια υπάρχουσα ηπατική νόσο, ενδέχεται να προκαλέσει σημαντική βλάβη στο ήπαρ.

Ως γνωστόν το ήπαρ διασπά την παρακεταμόλη στα συστατικά της, τα οποία στη συνέχεια αποβάλλει ο οργανισμός. Εάν η δραστική ουσία λαμβάνεται σε πολύ υψηλή δόση ή για υπερβολικά μεγάλο χρονικό διάστημα, το ήπαρ υπερφορτώνεται. Το ήπαρ δεν μπορεί να διασπάσει τον τοξικό ενδιάμεσο μεταβολίτη Ν-ακετυλο-p-βενζοκινονιμίνη (NAPQI), ο οποίος μπορεί να βλάψει τα ηπατικά κύτταρα και, σε σοβαρές περιπτώσεις, να οδηγήσει σε οξεία ηπατική ανεπάρκεια.

Επιμέλεια: Στέφανος Γεωργακόπουλος