SIPRI: Νέο ρεκόρ στις στρατιωτικές δαπάνες

Περισσότερα προβλήματα, περισσότερες αμυντικές δαπάνες.Αυτό είναι το βασικό συμπέρασμα της ετήσιας έκθεσης του Διεθνούς Ινστιτούτου Ερευνών για την Ειρήνη της Στοκχόλμης (SIPRI), μιας από τις κορυφαίες δεξαμενές σκέψεις για την παγκόσμια ασφάλεια. Το 2022 οι ερευνητές κατέγραψαν στις παγκόσμιες στρατιωτικές δαπάνες ένα εντυπωσιακό άλμα 3,7%, με το οποίο καταρρίπτεται νέο ρεκόρ.

Είναι το μεγαλύτερο ποσοστό αύξησης που καταγράφεται από τη δεκαετία του '60. Ο Ναν Τιάν, ερευνητής του διεθνούς ινστιτούτου, ο οποίος συμμετείχε στην σύνταξη της ετήσιας έκθεσης, δηλώνει στην DW: «Ανεξάρτητα από το αν οι οικονομίες πάνε διεθνώς καλύτερα ή χειρότερα από το αναμενόμενο, οι στρατιωτικές δαπάνες αυξήθηκαν σημαντικά σε σύγκριση με τα περασμένα χρόνια».

Για όσους παρακολουθούν τις διεθνείς εξελίξεις η μεγάλη αύξηση των αμυντικών δαπανών το 2022 δεν αποτελεί έκπληξη. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία οδήγησε, κυρίως, τις ευρωπαϊκές χώρες, να στρέψουν την προσοχή τους στους στρατιωτικούς τους προϋπολογισμούς. Από τότε που οι πρώτοι ρωσικοί πύραυλοι άρχισαν να σφυροκοπούν ουκρανικές πόλεις, τον Φεβρουάριο του 2022, η μια χώρα μετά την άλλη ανακοίνωσαν αύξηση δαπανών για την άμυνα.

«Στόχος η αποτροπή της Ρωσίας»

Οι αμυντικές δαπάνες μεταξύ των μελών του ΝΑΤΟ, στο οποίο συμμετέχουν πολλές ευρωπαϊκές χώρες, αυξάνονται το αργότερο από το 2014, όταν η Ρωσία επιτέθηκε για πρώτη φορά στην Ουκρανία, προσαρτώντας τη χερσόνησο της Κριμαίας και άρχισε να στηρίζει αυτονομιστές στο ανατολικό τμήμα της χώρας. Τα μέλη του ΝΑΤΟ συμφώνησαν να αυξήσουν τις στρατιωτικές τους δαπάνες, φθάνοντας στο 2% του ΑΕΠ έως το 2024. Σήμερα πολλές, αν και όχι όλες, χώρες-μέλη έχουν πετύχει αυτό τον στόχο.

Οι εξελίξεις στα μέτωπα του πολέμου στην Ουκρανία δείχνουν πως, παρά τους αρχικούς φόβους, που οδήγησαν στην εκτόξευση των αμυντικών δαπανών, η Ρωσία δεν φαίνεται να αποτελεί απειλή για την Ευρώπη στο σύνολό της. Το γεγονός ότι η Ουκρανία μπόρεσε μέχρι στιγμής να αντισταθεί στις ρωσικές δυνάμεις, οι οποίες θεωρούνται ανώτερες από πλευράς ισχύος, και να τις περιορίσει στο ανατολικά της χώρας καθιστά σαφές ότι η Μόσχα, ακόμα κι αν το επιθυμεί, δεν είναι σε θέση να πυροδοτήσει μια γενικευμένη στρατιωτική αντιπαράθεση.

Ο ερευνητής του SIPRI Ναν Τιάν: «Νομίζω ότι για πολλές ευρωπαϊκές χώρες, το ζήτημα που τίθεται είναι πως θα ενισχύουν κάθε πτυχή της στρατιωτικής τους άμυνας. Οι υψηλότερες στρατιωτικές δαπάνες έχουν ως σκοπό να αναχαιτίσουν την Ρωσία ».

Η έκθεση του διεθνούς ινστιτούτου κάνει λόγο για έναν φαύλο κύκλο. Σημειώνει ότι οι κυβερνήσεις ανταποκρίνονται σε μια γενικευμένη αίσθηση επιδείνωσης της ασφάλειας και ταυτόχρονα την ενισχύουν με τις επιλογές τους. Ταυτόχρονα ωστόσο, τα στοιχεία του SIPRI δείχνουν ότι η αύξηση των αμυντικών δαπανών δεν είναι εν τέλει τόσο μεγάλη όσο φαίνεται από κάποια πρωτοσέλιδα ή τους αρμόδιους πολιτικούς.

Οι ΗΠΑ διέθεσαν 877 δις για εξοπλισμούς

Ο πληθωρισμός αποτελεί πολιτικό ζήτημα, ειδικά στη Γερμανία, η οποία ανακοίνωσε επιπλέον δαπάνες 100 δισεκατομμυρίων ευρώ για τις ένοπλες δυνάμεις της ως απάντηση στη ρωσική επιθετικότητα. Μετά από χρόνια επικρίσεων για υπερβολικά περιορισμένους αμυντικούς προϋπολογισμούς, οι υψηλότερες τιμές για στρατιωτικούς εξοπλισμούς λόγω πληθωρισμού σχετικοποιούν σήμερα τις προσπάθειες του Βερολίνου να ενισχύσει σημαντικά την άμυνα της χώρας.

Το ποσό των 100 δις, το οποίο προστίθεται στον τακτικό γερμανικό αμυντικό προϋπολογισμό, δεν περιλαμβάνεται στα στοιχεία του SIPRI για το 2022 επειδή δεν ήταν έτοιμο να δαπανηθεί πέρυσι. Ακόμα και όταν αρχίσουν να καταβάλλονται χρήματα, η Γερμανία μπορεί να υπολείπεται του στόχου του 2% του ΝΑΤΟ, αναφέρεται σε ανάλυση του Γερμανικού Οικονομικού Ινστιτούτου (IW). Οι δαπάνες των 100 δις για προμήθεια όπλων και άλλου εξοπλισμού θα διατεθούν σε μια περίοδο περίπου πέντε ετών. Τα στοιχεία του SIPRI ωστόσο καλύπτουν ένα πιο ευρύ πεδίο.

Όπως και τις τελευταίες χρονιές, έτσι και το 2022 οι ΗΠΑ βρέθηκαν στη κορυφή των αμυντικών δαπανών με 877 δισεκατομμύρια δολάρια, ποσό το οποίο αντιπροσωπεύει το 39% των παγκόσμιων στρατιωτικών δαπανών. Οι αμυντικές δαπάνες είναι χαμηλότερες, ως ποσοστό του αμερικανικού ΑΕΠ, από εκείνες του 2013 και απέχουν παρασάγγας από εκείνες του Ψυχρού Πολέμου όταν άγγιζαν ακόμα και το 10% του ΑΕΠ. Ο ερευνητής Ναν Τιάν ωστόσο εκτιμά ότι οι υψηλές αμυντικές δαπάνες επιτρέπουν στις ΗΠΑ να «υπερασπιστούν την επιρροή τους στον υπόλοιπο κόσμο», όπως καμία άλλη χώρα δεν μπορεί να πράξει.

Η Κίνα καταλαμβάνει τη δεύτερη θέση παγκοσμίως στις αμυντικές δαπάνες. Βρίσκεται ωστόσο με 292 δισεκατομμύρια δολάρια σε σημαντική απόσταση από τις ΗΠΑ. Παρά την μεγάλη διαφορά μεταξύ των δύο υπερδυνάμεων στους στρατιωτικούς εξοπλισμούς, πολλοί αμερικανοί αξιωματούχοι και αναλυτές ασφαλείας προειδοποιούν ότι η Κίνα αποκτά αργά, αλλά σταθερά ένα στρατιωτικό πλεονέκτημα. Η προειδοποίηση σχετίζεται ενδεχομένως και με το που δαπανώνται τα χρήματα. Την ώρα που η Κίνα επικεντρώνεται στην ενίσχυση της επιρροής της στον Ειρηνικό, οι ΗΠΑ σκοπεύουν να διατηρήσουν, όπως όλα δείχνουν, την αποτύπωμά τους σε ολόκληρο τον πλανήτη, παραμένοντας σταθερές στη θέση που επέλεξαν μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Γουίλιαμ Γκλούκροφτ

Επιμέλεια: Στέφανος Γεωργακόπουλος