Έχει νόημα η απαγόρευση κινητών στο σχολείο;

Οι καιροί αλλάζουν. Παλιότερα οι καθηγητές έκαναν παρατήρηση για σκονάκια ή για ανήλικους καπνιστές, κρυμμένους στις τουαλέτες. Τώρα όμως η τεχνολογία έφερε άλλα προβλήματα που αφορούν όλους τους μαθητές. Γιατί ένα smartphone μπαίνει στην σχολική τσάντα μαθητών ακόμη και του δημοτικού σχολείου. Οι καθηγητές πρέπει να έχουν μάτια παντού. Η Ιταλία έλυσε το πρόβλημα με τρόπο ριζικό. Ανακοίνωσε ότι θα απαγορεύσει το smartphone και το τάμπλετ στα δημοτικά και στα γυμνάσια.

Η βρετανική κυβέρνηση δημοσίευσε επίσης κατευθυντήριες γραμμέςσχετικά με το πώς τα σχολεία μπορούν να αποτρέψουν ή να περιορίσουν τη χρήση έξυπνων τηλέφωνων. Παρόμοια κατευθυντήρια γραμμή ισχύει στις Κάτω Χώρες από τις αρχές του χρόνου. Τα σχολεία μπορούν στη συνέχεια να αποφασίσουν μόνα τους πώς θα την εφαρμόσουν. Και στη Γερμανία;

Υπέρ της απαγόρευσης των κινητών

Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του ινστιτούτου YouGov το 66% των ανθρώπων στη Γερμανία τάσσεται υπέρ της οριστικής ή μάλλον οριστικής απαγόρευσης των κινητών τηλεφώνων στα σχολεία. Ωστόσο, είναι και θέμα γενεών, όπως δείχνει έρευνα που διεξήγαγε το ινστιτούτο έρευνας γνώμης Insa για λογαριασμό της εφημερίδας Bild. Το 60% των ερωτηθέντων τάχθηκε υπέρ της απαγόρευσης των κινητών τηλεφώνων στα σχολεία. Το ποσοστό μεγαλώνει και φτάνει στο 70% μεταξύ ατόμων ηλικίας 60 έως 69 ετών, ενώ μόνο το 40% των ατόμων ηλικίας 18 έως 29 ετών είναι υπέρ.

Η σχολική εκπαίδευση στη Γερμανία είναι υπόθεση των ομόσπονδων κρατιδίων. Σύμφωνα με τη Διάσκεψη των υπουργών Παιδείας, δεν υπάρχει γενική απαγόρευση των smartphones για ιδιωτική χρήση στα σχολεία, ούτε σχεδιάζεται αντίστοιχη σύσταση, σύμφωνα με εκπρόσωπο. Ωστόσο, τα σχολεία θα μπορούσαν θεωρητικά να περιορίσουν τη χρήση τους στην καθημερινή σχολική ζωή. Αλλά το αν και πώς γίνεται αυτό, διαφέρει από σχολείο σε σχολείο. Μια ανομοιογένεια που όμως είναι ρητά επιθυμητή στη Βαυαρία, για παράδειγμα. «Το κινητό τηλέφωνο είναι καθημερινός και φυσικός σύντροφος των μαθητών, μία γενική απαγόρευση σε όλους τους τύπους σχολείων δεν είναι επομένως σύμφωνη με την εποχή μας», εξηγεί εκπρόσωπος του Υπουργείου Παιδείας.

Σύμφωνα με την Ψηφιακή Ένωση Bitkom, το 71% των παιδιών και των νέων μεταξύ 6 και 18 ετών στη Γερμανία διαθέτει smartphone. Ξοδεύει κατά μέσο όρο 111 λεπτά, δηλαδή σχεδόν δύο ώρες, σε αυτό κάθε μέρα. Οι παιδίατροι βλέπουν τις συνέπειες αυτού του γεγονότος καθημερινά, όπως λέει ο Ντάβιντ Μάρτιν, από το Πανεπιστήμιο Witten/Herdecke: «Προβλήματα στάσης του σώματος, παχυσαρκία, διαβήτης τύπου 2, αυξημένα επίπεδα ΔΕΠΥ και επιθετικότητας, μειωμένες ικανότητες μάθησης, συγκέντρωσης και γραφής. Η πλειονότητα των παιδιών και των νέων και οι γονείς τους δεν είναι σε θέση να ρυθμίσουν τον χρόνο τους μπροστά στην οθόνη».

«Οπισθοδρομική» η απαγόρευση

Ο ειδικός για τα ψηφιακά μέσα οθόνης της Γερμανικής Εταιρείας Παιδιατρικής και Εφηβικής Ιατρικής πιστεύει λοιπόν, ότι «θα ήταν σαφώς καλύτερο για την υγεία των παιδιών, την ικανότητά τους να συγκεντρώνονται και να μαθαίνουν και, πάνω απ' όλα, για την κοινωνικοποίησή τους, αν τα σχολεία απαγόρευαν τα κινητά τηλέφωνα. Ειδικότερα, δεν θα πρέπει να επιτρέπεται η χρήση τους κατά τη διάρκεια των διαλειμμάτων». Ο Φλόριαν Φαμπρίτσιους από την Ομοσπονδιακή Διάσκεψη Μαθητών διαφωνεί: «Η απαγόρευση κινητών τηλεφώνων θα οδηγούσε μόνο στο να γίνουν τα σχολεία μας ακόμη πιο οπισθοδρομικά και αποκομμένα από την πραγματικότητα», λέει. Η Ομοσπονδιακή Διάσκεψη Μαθητών, η οποία ισχυρίζεται ότι εκπροσωπεί οκτώ εκατομμύρια μαθητές, απορρίπτει επομένως τις απαγορεύσεις.  Ο Μπένγιαμιν Τουλ, ειδικός σε θέματα προστασίας της νεολαίας από το Ινστιτούτο Επικοινωνίας του κρατιδίου της Βάδης-Βυρτεμβέργης, θεωρεί ότι οι απαγορεύσεις είναι αντιπαραγωγικές. «Το smartphone είναι το μέσο μέσω του οποίου συμβαίνουν τα πάντα. Νομίζω ότι θα ήταν λάθος να το απαγορεύσουμε από τα σχολεία. Γιατί υπάρχουν παιδιά και νέοι που δεν μαθαίνουν τις δεξιότητες των μέσων ενημέρωσης στο σπίτι. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το θέμα θα πρέπει να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στα σχολεία».

Απαραίτητη προϋπόθεση είναι «τα κινητά τηλέφωνα δεν πρέπει να παρεμβαίνουν στα μαθήματα και δεν πρέπει να υπάρχουν ιδιωτικά παιχνίδια και γραπτά μηνύματα». Παρόμοια άποψη έχει και το Γερμανικό Ταμείο για τα Παιδιά: «Τα παιδιά πρέπει να έχουν την ευκαιρία από μικρή ηλικία να εξερευνήσουν τις δυνατότητες χρήσης κινητών τηλεφώνων σε ένα υποστηριζόμενο περιβάλλον, όπως αυτό που προσφέρουν τα σχολεία», λέει ο πρόεδρος Τόμας Κρίγκερ. Στην ιδανική περίπτωση οι κανόνες θα πρέπει να γίνονται αντικείμενο διαπραγμάτευσης με τους μαθητές και σε περίπτωση παραβιάσεων, η αφαίρεση του smartphone θα μπορούσε να είναι απολύτως νόμιμη, εφόσον έχουν εξαντληθεί όλα τα εκπαιδευτικά μέσα. «Σε πολλά μέρη, ωστόσο, είναι σαφές ότι οι εκπαιδευτικοί δεν διαθέτουν τον χρόνο και το απαραίτητο προσωπικό και σε ορισμένες περιπτώσεις και τα προσόντα, για να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις της χρήσης των μέσων ενημέρωσης από τους μαθητές με διαφορετικό τρόπο από μία απαγόρευση».

Χρήση με μέτρο

Απαγορεύσεις επειδή είναι πρακτικό; Μία επιβολή συγκεκριμένων χρονικών περιόδων χωρίς κινητά τηλέφωνα στην καθημερινή σχολική ζωή μπορεί να είναι ένα κουραστικό μέτρο. Οι μαθητές πάντα έβρισκαν τρόπους να παρακάμπτουν τους κανόνες του σχολείου. Και δεν προσέχουν όλοι οι συνάδελφοι, ίσως επειδή οι συγκρούσεις είναι αναπόφευκτες. «Όταν οι δάσκαλοι γίνονται ξαφνικά αστυνομικοί και αρχίζουν να ελέγχουν τους μαθητές για κινητά τηλέφωνα, αυτό βλάπτει πάρα πολύ τη σχέση μαθητή-δασκάλου», λέει ο Φαμπρίτσιους. «Ωστόσο, είναι απαραίτητο για την καλή μάθηση οι εκπαιδευτικοί και οι μαθητές να συνεργάζονται, και όχι ο ένας να παίρνει θέση εναντίον του άλλου». Πάντως, σύμφωνα με τον πρόεδρο της Γερμανικής Ένωσης Εκπαιδευτικών, Στέφαν Ντίλ, «τα σχολεία δεν μπορούν να αφήσουν τους μαθητές να κάνουν ανεξέλεγκτη χρήση των κινητών τους, διότι τους αποσπούν μεγάλο κομμάτι της προσοχής τους. Το σχολείο πρέπει να αναλάβει ευθύνη. Η Γερμανία δεν έχει προχωρήσει στην ψηφιοποίηση των σχολείων τόσο πολύ όσο η Δανία και άλλες χώρες, αλλά έχει έτσι την ευκαιρία να μάθει από τα λάθη τους».

Αναφέρεται το παράδειγμα ενός ιδιωτικού σχολείου, στο οποίο παιδιά και έφηβοι πρέπει να παραδώσουν κινητά και λαπτοπ το πρωί. Από τότε, παρατηρείται μια σαφής διαφορά στη συμπεριφορά των μαθητών, αναφέρει η διευθύντρια του σχολείου. Έπαιζαν και πάλι μαζί, δεν τριγύριζαν με τα τηλέφωνα στα χέρια τους και τα ακουστικά στα αυτιά τους.  Αλλά και το σχολείο του Στέφαν Ντιλ κοντά στο Άουγκσμπουργκ της Βαυαρίας τολμά να κάνει μια νέα προσπάθεια για την απαγόρευση των κινητών τηλεφώνων. Ο διευθυντής του σχολείου είπε ότι αυτό το πρόγραμμα συντονίστηκε μεταξύ άλλων με τους εκπροσώπους των τάξεων. Έτσι, από τις αρχές του δεύτερου εξαμήνου, τα smartphones πρέπει να απενεργοποιούνται μέχρι τις 13:00 μ.μ. με ελάχιστες εξαιρέσεις. «Πρέπει να το εφαρμόσουμε στην πράξη», λέει ο Ντιλ. «Κανόνες για τα κινητά τηλέφωνα υπήρχαν στο σχολείο πριν, αλλά δεν τηρήθηκαν σωστά».

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου