Αγωνία Γιούνκερ για το Σένγκεν

Τις τελευταίες εβδομάδες δίνουν και παίρνουν οι προειδοποιήσεις για επαναφορά των συνοριακών ελέγχων στο εσωτερικό της ΕΕ σε περίπτωση που οι ενδιαφερόμενοι δεν συμφωνήσουν σε λύση για την αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης- μία λύση που δεν προβλέπει μόνο ενισχυμένο έλεγχο των εξωτερικών συνόρων, αλλά και τον υποχρεωτικό διαμοιρασμό των προσφύγων στα 28 κράτη-μέλη. «Το τέλος του Σένγκεν θα ήταν και το τέλος της Ευρώπης» δήλωσε ο έλληνας επίτροπος Δημήτρης Αβραμόπουλος στη γερμανική εφημερίδα Süddeutsche Zeitung. Μιλώντας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το απόγευμα της Τρίτης, ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζαν Κλωντ Γιούνκερ απηύθυνε τη δική του προειδοποίηση, επιστρατεύοντας την μακροχρόνια εμπειρία του στην υπόθεση της ευρωπαϊκής ενοποίησης. «Κοινά σύνορα, κοινή διαχείριση» ανέφερε χαρακτηριστικά ο πρόεδρος της Κομισιόν. «Εάν δεν το συνειδητοποιήσουμε αυτό, η ζώνη Σένγκεν δεν πρόκειται να επιβιώσει. Θα επιστρέψουμε σε μία Ευρώπη με εσωτερικά σύνορα, την οποία ευτυχώς δεν γνώρισαν οι σημερινοί νέοι, οι νέοι του Εράσμους και του ίντερνετ. Δεν γνώρισαν μία Ευρώπη με κλειστά σύνορα και καλό είναι να συνεχίσουν να μην τη γνωρίζουν...».

Μεμονωμένες χώρες στη βόρεια Ευρώπη έχουν ήδη επαναφέρει ελέγχους διαβατηρίων και μάλιστα με υψηλό κόστος. Υπολογίζεται ότι τις τελευταίες εβδομάδες μόνο οι έλεγχοι στη γέφυρα του Έρεσουντ που ενώνει- αλλά και χωρίζει- Δανία και Σουηδία, έχουν στοιχίσει περίπου 300 εκ. ευρώ. Απαντώντας στο ερώτημα αν συμμερίζεται τις προειδοποιήσεις Γιούνκερ και τον φόβο για άμεσο κίνδυνο κατάρρευσης του Σένγκεν, η ευρωβουλευτής από τη Μάλτα και εισηγήτρια του Ευρωκοινοβουλίου για το προσφυγικό ζήτημα Ρομπέρτα Μετσόλα δηλώνει στην DW: «Θα ήθελα να πιστεύω ότι δεν υπάρχει άμεσος κίνδυνος. Αλλά ο πρόεδρος Γιούνκερ μιλούσε στον απόηχο μίας πολύ δύσκολης χρονιάς. Βλέπουμε ότι πολλά κράτη-μέλη έχουν διαμετρικά αντίθετες απόψεις για το πώς θα αντιμετωπιστεί ένα ζήτημα που αφορά όλους μας. Και αυτό που φοβάται ο Γιούνκερ είναι ότι δεν κινδυνεύει μόνο το Σένγκεν, κινδυνεύουν και τα θεμέλια, στα οποία οικοδομήθηκε η ΕΕ».

Προθεσμία μέχρι την άνοιξη

Ο χρόνος πιέζει. Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ προειδοποιεί ότι μέχρι τη Σύνοδο Κορυφής του Μαρτίου πρέπει να δρομολογηθεί μία ευρωπαϊκή λύση, σε διαφορετική περίπτωση η «Ευρώπη των ανοιχτών συνόρων» κινδυνεύει σοβαρά. Τον Μάρτιο η Κομισιόν θα παρουσιάσει και τις δικές της αναλυτικές προτάσεις για έναν ευρωπαϊκό κοινό παρονομαστή. Σύμφωνα μάλιστα με τους Financial Times, στις προτάσεις περιλαμβάνεται και η αναθεώρηση της «νομοθεσίας του Δουβλίνου», η οποία σήμερα προβλέπει αυξημένα βάρη για τις χώρες της νότιας Ευρώπης, καθώς επιτάσσει ότι οι αιτούντες άσυλο υποχρεούνται να υποβάλουν σχετική αίτηση στη χώρα εισόδου. Όπως επισημαίνει η Ρομπέρτα Μετσόλα «είναι σαφές ότι το σύστημα του Δουβλίνου έχει αποτύχει. Αν δεν το συνειδητοποιήσουμε αυτό, δεν θα έχουμε καταλάβει την πραγματική έκταση του προβλήματος. Πιστεύω όμως ότι θα το συνειδητοποιήσουμε μετά από τόσα χρόνια που οι Μαλτέζοι, οι Έλληνες, οι Ιταλοί διατυπώνουν το σχετικό αίτημα. Αν δεν τροποποιήσουμε το Δουβλίνο, τότε η ζώνη Σένγκεν βρίσκεται σε κίνδυνο...»

Μέρος της επιδιωκόμενης ευρωπαϊκής λύσης είναι και η συνεργασία με την Τουρκία, η οποία ενισχύεται οικονομικά με τρία δισεκατομμύρια ευρώ, ώστε να βελτιώσει υποδομές για την υποδοχή των προσφύγων και την πάταξη των διακινητών. Ωστόσο, κάποιες ευρωπαϊκές χώρες προβάλουν ενδοιασμούς ή προϋποθέσεις για να συνεισφέρουν στη χρηματοδότηση. Έντονη κριτική στην κατεύθυνση αυτή απευθύνει προς την Ιταλία- αλλά και προσωπικά στον πρωθυπουργό Ματέο Ρέντσι- ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής Κεντροδεξιάς στο Στρασβούργο Μάνφρεντ Βέμπερ: «Όταν το Συμβούλιο δίνει τρία δισεκατομμύρια ευρώ για την Τουρκία, η Κομισιόν υποβάλει προτάσεις, εμείς αλλάζουμε τον κανονισμό για να απελευθερώσουμε τη χρηματοδότηση και μετά από όλα αυτά βλέπουμε ότι, για παράδειγμα, η Ιταλία δεν είναι διατεθειμένη να δώσει χρήματα ή τα δίνει μόνο απαιτώντας ανταλλάγματα, αυτό πλήττει την αξιοπιστία της Ευρώπης. Απευθύνω έκκληση: Αυτή η συμπεριφορά- ιδιαίτερα του Ματέο Ρέντσι, πρέπει να το πω ξεκάθαρα- πλήττει την αξιοπιστία και αυτή η απώλεια αξιοπιστίας είναι η αιτία για τον λαϊκισμό στην Ευρώπη».

«Οι Βρυξέλλες είμαστε εμείς οι ίδιοι»

Τελικά υπάρχει η δεν υπάρχει «ευρωπαϊκή λύση;». Ισχύουν και τα δύο, υποστηρίζει με τη γνωστή, ανεπαίσθητη ειρωνία του ο Ζαν Κλωντ Γιούνκερ, αφήνοντας για πολλοστή φορά αιχμές εναντίον των χωρών εκείνων που φροντίζουν να ιδιοποιούνται τις επιτυχίες και να «φορτώνουν» την αποτυχία ή την απροθυμία τους στις Βρυξέλλες: «Όταν ακούω να λένε ότι δεν υπάρχει ευρωπαϊκή απάντηση στην προσφυγική κρίση, η απάντησή μου είναι ότι αυτό είναι ψευδές και αληθές ταυτόχρονα» τονίζει ο πρόεδρος της Κομισιόν. «Είναι ψευδές διότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνεργάζεται με αγαστό τρόπο με το Κοινοβούλιο για να κομίσει τις απαραίτητες απαντήσεις και είναι αληθές από την άλλη γιατί οι απαντήσεις αυτές δεν έχουν αποτέλεσμα, παρά μόνο όταν τα κράτη-μέλη περάσουν από τα λόγια στην πράξη. Κάποιοι βιάστηκαν να επικρίνουν την Ένωση, τις Βρυξέλλες, όπως λένε. Μας λένε ότι οι Βρυξέλλες πρέπει να κοιταχθούν στον καθρέφτη. Όμως οι Βρυξέλλες είναι και οι ίδιοι- είναι τα κράτη-μέλη και οι κυβερνήσεις τους».

Γιάννης Παπαδημητρίου, Στρασβούργο