Αναζητώντας λύση για τα σιτηρά της Ουκρανίας

Μιλώντας στη σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ στο Λουξεμβούργο, τη Δευτέρα, ο Ύπατος Εκπρόσωπος για την Εξωτερική Πολιτική Ζοζέπ Μπορέλ δεν άφησε καμία αμφιβολία σχετικά με το ποιον θεωρεί υπεύθυνο για την επερχόμενη «κρίση των σιτηρών». «Το πρόβλημα προκαλεί ο ρωσικός αποκλεισμός στις ουκρανικές εξαγωγές», επισημαίνει. Σύμφωνα με εκτιμήσεις των Ηνωμένων Εθνών περίπου 20 εκατομμύρια τόνοι σιτηρών παραμένουν στις αποθήκες των Ουκρανών και δεν μπορούν να διατεθούν σε εκείνους που έχουν ανάγκη τα τρόφιμα, ιδιαίτερα στην Αφρική.

ΕΕ και Ηνωμένα Έθνη απεργάζονται μία λύση, ένα είδος ανθρωπιστικού διαδρόμου που θα συνδέει τη Ρωσία με την Ουκρανία και κυρίως με το λιμάνι της Οδησσού, ώστε από εκεί, μέσω Μαύρης Θάλασσας, τα πλοία με τα σιτηρά να πάρουν τον δρόμο για τις αγορές του εξωτερικού. Απαντώντας σε σχετικό ερώτημα της DW o Ζοζέπ Μπορέλ επισημαίνει: «Ελπίζω ότι κανείς δεν θα μπορεί να αντικρούσει την πίεση που ασκεί η διεθνής κοινότητα σε αυτή την κατεύθυνση. Είναι αδιανόητο να εγκλωβίζονται εκατομμύρια τόνοι σιτηρών στην Ουκρανία, όταν ο υπόλοιπος κόσμος πεινάει. Πρόκειται για έγκλημα πολέμου, για το οποίο η Ρωσία πρέπει να λογοδοτήσει. Δεν μπορεί κανείς να χρησιμοποιεί την πείνα ως όπλο».

Οι διαβεβαιώσεις της Μόσχας και η διαμεσολάβηση της Τουρκίας

Από την πλευρά του ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλάντιμιρ Πούτιν υποστηρίζει ότι υπεύθυνη για την κρίση των σιτηρών είναι η Δύση, λόγω των κυρώσεων που έχει επιβάλει στη Ρωσία. Παρά ταύτα ο υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ διαβεβαιώνει ότι η Ρωσία θα «δώσει τη δυνατότητα» στους Ουκρανούς να εξάγουν τα σιτηρά από τα λιμάνια τους. Την ίδια στιγμή ωστόσο οι Ουκρανοί κατηγορούν τους Ρώσους ότι κλέβουν μεγάλο μέρος της παραγωγής από τις εμπόλεμες περιοχές ή τα κατεχόμενα ουκρανικά εδάφη, για να το μεταφέρουν στη Ρωσία. Η Τουρκία, χώρα που βρέχεται από τη Μαύρη Θάλασσα και σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο εγγυάται την ελεύθερη ναυσιπλοΐα προς τη Μεσόγειο, λέει ότι προσφέρεται να διαμεσολαβήσει, ώστε να βρεθεί μία λύση που όμως δεν θα προϋποθέτει την αποναρκοθέτηση των λιμανιών στην Ουκρανία.

Στο μεταξύ η ΕΕ εξετάζει την αποστολή πολεμικών πλοίων, τα οποία θα μπορούσαν να συνοδεύουν τα πλοία με τα ουκρανικά σιτηρά, προστατεύοντας το φορτίο τους. Πολλοί εκφράζουν ενδοιασμούς, καθώς θα ήθελαν να αποφύγουν μία απευθείας αντιπαράθεση με τον ρωσικό στόλο. «Γίνεται εντατική συζήτηση για το ζήτημα αυτό», τονίζει η γερμανίδα υπουργός Εξωτερικών Αναλένα Μπέρμποκ στο Λουξεμβούργο, απαντώντας σε σχετικό ερώτημα της DW. «Οι προκλήσεις είναι τεράστιες, γι αυτό είναι σημαντικό να εξετάσουμε διεξοδικά όλες τις ενδεχόμενες εναλλακτικές λύσεις».

Εξαγωγές μέσω χερσαίας οδού;

Η επικεφαλής της γερμανικής διπλωματίας ανακοίνωσε ότι στο Βερολίνο θα διεξαχθεί διεθνής διάσκεψη για την επισιτιστική επάρκεια και τις εξαγωγές σιτηρών από τη Μαύρη Θάλασσα. Το ζήτημα θα απασχολήσει και τους ηγέτες της ομάδας G7 κατά τη συνάντησή τους στον Πύργο Έλμαου της Βαυαρίας το Σαββατοκύριακο. Γερμανία, Πολωνία και Ρουμανία εξετάζουν τρόπους για να αυξήσουν τις εξαγωγές ουκρανικών σιτηρών διά της χερσαίας οδού, για παράδειγμα με εμπορικά τρένα, παρακάμπτοντας τη Μαύρη Θάλασσα. Σήμερα το 90% των σιτηρών μεταφέρεται κατ΄ αυτόν τον τρόπο. Υπάρχουν ωστόσο πρακτικά προβλήματα που προκαλούν καθυστερήσεις, καθώς οι σιδηροδρομικές γραμμές στην Ουκρανία δεν έχουν το ίδιο εύρος όπως στην Πολωνία ή τη Ρουμανία, γι αυτό είναι απαραίτητη η μεταφόρτωση των σιτηρών στα σύνορα.

Συνολικά οι εξαγωγές σιτηρών από την Ουκρανία έχουν μειωθεί από έξι εκατομμύρια τόνους μηνιαίως σε δύο εκατομμύρια τόνους. Επιπλέον, οι ρωσικοί βομβαρδισμοί έχουν προκαλέσει σημαντικές ζημιές στις ουκρανικές αποθήκες σιτηρών. Ευρωπαίοι και Αμερικανοί προσπαθούν τώρα να δημιουργήσουν προσωρινούς αποθηκευτικούς χώρους κοντά στα σύνορα με την Πολωνία ή τη Ρουμανία, ώστε από εκεί τα ουκρανικά σιτηρά να μεταφέρονται με τρένο ή φορτηγό στα μεγάλα ευρωπαϊκά λιμάνια. Ωστόσο οι ειδικοί επισημαίνουν ότι αυτή η «παράκαμψη» θα μπορούσε να προκαλέσει νέες αυξήσεις στις τιμές των σιτηρών, που ήδη έχουν ξεπεράσει κάθε πρόβλεψη.

Μπερντ Ρίγκερντ

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου