Ανεπιθύμητοι γείτονες στη ...Βουλή

Σε όλα τα Κοινοβούλια η διάταξη των κομμάτων αντανακλά και συμβολίζει τους πολιτικούς συσχετισμούς. Στην Ομοσπονδιακή Βουλή που είχε προκύψει από τις εκλογές του 2017 τα ακραία δεξιά έδρανα κατέλαβαν οι βουλευτές του κόμματος «Εναλλακτική για τη Γερμανία» (AfD), αριστερά τους κάθονταν οι βουλευτές των Φιλελευθέρων (FDP), ενώ στον χώρο του Κέντρου εμφανίζονταν οι βουλευτές των Χριστιανοδημοκρατών (CDU/CSU) και των Πρασίνων, αφήνοντας τα έδρανα στην αριστερή πτέρυγα της Ολομέλειας στους Σοσιαλδημοκράτες (SPD) και το Κόμμα της Αριστεράς (Die Linke). Αυτό ακριβώς δεν πρέπει να επαναληφθεί, λένε τώρα οι Φιλελεύθεροι και ζητούν να καθίσουν εκείνοι στον χώρο του Κέντρου, δίπλα στους Πράσινους, μετατοπίζοντας λίγο πιο δεξιά τους συναδέλφους των χριστιανικών κομμάτων.

«Είναι εκνευριστικό να κάθεσαι δίπλα στην AfD» δηλώνει ο αντιπρόεδρος της Κ.Ο. των Φιλελευθέρων Στέφαν Τομάε στην εφημερίδα Augsburger Allgemeine και εξηγεί ότι, στην προηγούμενη κοινοβουλευτική περίοδο, οι βουλευτές του άκουγαν συνεχώς απαξιωτικά, φτηνά ή σεξιστικά σχόλια από τους εθνολαϊκιστές, που μάλλον δεν παίρνουν στα σοβαρά την κοινοβουλευτική δημοκρατία και τους θεσμούς της. Το χειρότερο, λέει ο Ότο Σολμς, από τα πλέον έμπειρα στελέχη του FDP, είναι ότι όποιος δεν βρίσκεται στην αίθουσα, αλλά για παράδειγμα παρακολουθεί τη συζήτηση από την τηλεόραση, μπορεί να μπερδευτεί και «να νομίσει ότι οι βρισιές και τα απαξιωτικά σχόλια προέρχονται από εμάς, όχι από την AfD». Από κει και πέρα, ξεκαθαρίζει ο Τομάε, υπάρχουν και «λόγοι συμβολισμού» για μία αναδιάταξη στα έδρανα, καθώς «είναι σαφές ότι οι Φιλελεύθεροι εκπροσωπούν το Κέντρο, ενώ CDU και CSU αυτοπροσδιορίζονται ως πολιτικές δυνάμεις δεξιά του Κέντρου».

Ποιος είναι πιο «Κέντρο» από τον άλλον;

Εδώ τα πράγματα περιπλέκονται. Ιδιαίτερα στην εποχή της Άνγκελα Μέρκελ, αλλά και παλαιότερα, οι Χριστιανοδημοκράτες επέμεναν ότι είναι η «πολιτική δύναμη του Κέντρου». Γερμανικά δημοσιεύματα υπενθυμίζουν ότι στην εποχή της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης οι φιλελεύθερες δυνάμεις είχαν διασπαστεί σε οπαδούς του κοινωνικού φιλελευθερισμού και υπερσυντηρητικούς-φιλελεύθερους, με αποτέλεσμα να μην παγιώνεται μία παράδοση ως προς τα έδρανα που καταλαμβάνουν στην Ολομέλεια. Από το 1949 μέχρι σήμερα δεν είχε αμφισβητηθεί σοβαρά η θέση του FDP στα δεξιά των χριστιανικών κομμάτων. «Είμαστε αντίθετοι στο αίτημα του FDP» ξεκαθαρίζει τώρα ο χριστιανοδημοκράτης Πάτρικ Σνάιντερ. «Δεν είναι δυνατόν να καταλαμβάνει μία κυβερνητική πλειοψηφία τον πλέον προβεβλημένο χώρο στο κέντρο της Ολομέλειας, εξωθώντας την αντιπολίτευση στα άκρα».

Η νέα Βουλή που προέκυψε από τις εκλογές της 26ης Σεπτεμβρίου συνεκλήθη σε Σώμα μετά από έναν μήνα, χωρίς ακόμη να αλλάξει η διάταξη των κομμάτων. Τώρα όμως οι Φιλελεύθεροι επαναφέρουν το αίτημα και, θεωρητικά, με τις ψήφους Σοσιαλδημοκρατών και Πρασίνων, μπορούν να συγκεντρώσουν την απαραίτητη πλειοψηφία. Βρήκαν μάλιστα απρόσμενους συμμάχους στο Κόμμα της Αριστεράς, που δηλώνει ότι θα τους στηρίξει. «Είναι όπως στο σχολείο», σημειώνει ο χρονογράφος του περιοδικού DER SPIEGEL. «Κανείς δεν θέλει να καθίσει δίπλα στον ταραξία της τάξης, αλλά κάποιος θα αναγκαστεί να το κάνει κι αυτό». Δεν θα ήταν πάντως η πρώτη φορά που οι συσχετισμοί αλλάζουν μετά από παρασκηνιακές ζυμώσεις. Το 1983, όταν μπήκαν στη Βουλή οι Πράσινοι με τις αντισυμβατικές εμφανίσεις τους (ξεφτισμένα παντελόνια, πλεκτά πουλόβερ, γενειάδες και τα συναφή), οι Χριστιανοδημοκράτες του Χέλμουτ Κολ είχαν αρνηθεί να καθίσουν δίπλα τους, αλλά τελικά υποχρεώθηκαν να το κάνουν. Είχαν προηγηθεί παρασκηνιακές κινήσεις του SPD, που δεν ήθελε άλλο κόμμα στα αριστερά του, ενώ και οι ίδιοι οι Πράσινοι προτιμούσαν τα κεντρικά έδρανα, γιατί εξασφάλιζαν καλύτερη τηλεοπτική κάλυψη.  

Η κατάλληλη θέση στη Βουλή

Δεν είναι εύκολη υπόθεση να εξασφαλιστεί η «σωστή θέση» στην Ολομέλεια. Η εφημερίδα Frankfurter Allgemeine Zeitung (FAZ) θυμίζει ότι το 2002 το Κόμμα της Αριστεράς έμεινε εκτός Βουλής, αλλά λόγω μεταβατικών διατάξεων του εκλογικού νόμου δύο από τα πλέον προβεβλημένα στελέχη του, η Πέτρα Πάου και η Γκεζίνε Λες, εξασφάλισαν τη δική τους είσοδο στη Βουλή. Καθώς όμως δεν σχημάτιζαν κοινοβουλευτική ομάδα, έβγαλαν την τετραετία σε μία καρέκλα στην τελευταία σειρά εδράνων, κάνοντας σημειώσεις στο γόνατο. Λίγα χρόνια πριν, το 1988, ο ανεξάρτητος βουλευτής Τόμας Βούπερσαλ, έφτασε μέχρι το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο, απαιτώντας να του δοθεί μία θέση στην πρώτη σειρά των εδράνων, δίπλα στους αρχηγούς των πολιτικών κομμάτων, με γραφείο και τηλέφωνο. Το αίτημά του απορρίφθηκε...

Γιάννης Παπαδημητρίου (FAZ, ARD, Die Welt, Der Spiegel)