Ανησυχία για γενική ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή

Την Τρίτη σε ισραηλινή επιδρομή στη Βηρυτό «εξοντώθηκε» ο ανώτερος διοικητής της φιλοϊρανικής οργάνωσης Χεζμπολάχ, Φουάντ Σουκρ, κάτι που η οργάνωση επιβεβαίωσε με καθυστέρηση 24 ωρών. Την επόμενη ημέρα δολοφονήθηκε στην Τεχεράνη ο πολιτικός ηγέτης της Χαμάς, Ισμαήλ Χανίγια, με το Ισραήλ να μην επιβεβαιώνει οποιαδήποτε ανάμειξη και το Ιράν να απειλεί με «σκληρή τιμωρία». Συν τοις άλλοις την Πέμπτη εκπρόσωπος του ισραηλινού στρατού δήλωσε ότι ο επικεφαλής του στρατιωτικού βραχίονα της Χαμάς, Μοχάμεντ Ντέιφ, που θεωρείται «αρχιτέκτονας» της τρομοκρατικής επίθεσης της 7ης Οκτωβρίου, εξοντώθηκε σε επιδρομή στη Γάζα τον περασμένο μήνα.

«Σοβαρές συνέπειες για την ευρύτερη περιοχή» βλέπει η Κέλυ Πετίγιο, ερευνήτρια στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικής Πολιτικής (ECFR) με αρμοδιότητα για τη Μέση Ανατολή. Όπως λέει η ίδια στην DW «είναι νωρίς για να προβλέψει κανείς με ακρίβεια τις αντιδράσεις, αλλά θεωρείται βέβαιο ότι γίνονται ακόμη πιο δημοφιλείς στον αραβικό κόσμο η Χαμάς και η Χεζμπολάχ». Επιπλέον δε, «δολοφονώντας τον Χανίγια, το Ισραήλ εξουδετέρωσε μία πολιτική ηγεσία που εκπροσωπούσε την πλέον μετριοπαθή πτέρυγα εντός της Χαμάς και είχε επωμιστεί κομβικό ρόλο στις διαπραγματεύσεις για την κατάπαυση του πυρός» με συνεχή διαμεσολάβηση του Κατάρ, της Αιγύπτου και των ΗΠΑ. «Αυτό σημαίνει», εκτιμά η Πετίγιο, «ότι οι Παλαιστίνιοι θα στηρίξουν ακόμη περισσότερο τον στρατιωτικό βραχίονα της Χαμάς, ο οποίος θα μπορεί πλέον να ισχυρίζεται: Ορίστε, ο Χανίγια επέμενε σε διπλωματική λύση και βλέπετε ποιο ήταν το αποτέλεσμα…»

Η Χαμάς, που διατηρεί τον έλεγχο στη Λωρίδα της Γάζας από το 2007 και θεωρείται τρομοκρατική οργάνωση σε ΕΕκαι ΗΠΑ, βασίζεται σε δύο πτέρυγες: την πολιτική πτέρυγα με έδρα το Κατάρ και τον στρατιωτικό βραχίονα με επικεφαλής τον σκληροπυρηνικό Γιαχία Σινουάρ, που παραμένει στη Γάζα. Τα τελευταία γεγονότα αναμένεται να ενισχύσουν τους πλέον αδιάλλακτους της οργάνωσης, όπως τον Σινουάρ.  

Αδιέξοδο στις διαπραγματεύσεις;

Επιπλέον, ιδιαίτερα η δολοφονία του Ισμαήλ Χανίγια αναμένεται να έχει σοβαρές επιπτώσεις σε ειρηνευτικές πρωτοβουλίες, όπως εκείνη που πρόσφατα ανέλαβε η Κίνα, δρομολογώντας έναν συμβιβασμό μεταξύ 14 διαφορετικών παλαιστινιακών παρατάξεων, περιλαμβανομένων της Φατάχ και της Χαμάς. Όπως λέει στην DW ο Σάιμον Βόλφγκανγκ Φουξ, επίκουρος καθηγητής στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο τηςΙερουσαλήμ, «εκφράζονται φόβοι ότι όλες οι προσπάθειες που έχουν γίνει προκειμένου να επιτευχθεί συμφωνία για την απελευθέρωση των ομήρων- οι οποίες μάλιστα υποτίθεται ότι απέφεραν καρπούς τον τελευταίο καιρό- αναβάλλονται τώρα για το απώτερο μέλλον. Η Χαμάς δεν μπορεί να επιστρέψει σε μία κατάσταση business as usual».

Το ίδιο ισχύει όμως και για την Χεζμπολάχ στον Λίβανο. «Μετά τη δολοφονία του Φουάντ Σουκρ η οργάνωση δέχεται τεράστια πίεση να προβεί σε αντίποινα» λέει η Κέλυ Πετίγιο. Επιπλέον δε, επισημαίνει η Αμερικανίδα αναλύτρια, «ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι το ότι η Χεζμπολάχ αναμένεται να επανεξετάσει τις δυνατότητες ανάμειξης στη Μέση Ανατολή, υπέρ της Χαμάς», ενώ μέχρι τώρα δήλωνε ότι θα τερμάτιζε τις επιθέσεις σε περίπτωση που επιτευχθεί συμφωνία με το Ισραήλ, η οποία θα προβλέπει εύλογα ανταλλάγματα.

«Ταπείνωση για το Ιράν»

Αναλυτές προειδοποιούν ότι δεν αποκλείεται πλέον ακόμη και μία απευθείας επίθεση της Χεζμπολάχ στο Τελ Αβίβ. Σχετικές απειλές είχε ήδη εκτοξεύσει στο παρελθόν ο ηγέτης της οργάνωσης, σεΐχης Νασράλα, για την περίπτωση που οι Ισραηλινοί θα προχωρούσαν σε επίθεση στη Βηρυτό, κάτι που όντως συνέβη τις τελευταίες ημέρες.

Μία ακόμη μεταβλητή είναι ο ρόλος του Ιράν, το οποίο μέχρι σήμερα ούτως ή άλλως στήριζε τη δράση της Χεζμπολάχ στον Λίβανο ή της Χαμάς στη Γάζα. «Η στοχευμένη δολοφονία του Ισμαήλ Χανίγια μέσα στην Τεχεράνη και μάλιστα σε μία στιγμή που συμπίπτει με την ορκωμοσία του νέου προέδρου της χώρας, συνιστά μία ταπείνωση για το ίδιο το Ιράν», επισημαίνει ο Σάιμον Βόλφγκανγκ Φουξ. «Είναι ωσάν να θέλει το Ισραήλ να αποδείξει ότι είναι σε θέση να χτυπήσει και εκτός συνόρων, ενώ το Ιράν δεν μπορεί να προστατεύσει ούτε καν τους προσκεκλημένους του σε μία τόσο σημαντική τελετή».

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου