Από το «Z» μέχρι τη σβάστικα: απαγορευμένα σύμβολα

Η εμφάνιση «σημάτων αντισυνταγματικών και τρομοκρατικών οργανώσεων» απαγορεύεται στη Γερμανία βάσει του άρθρου 86α του Ποινικού Κώδικα. Ωστόσο, οι απαγορεύσεις δεν ισχύουν εάν η χρήση των σημάτων «εξυπηρετεί τον πολιτικό διαφωτισμό, την άμυνα ενάντια σε αντισυνταγματικές προθέσεις, την τέχνη ή την επιστήμη, την έρευνα ή τη διδασκαλία, την ενημέρωση για την επικαιρότητα ή την ιστορία ή παρόμοιους σκοπούς», όπως για παράδειγμα γίνεται και στο παρόν άρθρο.

Το σύμβολο «Ζ»

Η πλέον πρόσφατη περίπτωση απαγόρευσης είναι στην πραγματικότητα μια εξαίρεση, επειδή δεν πρόκειται για «αντισυνταγματική ή τρομοκρατική οργάνωση». Ένας Γερμανός ρωσικής καταγωγής κλήθηκε να πληρώσει πρόστιμο 1.500 ευρώ επειδή εμφανίστηκε στη δουλειά με ένα Ζ στο μπλουζάκι του, όπως αναφέρει η εφημερίδα Frankfurter Allgemeine Zeitung, ένα σύμβολο που φέρουν τα ρωσικά στρατιωτικά οχήματα στην Ουκρανία.

Επιπλέον, το σύμβολο Ζ έχει καθιερωθεί στη Ρωσία ως προπαγανδιστικό σημάδι υποστήριξης του επιθετικού πολέμου, για παράδειγμα στις προσόψεις των σπιτιών. Δεν υπάρχουν ακόμη αποφάσεις ανώτερου δικαστηρίου σχετικά με τη χρήση του συμβόλου Z, αναφέρει η F.A.Z., αλλά στη δικαστική περιφέρεια του Βισμπάντεν, η εμφάνιση του Z δημόσια θεωρείται ποινικό αδίκημα επειδή, σύμφωνα με το ποινικό δίκαιο, είναι «πιθανό να διαταράξει τη δημόσια ειρήνη».

Η σβάστικα

Τα περισσότερα από τα απαγορευμένα σύμβολα στη Γερμανία χρονολογούνται από την εποχή του εθνικοσοσιαλισμού. Η σβάστικα είναι ίσως το πιο γνωστό, ακόμα κι αν είναι πολύ παλαιότερη και δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση εφεύρεση των Ναζί. Όπως όλα τα άλλα ναζιστικά σύμβολα, αντιπροσωπεύει μια απάνθρωπη, ρατσιστική ιδεολογία, της οποίας τα σημάδια κανονικά δεν επιτρέπεται να εμφανίζονται δημοσίως στη Γερμανία.

Υπάρχουν εξαιρέσεις, όπως οι σβάστικες σε στολές που εκτίθενται σε μουσεία, όπου η παρουσίαση εξυπηρετεί εκπαιδευτικό ή ενημερωτικό σκοπό. Επιτρέπεται επίσης, εάν η αναπαράσταση συμβολίζει με σαφήνεια την απόρριψη, όπως π.χ. μια διαγραμμένη σβάστικα.

Οι εικόνες του Χίτλερ

Οι εικόνες του Αδόλφου Χίτλερ ήταν πανταχού παρούσες στη ναζιστική Γερμανία. Κρέμονταν σε κάθε γραφείο και κοσμούσαν γραμματόσημα και νομίσματα. Ήταν εμβληματικές για το κόμμα του Χίτλερ, το NSDAP, και ολόκληρο το ναζιστικό κράτος. Πλέον, η κυκλοφορία εικόνων του Χίτλερ τιμωρείται ποινικά, ανεξαρτήτως του εάν ο χρήστης έχει αντισυνταγματικά κίνητρα ή όχι.

Οι ρούνοι των SS

Τα SS, ήταν το πιο σημαντικό όργανο τρόμου και καταπίεσης του εθνικοσοσιαλισμού, το οποίο διέπραξε πρωτοφανή εγκλήματα πολέμου. Συμμετείχε σημαντικά στη λειτουργία των στρατοπέδων συγκέντρωσης και στο Ολοκαύτωμα. Στις Δίκες της Νυρεμβέργης χαρακτηρίστηκε ως εγκληματική οργάνωση.

Τα διακριτικά των SS, αποτελούμενα από τους δύο λεγόμενους ρούνους νίκης, απαγορεύτηκαν μετά τον πόλεμο, όπως και άλλα εμβλήματα των SS, σημαίες, κονκάρδες, στολές, αλλά και συνθήματα, χαιρετισμοί και τραγούδια. Το διπλό S, μάλιστα, δεν επιτρέπεται ούτε σε πινακίδες κυκλοφορίας.

Χιτλερικός χαιρετισμός

Μια χειρονομία μπορεί επίσης να απαγορευτεί, όπως ο χιτλερικός χαιρετισμός. Το τεντωμένο διαγώνια προς τα πάνω χέρι με την επίπεδη παλάμη αποτελούσε συνηθισμένο χαιρετισμό και έκφραση λατρείας προς τον Χίτλερ και συνήθως συνοδευόταν από τις φράσεις “Heil Hitler” ή “Sieg Heil”. Σήμερα, ο χιτλερικός χαιρετισμός, ο οποίος χρησιμοποιείται από τους νεοναζί, απαγορεύεται στη Γερμανία.

Η απαγόρευση δεν ισχύει για παράδειγμα σε ντοκιμαντέρ, θεατρικά έργα ή εάν η απόσταση από το ναζιστικό καθεστώς είναι προφανής και ξεκάθαρη. Ωστόσο, οι νεοναζί χρησιμοποιούν επίσης επανειλημμένα μικρές παραλλαγές του χιτλερικού χαιρετισμού για να παρακάμψουν την απαγόρευση. Όμως, εάν αυτή η παραλλαγή είναι παρόμοια με την αρχική, τότε απαγορεύεται εξίσου.

Η σημαία του IS

Ισλαμιστικές τρομοκρατικές οργανώσεις, όπως η Αλ Κάιντα ή το Ισλαμικό Κράτος (ΙΚ), είναι απαγορευμένες στη Γερμανία. Αυτό ισχύει και για τη σημαία IS, που έχει απαγορευτεί ως αντισυνταγματική από το 2014. Η ποινικοποίηση της χρήσης της σημαίας του IS επικρίθηκε εκείνη την εποχή, επειδή το δόγμα που πρεσβεύει καλύπτεται από το πεδίο προστασίας της θρησκευτικής ελευθερίας. Στη συνέχεια, το Ομοσπονδιακό Υπουργείο Εσωτερικών δήλωσε ότι η απαγόρευση δεν στρεφόταν κατά του ισλαμικού συμβολισμού γενικά, αλλά κατά της χρήσης του από το IS για αντισυνταγματικούς σκοπούς.

Η σημαία του ΡΚΚ

Το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν, PKK, χαρακτηρίζεται τρομοκρατική οργάνωση στη Γερμανία και σε ολόκληρη την Ε.Ε και η εμφάνιση της σημαίας του απαγορεύεται επίσης στη Γερμανία. Παρ' όλα αυτά, εμφανίζεται ξανά και ξανά σε διαδηλώσεις.

Κρίστοφ Χάσελμπαχ

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς