Γερμανία: Η χορτοφαγία κάνει κακό στην οικονομία

"Το σχέδιό μας είναι να επικεντρωθούμε στην παραγωγή στις χώρες της Μπενελούξ", δήλωσε πριν λίγες ημέρες ο διευθύνων σύμβουλος της Vion Ρόναλντ Λότγκερινκ εξηγώντας το σχέδιο της ολλανδικής εταιρείας να αποσυρθεί σε μεγάλο βαθμό από τη Γερμανία. Η απόφαση αυτή είναι προκαλεί εντύπωση λόγω του τρόπου οργάνωσης της εταιρείας. Η Vion διαθέτει 16 εγκαταστάσεις παραγωγής στη Γερμανία, όταν στις Κάτω Χώρες υπάρχουν μόνο οι μισές. Σύμφωνα με την εφημερίδα Handelsblatt, γνώστης του κλάδου περιγράφει την αποχώρηση της Vion από τη Γερμανία ως "αναγκαστική πώληση". Και οι αριθμοί φαίνεται να το επιβεβαιώνουν. Την περίοδο οικονομικής χρήσης 2022, οι ζημίες του ομίλου είχαν αυξηθεί από 29 εκατομμύρια ευρώ σε 108 εκατομμύρια ευρώ.

Η Vion, η οποία ιδρύθηκε πριν από 90 χρόνια ως μονάδα επεξεργασίας κρεάτων, είναι σήμερα μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες κρέατος στον κόσμο. Η εταιρεία, η οποία έχει επανειλημμένα απασχολήσει αρνητικά τα πρωτοσέλιδα, με κατηγορίες όπως κακή υγιεινή έως βασανισμό των ζώων, είναι το τρίτο μεγαλύτερο σφαγείο στη Γερμανία. Μόνο η Westfleisch και  - με μεγάλη διαφορά -ο όμιλος Tönnies την ξεπερνούν στις πρώτες θέσεις της αγοράς.

Κρεατικά αλλά χωρίς ...κρέας

Όμως όχι μόνο ο όμιλος Vion, αλλά ολόκληρος ο κλάδος υποφέρει από τη συρρίκνωση των πωλήσεων. Ένας λόγος για αυτό είναι η διατροφική συμπεριφορά των Γερμανών, απλά επειδή τρώνε λιγότερο κρέας. Η παρατήρηση αυτή έχει γίνει και από τη Γερμανική Διατροφική Εταιρεία (DGE), η οποία εμφανίζεται ως ανεξάρτητος συμβουλευτικός οργανισμός για τη διατροφική επιστήμη. Η οικοτροφολόγος Ζίλκε Ρεστμάιερ από την DGE δήλωσε στην Deutsche Welle: "Η μακροπρόθεσμη τάση μείωσης της κατανάλωσης κρέατος στη Γερμανία συνεχίζεται. Σύμφωνα με προκαταρκτικά στοιχεία του Ομοσπονδιακού Κέντρου Πληροφοριών για τη Γεωργία (BZL), η κατά κεφαλήν κατανάλωση κρέατος μειώθηκε το 2023 κατά 430 γραμμάρια σε 51,6 κιλά". Την ίδια τάση καταγράφει και το Ομοσπονδιακό Γραφείο Γεωργίας και Τροφίμων (BLE). "Ο υπολογισμένος όγκος κατανάλωσης μειώνεται ελαφρώς εδώ και αρκετά χρόνια. Ένας από τους λόγους γι' αυτό είναι πιθανότατα η αλλαγή στον τρόπο διατροφής" παρατηρεί.

Αυτό φαίνεται και στο ποσοστό των υποκατάστατων κρέατος στη γερμανική διατροφή. Οι χορτοφάγοι και οι vegans προφανώς δεν θέλουν να κάνουν χωρίς κρέας - απλά δεν πρέπει να είναι κρέας αυτό που θα φάνε. Είτε πρόκειται για "κεφτεδάκια" από λαχανικά, είτε για "λουκάνικο" από τόφου, είτε για "ψητή πάπια" από σεϊτάν, η ζήτηση για υποκατάστατα κρέατος αυξάνεται συνεχώς, σύμφωνα με την Ομοσπονδιακή Στατιστική Υπηρεσία (Destatis). Όπως αναφέρει, το 2023 οι εταιρείες στη Γερμανία παρήγαγαν 16,6% περισσότερα προϊόντα υποκατάστατων κρέατος από ό,τι το προηγούμενο έτος, ενώ η παραγωγή υπερδιπλασιάζεται σε πενταετή σύγκριση με το 2019". Η Σουζάνε Άμπε από το Ομοσπονδιακό Γραφείο Γεωργίας και Τροφίμων το ερμηνεύει με την αλλαγή στάσης απέναντι στις οικολογικές πτυχές. "Γενικά η αυξημένη ευαισθητοποίηση σχετικά με τις επιπτώσεις της υψηλής κατανάλωσης κρέατος στην υγεία μας, το κλίμα και το περιβάλλον είναι επίσης πιθανό να παίξει ρόλο".

Ανακατατάξεις κι αλλού

Αλλά δεν είναι μόνο οι νέες καταναλωτικές συνήθειες στη Γερμανία που αφήνουν το αποτύπωμά τους στην αγορά. Οι εξελίξεις και σε άλλα μέρη του κόσμου γίνονται αισθητές στους λογαριασμούς των κρεοπωλών. Για παράδειγμα με τις απαγορεύσεις εισαγωγής που επέβαλαν ορισμένες ασιατικές χώρες λόγω της αφρικανικής πανώλης των χοίρων, μιας ιογενούς νόσου που προσβάλλει τα οικόσιτα γουρούνια. Πολλά κομμάτια του ζώου που είναι δύσκολο να πωληθούν στην Ευρώπη παραδόθηκαν εκεί, όπως τα αυτιά χοίρου, τα οποία θεωρούνται ντελικατέσεν στην Κίνα. Οι διεθνείς εμπορικές διαμάχες παίζουν επίσης ρόλο. Πριν από λίγες μέρες το κινεζικό υπουργείο Εμπορίου στο Πεκίνο ανακοίνωσε ότι θα εξετάσει επίσης το χοιρινό κρέας που εισάγεται από χώρες της ΕΕ στο πλαίσιο ερευνών αντιντάμπινγκ. Οι παρατηρητές της αγοράς το είδαν ως αντίδραση στην απειλή της ΕΕ για επιβολή τιμωρητικών δασμών στα κινεζικά ηλεκτρικά αυτοκίνητα.

Επιπλέον, υπάρχουν πάντα νέοι κανονισμοί και απαιτήσεις που επηρεάζουν τη βιομηχανία σφαγής. Και όχι μόνο από την ΕΕ, αλλά και από το Βερολίνο για τη γερμανική αγορά. Ο υπουργός Γεωργίας και Τροφίμων, Τζεμ Έζντεμιρ έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι θέλει να αλλάξει την κτηνοτροφία γενικότερα. Ο στόχος του; "Θα πρέπει να εκτρέφονται λιγότερα ζώα, αλλά θα πρέπει παράλληλα να έχουν περισσότερο χώρο και να μπορούν να ζουν με τρόπο πιο κατάλληλο για το είδος τους".

Ωστόσο, λιγότερη κτηνοτροφία σε αυτή τη χώρα σημαίνει επίσης λιγότερες δουλειές για τα τοπικά σφαγεία. Τα τρέχοντα στοιχεία της Destatis σχετικά με την παραγωγή κρέατος στη Γερμανία δείχνουν ότι ο υπουργός βρίσκεται στον σωστό δρόμο, όπως ο ίδιος πιστεύει. Το 2023 παρήχθη και πάλι λιγότερο κρέας κατά 4% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος,  μείωση κατά περίπου 280.000 τόνους σε 6,8 εκατομμύρια τόνους. Το 2016, ο αριθμός αυτός ήταν 8,25 εκατομμύρια τόνοι. Οι Γερμανοί κρεοπώλες φοβούνται ότι άλλες χώρες με λιγότερο αυστηρούς κανονισμούς από τη Γερμανία, όπως η Ισπανία ή η Πολωνία, θα μπορούσαν να εισέλθουν ως προμηθευτές στη γερμανική αγορά και να εκτοπίσουν τις γερμανικές εταιρείες ακόμη περισσότερο.

Ανταγωνισμός από τη βάση

Σύμφωνα με τη Handelsblatt, ορισμένοι ειδικοί του κλάδου προβλέπουν ότι η γερμανική αγορά σφαγείων θα κλονιστεί ακόμη περισσότερο. Ένας άλλος ανταγωνιστής, το δανέζικο κρεοπωλείο Danish Crown, θα μπορούσε επίσης να εγκαταλείψει τη Γερμανία στο εγγύς μέλλον. Μέχρι στιγμής, οι Δανοί έχουν αρνηθεί κάτι τέτοιο: "Ο ανταγωνισμός θα το ήθελε αυτό, αλλά εμείς παραμένουμε στη Γερμανία", δήλωσε εκπρόσωπος της εταιρείας. Το 2023, ωστόσο, η Danish Crown είχε μειώσει σημαντικά τον όγκο των σφαγών της κατά περίπου ένα τρίτο. "Αυτό είχε ανακοινωθεί", εξήγησε η Danish Crown. Ο λόγος είναι ότι ήδη πέρυσι σφάζονταν όλο και λιγότερα ζώα στη Γερμανία. Η μεγάλη εταιρεία από τη γειτονική χώρα του Βορρά φαίνεται να αναπροσανατολίζεται. Παρουσίασε μια νέα στρατηγική πριν από έξι μήνες και αυτή τη στιγμή αναζητά τον διάδοχο του σημερινού διευθύνοντος συμβούλου της. Έτσι, ο κλάδος παραμένει σε κινητικότητα. Η Vion το έχει επίσης αναγνωρίσει: "Η διαδικασία σταθεροποίησης του κλάδου στη Γερμανία δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί".

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου