Γερμανία: Η χρονιά της επιστολικής ψήφου

Αντί να πρέπει να ψηφίσει κανείς στο εκλογικό κέντρο περιμένοντας στην ουρά με μάσκα και αντισηπτικό, πιο εύκολο είναι να «σταυρώσει» τους υποψηφίους της επιλογής του για τις γερμανικές εκλογές από το σπίτι. Η επιστολική ψήφος γίνεται ολοένα πιο ελκυστική στους ψηφοφόρους, ιδιαίτερα εν καιρώ πανδημίας. Έδειξαν τον δρόμο οι ΗΠΑ; Πιθανώς, μιας και εκεί η χρήση της επιστολικής ψήφου καταγράφει αύξηση. Στην εποχή του κορωνοϊού είναι σίγουρα ασφαλέστερη και πιο βολική.

Και στη Γερμανία ειδικοί αναμένουν αύξηση της επιστολικής ψήφου στις επικείμενες ομοσπονδιακές εκλογές. Η τάση αυτή αρχίζει να διαφαίνεται ήδη από το κρατίδιο της Βάδης-Βυρτεμβέργης, όπου το νέο τοπικό κοινοβούλιο αναμένεται να αναδειχθεί στις 14 Μαρτίου, ακριβώς όπως και στο κρατίδιο της Ρηνανίας-Παλατινάτου. Είναι οι δύο πρώτες από τις συνολικά έξι τοπικές εκλογές στη Γερμανία για το 2021 πέραν των ομοσπονδιακών βουλευτικών εκλογών που είναι προγραμματισμένες για τον Σεπτέμβριο. Οι Πράσινοι που ηγούνται της τοπικής κυβέρνησης στη Βάδη-Βυρτεμβέργη έχουν φέτος μότο: «Ψηφίστε όπου θέλετε». Και τα υπόλοιπα κόμματα -πλην του εθνολαϊκιστικού AfD- προκρίνουν φέτος την επιστολική ψήφο.

Από το 1957…

Στη Γερμανία εκτός από την ψήφο με αυτοπρόσωπη παρουσία στο εκλογικό κέντρο υπάρχει και η επιλογή της επιστολικής ψήφου ως εναλλακτικός τρόπος άσκησης του δικαιώματος ψήφου. Η επιστολική ψήφος έχει καθιερωθεί από το 1957, ώστε να διευκολύνονται όλοι οι ψηφοφόροι στην άσκηση του εκλογικού δικαιώματος. Έτσι πρέπει να διευκολύνεται η ψήφος ηλικωμένων, αρρώστων και ατόμων με αναπηρίες. Μέχρι το 2008 όσοι επέλεγαν την επιστολική ψήφο έπρεπε να εξηγήσουν ρητά τους λόγους, κάτι που πλέον δεν ισχύει. Στη Γερμανία απαιτείται ωστόσο μεγάλη προετοιμασία της διαδικασίας της επιστολικής ψήφου πριν από τις εκλογές. Οι ενδιαφερόμενοι πρέπει να αποστείλουν αίτημα για να λάβουν τα ψηφοδέλτια, τα οποία αποστέλλουν συμπληρωμένα. Οι ψηφοφόροι που επιλέγουν να ψηφίσουν με αυτόν τον τρόπο καταγράφονται, ώστε να αποφευχθεί ενδεχόμενη διπλή ψήφος. Σε αντίθεση με ορισμένες πολιτείες των ΗΠΑ, στη Γερμανία τα επιστολικά ψηφοδέλτια πρέπει σε κάθε περίπτωση να είναι έτοιμα προς καταμέτρηση την ημέρα των εκλογών αλλιώς δεν προσμετρώνται.

Η επιστολική ψήφος είναι ιδιαίτερα δημοφιλής στις μεγάλες γερμανικές πόλεις και απαντάται συχνότερα στα δυτικά από ό.τι στα ανατολικά κρατίδια.Γενικά πάντως η επιστολική διαδικασία γίνεται όλο και πιο δημοφιλής. Στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές του 2017 το 28,6% χρησιμοποίησε αυτή την οδό. Στις επικείμενες τοπικές εκλογές σε Βάδη-Βυρτεμβέργη και Ρηνανία-Παλατινάτο ειδικοί εκτιμούν ότι το ποσοστό αυτό θα ανέλθει στο 60% ενώ σύμφωνα με εκτιμήσεις στις βουλευτικές εκλογές θα μπορούσε να ξεπεράσει το 50%. Πολλά εξαρτώνται βέβαια από την πορεία της πανδημίας.

Αμφιλεγόμενη διαδικασία στις ΗΠΑ

Στις περσινές προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ το ζήτημα αυτό πάντως δίχασε. Εξαιτίας της πανδημίας ένας εξαιρετικά μεγάλος αριθμός ψηφοφόρων που ξεπερνούσε τα 100 εκατομμύρια επέλεξε την οδό της λεγόμενης «πρόωρης ψήφου». Με άλλα λόγια την αυτοπρόσωπη ή επιστολική ψήφο πριν από την προγραμματισμένη ημέρα των εκλογών. Και στη διαδικασία της «πρόωρης ψήφου» νικητής με διαφορά αναδείχθηκε οΤζο Μπάιντεν και οι Δημοκρατικοί. Ο Ντόναλντ Τραμπ από την πλευρά του στοχοποίησε από νωρίς τη διαδικασία αυτή χαρακτηρίζοντάς την ως τη «μεγαλύτερη απάτη στην ιστορία των ΗΠΑ».Πράγματι υπήρξαν ορισμένες δυσκολίες, για παράδειγμα ως προς την έγκαιρη ταχυδρομική παράδοση ψηφοδελτίων, ωστόσο οι ενστάσεις του Τραμπ επί της διαδικασίας απορρίφθηκαν από τα αρμόδια δικαστήρια. Και ο Τζο Μπάιντεν αναδείχθηκε άνετα πρόεδρος των ΗΠΑ.

Τη λογική Τραμπ φαίνεται να ακολουθεί στη Γερμανία το εθνολαϊκιστικό AfD, το οποίο κάνει λόγο για ενδεχόμενη «συνωμοσία τεράστιας κλίμακας από τα κατεστημένα κόμματα», εάν ενισχυθεί η επιστολική ψήφος. Ο αν. εκπρόσωπος του κόμματος Στέφαν Μπράντνερ χαρακτήρισε τη διαδικασία της επιστολικής ψήφου «αντιδημοκρατική και αντισυνταγματική» λέγοντας ότι αφήνει μεγάλα περιθώρια «χειραγώγησης». Από την πλευρά του ο πολιτικός επιστήμονας Κλάους Στούβε από το Πανεπιστήμιο του Άιχστατ-Ίνγκολστατ εκτιμά ότι το AfD «έχει μια διαστρεβλωμένη εικόνα της πραγματικότητας». Ο ίδιος εκτιμά ότι η διαδικασία της επιστολικής ψήφου στη Γερμανία είναι αρκετά ασφαλής. Βέβαια πράγματι κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει αν κάθε ψηφοφόρος στο σπίτι ψηφίζει εντελώς μυστικά, ανεπηρέαστα κι ελεύθερα. Ωστόσο υπάρχει στη Γερμανία ήδη μια μακρά πρακτική πολλών δεκαετιών, ενώ οι έλεγχοι που διεξάγονται από ανεξάρτητες εκλογικές επιτροπές είναι σχολαστικοί. Όπως παρατηρεί ο Γερμανός ειδικός, στο παρελθόν δεν έχει καταγραφεί καμία απόπειρα χειραγώγησης διά της επιστολικής ψήφου. «Η απάτη κατά την ψηφοφορία αποτελεί ποινικό αδίκημα» συμπληρώνει κλείνοντας.

Βόλκερ Βίτινγκ

Επιμέλεια: Δήμητρα Κυρανούδη