Δυσβάσταχτη η ψυχική επιβάρυνση των αγροτών

Οι διαμαρτυρίες των αγροτών έχουν γίνει πρωτοσέλιδα σε όλη σχεδόν την Ευρώπη. Εικόνες από τρακτέρ που παρελαύνουν και κορνάρουν, φλεγόμενα ελαστικά έξω από το Ευρωκοινοβούλιο στις Βρυξέλλες.

Οι επιστήμονες όμως ενδιαφέρονται και για μια άλλη πλευρά των διαδηλώσεων. Μελέτες καταδεικνύουν ότι η κλιματική αλλαγή και τα μέτρα που λαμβάνονται για την καταπολέμησή της επηρεάζουν τον ψυχισμό των αγροτών. Σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε και ερωτήθηκαν 250 Ιρλανδοί αγρότες, το 20% δήλωσε ότι είχε σκεφθεί να αυτοκτονήσει, ενώ το 40% δήλωσε ότι υπέφερε από μέτριο έως σοβαρό στρες.

Στο βόρειο Βέλγιο, σχεδόν οι μισοί από τους 600 αγρότες που συμμετείχαν στην έρευνα δήλωσαν ότι το επάγγελμά τους προκαλεί ψυχική δυσφορία. Στη Γερμανία και την Αυστρία πάνω από το ένα τέταρτο των αγροτών κάνει λόγο για επαγγελματική εξουθένωση.

Ανάμεσα στην κλιματική αλλαγή και την πολιτική για το κλίμα

Οι λόγοι των ψυχικών ασθενειών είναι πολύπλοκοι. Ωστόσο οι επιστήμονες ισχυρίζονται πως ένας σημαντικός παράγοντας πλέον είναι και η κλιματική πολιτική. Περίπου το 10% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην ΕΕ προέρχεται από τον γεωργικό τομέα. Πρόκειται κυρίως για μεθάνιο CH4 και οξείδιο του αζώτου N2O, τα οποία προέρχονται από τα ζώα και τα λιπάσματα που ρίχνονται στο έδαφος. Και τα δύο θεωρούνται ότι έχουν πολύ μεγαλύτερη επίδραση στο φαινόμενο του θερμοκηπίου από το διοξείδιο του άνθρακα (CO2).

Τα φυτοφάρμακα δέχονται επίσης μεγάλη κριτική για τις καταστροφικές επιπτώσεις τους στη βιοποικιλότητα. Ωστόσο, πολλοί αγρότες ισχυρίζονται ότι η κλιματική πολιτική για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου τους φέρνει σε εξαιρετικά δύσκολη θέση.

Για πολλούς αγρότες, οι πρόσφατες περικοπές των επιδοτήσεων είναι η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Εκτός αυτού όμως πολλοί επηρεάζονται και από την αρνητική δημοσιότητα στα ΜΜΕ. Ο Ντίακον Ντονχάουζερ. πρώην αγρότης, λέει ότι μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο οι αγρότες αντιμετωπίζονταν πολύ διαφορετικά. Με περισσότερο σεβασμό, ως θεματοφύλακες της γης και παραγωγοί τροφίμων. «Σήμερα, αντί για αναγνώριση, μας επικρίνουν συνεχώς. Αυτό μας φθείρει», λέει.

Εκστρατεία για περισσότερη εκτίμηση

Ο Τύπος και τα πρωτοσέλιδα συμβάλλουν καθοριστικά ώστε  οι αγρότες να αισθάνονται ότι είναι υπεύθυνοι σε μεγάλο βαθμό για την κλιματική αλλαγή, λέει η Λουίζ Μακ Χιούτζ, καθηγήτρια Ψυχολογίας στο University College του Δουβλίνου. Σε μια μελέτη για την ψυχική υγεία των Ιρλανδών αγροτών μίλησε με ανθρώπους που ήθελαν να στηρίξουν καινοτόμες μεθόδους και πολιτικές για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, απαιτούσαν όμως παράλληλα να έχουν λόγο στις αποφάσεις.

Τα μέτρα θα πρέπει επίσης να είναι και πρακτικά εφαρμόσιμα. Η γεωργία θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως ένα σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης για την κλιματική αλλαγή, λέει η Λουίζ Μακ Χιούτζ.

«Θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας την ψυχική υγεία και όλες τις αλλαγές που έρχονται τα επόμενα χρόνια», λέει η Ιρλανδή ερευνήτρια. Στα προγράμματα σπουδών για τη γεωργία υπάρχουν ήδη σχετικά σεμινάρια.

Άλλοι ερευνητές, όπως η Φραντζίσκα Άουμερ, που έχει σπουδάσει πληροφορική, είναι της άποψης πως οι αγρότες χρειάζονται μεγαλύτερη πληροφόρηση για τις δυνατότητες που υπάρχουν και τα προβλήματα του κλάδου, ώστε να μην πέφτουν θύματα επιτήδειων ακροδεξιών πολιτικών. Το σίγουρο είναι πως οι αγρότες χρειάζονται μια πολυεπίπεδη στήριξη, ώστε να μην αισθάνονται ως αποδιοπομπαίοι τράγοι.

Επιμέλεια: Μαρία Ρηγούτσου