Εγγύς Ανατολή: Μπορεί να μεσολαβήσει η Γερμανία;

Ιορδανία, Ισραήλ, Λίβανος, Αίγυπτος. Μέσα σε τρεις ημέρες η Γερμανίδα υπουργός Εξωτερικών Αναλένα Μπέρμποκ ταξίδεψε σε τέσσερις διαφορετικές χώρες - σταθμούς εντατικής διπλωματίας εν μέσω κρίσης. Ο στόχος: να αποτραπεί η κλιμάκωση της σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή. Και επιπλέον, η αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης στη Λωρίδα της Γάζας.

Στη «Σύνοδο Κορυφής για την Ειρήνη» στο Κάιρο η Μπέρμποκ έκανε λόγο για έναν «τρομακτικό ανθρώπινο πόνο και φόβο που υπάρχουν παντού στην περιοχή» και γι’ αυτό υπάρχει μονάχα μία αιτία: «η Χαμάς που με την τρομοκρατική επίθεση της 7ης Οκτωβρίου κατά του Ισραήλ διέπραξε αποτρόπαια εγκλήματα».

Βραχυπρόθεσμη επιδίωξη είναι η ανακούφιση της Λωρίδας της Γάζας, εκεί όπου οι ανάγκες είναι μεγαλύτερες από οπουδήποτε αλλού. Γι’ αυτό και η Γερμανία αύξησε την ανθρωπιστική βοήθεια προς την περιοχή κατά 50 εκατομμύρια ευρώ. Όταν η υπουργός Εξωτερικών συνομίλησε στο Αμμάν με τον διευθυντή της Παλαιστινιακής Υπηρεσίας Αρωγής και Έργων του Ο.Η.Ε. (UNRWA), Φιλίπε Λαζαρίνι, πληροφορήθηκε για την «εξαιρετικά απελπιστική κατάσταση» στη Λωρίδα της Γάζας. Οι εκδιωγμένοι ξεπερνούν το ένα εκατομμύριο ανθρώπους και σύμφωνα με την UNRWA έχουν σκοτωθεί σχεδόν 4.400 άνθρωποι.

Περιορισμένες οι δυνατότητες διαμεσολάβησης

Μπορεί η Γερμανία να μεσολαβήσει υπό τις υπάρχουσες συνθήκες; Ναι, όμως μόνο σε περιορισμένο βαθμό, λέει ο Πέτερ Λιντλ, ειδικός σε θέματα του Ισραήλ στο Stiftung Wissenschaft und Politik του Βερολίνου.

Η γερμανική διαμεσολάβηση είναι αποδεκτή σε δύο πτυχές της κρίσης: στις διαπραγματεύσεις για τους ομήρους και στην οργάνωση της ανθρωπιστικής βοήθειας. «Αυτό είναι κάτι που αποδέχεται και το Ισραήλ, δεδομένου ότι αντίστοιχη υποστήριξη έχει ζητηθεί και από την κυβέρνηση των Η.Π.Α.»

Πέραν αυτού η Γερμανία είναι απίθανο να μπορέσει να παράσχει περαιτέρω υποστήριξη, ιδίως για έναν προφανή λόγο: «Η Γερμανία δεν συνομιλεί με τη Χαμάς», εξηγεί ο Λιντλ.

Μέρος του αραβικού κόσμου αντιμετωπίζει με σκεπτικισμό την «αξιακή» εξωτερική πολιτική της Γερμανίας. «Οι πρωτεύουσες του αραβικού κόσμου αντιμετωπίζουν αυτήν την πολιτική με κάποια επιφύλαξη. Ταυτοχρόνως οι δυτικές πρωτεύουσες - συμπεριλαμβανομένου του Βερολίνου - θεωρούν την καταδίκη της Χαμάς και το δικαίωμα του Ισραήλ στην αυτοάμυνα ως προϋποθέσεις για οποιαδήποτε διαπραγμάτευση».

Αυτό είναι κάτι που βίωσε και η ίδια η Μπέρμποκ: σύμφωνα με αναφορές των μέσων ενημέρωσης η δήλωσή της πως το Ισραήλ ήταν το θύμα της τρομοκρατίας της Χαμάς και είχε κάθε δικαίωμα να υπερασπιστεί τον εαυτό του, έτυχε συγκρατημένης αποδοχής στο Αμμάν.

Γενικώς υπάρχει ένας σκεπτικισμός, δηλώνει ο Λιντλ στην DW – «αλλά ταυτόχρονα υπάρχει και μια πραγματιστική προθυμία για συνεργασία όπου αυτό είναι εφικτό».

Ο αραβικός κόσμος αλληλέγγυος με τους Παλαιστίνιους

Οι συνομιλίες της Μπέρμποκ στις αραβικές πρωτεύουσες πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο διαφόρων εκδηλώσεων αλληλεγγύης προς τον λαό της Γάζας. Στην Αίγυπτο δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι κατέβηκαν στους δρόμους, εκφράζοντας την υποστήριξή τους προς τους Παλαιστίνιους στη Λωρίδα της Γάζας. Το ίδιο και στο Αμμάν. Οι διαδηλώσεις αυτές είναι ενδεικτικές της απόστασης που χωρίζει αυτούς τους λαούς από το Ισραήλ.

Σε μεγάλα τμήματα του αραβικού κόσμου υπάρχει και η αντίληψη ότι τα δυτικά κράτη τάσσονται ούτως ή άλλως ανεπιφύλακτα στο πλευρό του Ισραήλ. Η θέση πως το Ισραήλ έχει το δικαίωμα να υπερασπιστεί τον εαυτό του επαναλαμβάνεται από αυτά χωρίς καμία κριτική αξιολόγηση, έγραψε με επικριτικό τόνο η παλαιστινιακή εφημερίδα "Al ayyam" πριν από λίγες ημέρες, κάνοντας επιπλέον ρητή αναφορά και στη Γερμανία.

Τέτοια λαϊκά αισθήματα ασκούν επιρροή στις κυβερνητικές αποφάσεις του Καΐρου, του Αμμάν και αλλού. «Σε πολλές χώρες οι πολιτικοί που συνεργάζονται στενά με τα δυτικά κράτη δέχονται ακραίες πιέσεις», δήλωσε ο Σίμον Βόλφγκανγκ Φουξ, καθηγητής Ισλαμικών και Μεσανατολικών Σπουδών στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ, σε συνέντευξή του στην DW πριν από λίγες ημέρες.

«Ούτε το Ισραήλ επιθυμεί τη διαμεσολάβηση»

Πάντως, «ούτε το ίδιο το Ισραήλ δεν επιθυμεί τη διαμεσολάβηση», όπως προσθέτει ο Λιντλ. Ο στόχος του Ισραήλ είναι να θέσει τέλος στην κυριαρχία της Χαμάς και κατ’ επέκταση «ο στόχος αυτός έρχεται σε αντίθεση με την οποιαδήποτε διαμεσολάβηση». Γι’ αυτό και μία προσπάθεια διαμεσολάβησης είναι επιθυμητή μόνο αναφορικά με την απελευθέρωση των ομήρων.

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς