Εκτός πανεπιστημίου οι γυναίκες στο Αφγανιστάν

Πρέπει να πολεμήσει κανείς για τα δικαιώματά του, δεν του χαρίζονται», λέει μια παροιμία στο Αφγανιστάν. Η Τζούλια Πάρσι και οι συναγωνίστριές της γνωρίζουν πολύ καλά τη σημασία της παροιμίας αυτής. Ίδρυσαν μαζί μια γυναικεία βιβλιοθήκη, με όνομα «San Library» στην Καμπούλ, την πρωτεύουσα της χώρας. Εκεί μπορεί κανείς να διαβάσει, να μάθει και να ανταλλάξει ιδέες, την ώρα που η χώρα κυβερνάται από τους Ταλιμπάν. Με διάταγμα ανακοινώθηκε πως δεν επιτρέπεται πλέον η φοίτηση των γυναικών στα πανεπιστήμια.

Η απαγόρευση αυτή έρχεται να προστεθεί σε ένα μακρύ κατάλογο περιορισμών για τις γυναίκες από τότε που ανέλαβαν την εξουσία οι Ταλιμπάν τον Αύγουστο του 2021. Σε πολλές περιπτώσεις στις γυναίκες δεν επιτρεπόταν πλέον να επιστρέψουν στις δουλειές τους, στη συνέχεια απαγορευόταν να παίρνουν ταξί μόνες τους ενώ τα νεαρά κορίτσια από την έβδομη τάξη και μετά δεν μπορούν να πηγαίνουν πλέον στο σχολείο. Στην Καμπούλ για παράδειγμα, η επίσκεψη σε δημόσια πάρκα και γυμναστήρια αποτελεί ταμπού για τις γυναίκες εδώ και λίγους μήνες.

Οι ακτιβίστριες ωστόσο όπως και η Τζούλια Πάρσι είναι αποφασισμένες να μην το βάλουν κάτω. Οργανώνουν ξανά και ξανά διαδηλώσεις ενάντια στην κυβέρνηση και τους περιορισμούς που επιβάλλονται από τους Ταλιμπάν. «Θέλω να μεταφέρω τη φωνή των Αφγανών γυναικών στον έξω κόσμο», αναφέρει η Τζούλια στη βιβλιοθήκη της, ανάμεσα σε πολύχρωμα παιδικά βιβλία αλλά και κλασικά βιβλία της αφγανικής λογοτεχνίας.

«Ψωμί, Δουλειά, Ελευθερία» φωνάζουν οι γυναίκες του Αφγανιστάν

Όπως και στο Ιράν, οι διαμαρτυρίες στο Αφγανιστάν έχουν γυναικεία χροιά. Ό,τι σημαίνει για τις γυναίκες στο Ιράν και το Κουρδιστάν «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία», είναι για τις Αφγανές το «Ψωμί, Δουλειά, Ελευθερία». Έτσι οι γυναίκες κατεβαίνουν στους δρόμους της Καμπούλ για να διαδηλώσουν για τα δικαιώματά τους. «Με κάθε νέο περιορισμό, βγαίνουμε ξανά έξω» σημειώνει χαρακτηριστικά η Πάρσι. Ξυλοδαρμοί, απειλές και συλλήψεις δεν τις σταματάνε.

Οι εκτεταμένοι περιορισμοί που επιβάλλονται στις εργαζόμενες γυναίκες από τους Ταλιμπάν δημιουργούν τεράστια προβλήματα σε πολλές Αφγανές. Το ίδιο ισχύει και για τη Μίνα, η οποία φροντίζει μόνη τα παιδιά της, από τότε που ο σύζυγός της πέθανε στον πόλεμο. Στο εργαστήριο της Λάιλα Χαϊντάρι, η 35χρονη βρήκε τον τρόπο να φροντίζει την οικογένειά της. Στην ανατολική Καμπούλ, η Χαϊντάρι, της οποίας το εστιατόριο έκλεισαν οι Ταλιμπάν, δημιούργησε ένα εργαστήριο όπου οι γυναίκες μαθαίνουν να φτιάχνουν ρούχα και κοσμήματα, ώστε να μπορούν στη συνέχεια να αποκτήσουν εισόδημα.

Εκεί προσφέρονται επίσης μαθήματα αγγλικών, μαθηματικών και προγραμματισμού, πράγμα όχι ασυνήθιστο καθώς πολλά ιδιωτικά σχολεία συνεχίζουν να διδάσκουν κορίτσια. Άλλες γυναίκες προσπαθούν να βγάλουν τα προς το ζην δουλεύοντας για τους Ταλιμπάν. Όπως για παράδειγμα η Σάιστα, η οποία αποφάσισε να γίνει αστυνομικός. Στην αρχή ο σύζυγός της ήταν δύσπιστος αλλά τώρα τη στηρίζει, δηλώνει η 23χρονη ενώ βρίσκεται στην τάξη της αστυνομικής σχολής.

Σχεδόν ανύπαρκτη η σχολική εκπαίδευση των γυναικών στη χώρα

Οι Ταλιμπάν εκπαιδεύουν εδώ περίπου 500 γυναίκες αστυνομικούς. Φοράνε μαντίλα και καλύπτουν το στόμα και τη μύτη τους με μάσκα. Στην αίθουσα εξάσκησης στόχου πολλά όπλα τύπου AK-47 βρίσκονται σε σχολικά θρανία. Λόγω του διαχωρισμού των φύλων, οι γυναίκες είναι απαραίτητες για την αστυνομία όταν για παράδειγμα γίνονται έλεγχοι σε άλλες γυναίκες ή έρευνες σε σπίτια. Σχεδόν όλες οι γυναίκες που εργάζονται ως αστυνομικοί συντηρούν μόνες τις οικογένειές τους, ενώ μερικές κρύβουν από τους γύρω τους ότι εργάζονται. «Θέλω οι γυναίκες να έχουν την ευκαιρία να επικοινωνήσουν με μια αστυνομικό, σε περίπτωση ενδοοικογενειακής βίας για παράδειγμα» υπογραμμίζει η Σάιστα. Οι γυναίκες που επιλέγουν το επάγγελμα αυτό γνωρίζουν επίσης πως ίσως χρειαστεί να εναντιωθούν σε άλλες γυναίκες κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων.

Τέλος στην εξέγερση των γυναικών πάντως δεν διαφαίνεται στο κοντινό μέλλον. «Για μένα το να μένω άπρακτη δεν είναι επιλογή» δηλώνει η Αλία Βάισι, μια νεαρή ακτιβίστρια. Κάθε βήμα προς την ελευθερία και την εκπαίδευση έχει υψηλό κόστος για τις γυναίκες, ακόμη και την ίδια τους της ζωή, λόγω της συνεχιζόμενης απειλής της τρομοκρατίας. Μία έκρηξη στην Καμπούλ τον περασμένο Σεπτέμβριο σε ένα εκπαιδευτικό ίδρυμα κόστισε την ζωή σε πάνω από 50 άτομα, κυρίως γυναίκες.

Μια επιζήσασα, η Φατίμα Αμίρι θυμάται: «Κρυβόμουν κάτω από το γραφείο(…)όταν άνοιξα τα μάτια μου, τα χέρια μου ήταν γεμάτα αίμα και υπήρχαν νεκροί γύρω μου». Παρά τα τρομερά γεγονότα η ίδια πέρασε στο πανεπιστήμιο με άριστους βαθμούς. Και είναι αποφασισμένη να επιστρέψει στο Αφγανιστάν, ακόμα κι αν συνεχίσει την εκπαίδευσή της στο εξωτερικό. «Είμαι πεπεισμένη πως θα έρθουν ξανά καλύτερες μέρες για το Αφανιστάν».

Ναμπίλα Λαλέ, Καμπούλ dpa

Επιμέλεια: Ιωσηφίνα Τσαγκαλίδου