Επανεκκίνηση του βιβλίου στη Φρανκφούρτη

Φθινόπωρο. Οι μαθητές επιστρέφουν στα θρανία. Τα βιβλία επιστρέφουν στη Φρανκφούρτη. Μετά το περσινό κενό λόγω των μέτρων κατά του κορωνοϊού η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου εγκαινιάζεται πάλι κανονικά την ερχόμενη Τρίτη το βράδυ και ανοίγει τις πύλες της από την Τετάρτη μέχρι και την Κυριακή. Πέρυσι ήταν λόγω των περιστάσεων μόνον ψηφιακή, φέτος θα είναι υβριδική, λίγο από το ένα και λίγο από τα άλλο. Το συμβατικό κομμάτι, αυτό που ξέρουμε εδώ και δεκαετίες, με την άμεση ανθρώπινη επαφή, τις συζητήσεις, τις ζυμώσεις, τις αγοραπωλησίες πνευματικών δικαιωμάτων θα είναι σαφώς συρρικνωμένο. Αν το 2019 στη  Φρανκφούρτη ήταν παρόντες 7500 εκθέτες από 120 χώρες, φέτος θα είναι μόνο 1700 από 74 χώρες. Γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η έκθεση της Φρανκφούρτης είναι πρωτίστως επαγγελματική, απευθύνεται δηλαδή σε εκδότες, ατζέντηδες, συγγραφείς, μεταφραστές. Χωρίς βέβαια να αποκλείει και το κοινό. Αυτό έχει είσοδο το Σαββατοκύριακο, αυτή τη φορά εκτάκτως ήδη από την Παρασκευή το απόγευμα. Κι αυτό φέτος προκαταβολικά συρρικνωμένο, αφού η είσοδος θα επιτρέπεται κάθε μέρα μόνο σε 25.000 επισκέπτες. Προς σύγκριση: πρόπερσι επισκέφθηκαν την έκθεση 300.000 άνθρωποι καθ’ όλη τη διάρκεια του τετραήμερου.

Βιβλία και τοπία από τον Καναδά

Τιμώμενη χώρα φέτος είναι ο Καναδάς και η λογοτεχνία του, και δη σε όλες τις γλώσσες που ομιλούνται και γράφονται εκεί, δηλαδή στα αγγλικά, τα γαλλικά και τις γλώσσες των αυτοχθόνων. Βέβαια ο φόβος της πανδημίας επηρεάζει και τη συνολική εμφάνιση της χώρας στη Φρανκφούρτη. 60 περίπου συγγραφείς συμμετέχουν, αλλά από αυτούς μόνο 9 αποτολμούν το αεροπορικό ταξίδι στην κεντρική Ευρώπη, παρόντες θα είναι διά της οθόνης. Ψηφιακός θα είναι και ο χαιρετισμός που θα απευθύνει η Μάργκαρετ Άτγουντ, η γνωστότερη διεθνώς Καναδή συγγραφέας, το βράδυ των εγκαινίων. Ακόμα και το μισό καναδικό περίπτερο θα είναι ψηφιακό, για την ακρίβεια δίπλα στο συμβατικό θα λειτουργεί για πρώτη φορά και ένα ψηφιακό, με όρη και θάλασσες στο φόντο, στιγμιότυπα του καναδικού τοπίου, και σε πρώτο πλάνο οι συγγραφείς θα αυτοσυστήνονται. Πάντως στη διετία που πέρασε μέχρις ότου τιμηθεί όντως η τιμώμενη χώρα, στον γερμανόφωνο χώρο κυκλοφόρησαν μεταφρασμένα 300 περίπου καναδικά βιβλία, αριθμός κάθε άλλο παρά ευκαταφρόνητος.

Ελληνικά θέσμια

Εννοείται ότι παρούσα θα είναι όπως πάντα και η Ελλάδα με ένα κάπως πιο ευσύνοπτο εθνικό περίπτερο, οργανωμένο από τους ανθρώπους του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού με την τεχνογνωσία που διαθέτουν από την εποχή του αδικοχαμένου ΕΚΕΒΙ. Το ενδιαφέρον είναι ότι κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας κατάργησε το εξωστρεφές Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας και πάλι σκέφτεται να το ξαναδημιουργήσει με διαφορετικό οργανόγραμμα, αλλά την ίδια αποστολή, την προβολή του ελληνικού βιβλίου στο εξωτερικό. Στην Ελλάδα η κατεδάφιση και ανασύσταση έχει σεβαστή παράδοση. Υπήρξε προ ετών ένα ατυχές πρόγραμμα επιδοτήσεων μεταφράσεων σε ξένες γλώσσες που ξεψύχησε από την ένδεια και την αφροντισιά, λεγόταν ΦΡΑΣΙΣ. Τώρα εξαγγέλθηκε ένα εξίσου μακρόπνοο πρόγραμμα επιδοτήσεων μεταφράσεων σε ξένες γλώσσες με το όνομα Greeklit. Να μας ζήσει! Εν πάση περιπτώσει καμιά εξηνταριά εκδότες συστεγάζονται φέτος στο ελληνικό περίπτερο, δεκατέσσερις με δικό τους ράφι έναντι οβολού. Και στο φιλόξενο βιβλιοπωλείο Weltenleser της Φρανκφούρτης θα γίνει μια βραδιά αφιερωμένη στον Καβάφη. Αφορμή η έκδοση τριών βιβλίων στα γερμανικά από τις πανεπιστημιακές εκδόσεις Edition Romiosini. Το ένα είναι η βελτιωμένη και επηυξημένη επανέκδοση μιας παλιότερης μετάφρασης των ποιημάτων του Καβάφη, το δεύτερο μια «Ανοιχτή επιστολή προς τον Καβάφη» του Γερμανού ποιητή Γιόαχιμ Σαρτόριους και το τρίτο το «καβαφικό» μυθιστόρημα της Έρσης Σωτηροπούλου «Τι μένει από τη νύχτα» παρουσία και της συγγραφέως.

Σπύρος Μοσκόβου