Ερωτήματα για τα «προσφυγικά ομόλογα»

Περισσότεροι από 60 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν πάρει τον δρόμο της προσφυγιάς εξαιτίας της φτώχειας, του πολέμου και του εκτοπισμού. Η ραγδαία αύξηση του συγκεκριμένου αριθμού έφερε το ζήτημα της προσφυγικής κρίσης και στην ατζέντα των οικονομικών ελίτ του κόσμου. Ο πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας Τζιμ Γιόνγκ Κιμ έκανε λόγο προ ημερών από τη Λίμα του Περού, όπου διεξήχθη η ετήσια σύνοδος του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας, για «τη μεγαλύτερη κρίση» τέτοιου είδους από την εποχή του Β' Παγκoσμίου Πολέμου και τόνισε ότι η συνέχιση της πολιτικής που ακολουθήθηκε μέχρι σήμερα απέναντι στο ζήτημα «δεν αποτελεί πλέον επιλογή».

Στο περιθώριο της ετήσιας συνόδου συνήλθαν στο Λίμα υψηλόβαθμοι κυβερνητικοί αξιωματούχοι προκειμένου να συζητήσουν για την παγκόσμια προσφυγική κρίση. Χώρες όπως η Ιορδανία, ο Λίβανος, η Τουρκία και το Ιράκ βασίζονται κυρίως στην ενίσχυση από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. Ωστόσο, τον προηγούμενο Σεπτέμβριο η συγκεκριμένη υπηρεσία του ΟΗΕ διεμήνυσε ότι τα χρήματα δεν επαρκούν πλέον σε πολλές χώρες για την κάλυψη των βασικών αναγκών των προσφύγων. Για ελλείψεις πόρων κάνουν λόγο και εκπρόσωποι του Παγκόσμιου Προγράμματος Επισιτισμού του ΟΗΕ. Ελλείψεις που οδήγησαν σε κατάργηση της διατροφικής βοήθειας για 330.000 πρόσφυγες στην Ιορδανία.

Η προσφυγική κρίση έφτασε στην Ευρώπη

Στο μεταξύ η προσφυγική κρίση έχει αρχίσει να γίνεται αισθητή και στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Η ομάδα των G7, των ισχυρότερων βιομηχανικών κρατών του πλανήτη, αντέδρασε στο τέλος Σεπτεμβρίου υποσχόμενη να διαθέσει επιπλέον 1,8 δις ευρώ για τη διαχείριση του ζητήματος. «Η πολιτική βούληση να αλλάξει κάτι είναι σαφώς μεγαλύτερη σε παγκόσμιο επίπεδο, επειδή τώρα πλήττονται και τα βιομηχανικά κράτη», επισήμανε στη DW ο Μπένιαμιν Σράβεν, ειδικευμένος σε θέματα μετανάστευσης ερευνητής του Γερμανικού Κέντρου Αναπτυξιακής Πολιτικής (DIE).

Το Σαββατοκύριακο που πέρασε ήταν η σειρά της Παγκόσμιας Τράπεζας να παρουσιάσει τα δικά της σχέδια σε συνεργασία με τον ΟΗΕ. Βάσει αυτών επιδιώκεται η χρήση νέων μέσων χρηματοδότησης, ώστε να καταστεί δυνατή η συγκέντρωση αισθητά μεγαλύτερων κεφαλαίων για τη βελτίωση της κατάστασης των προσφύγων. Η στρατηγική της Π.Τ. βασίζεται σε δύο πυλώνες: Από τη μία στη χορήγηση άμεσης βοήθειας από τα βιομηχανικά κράτη για τη στήριξη των χωρών που υποδέχονται μεγάλο αριθμό προσφύγων. Ο δεύτερος, καινοτόμος, πυλώνας που εξετάζεται τώρα είναι η έκδοση εγγυήσεων από τα βιομηχανικά κράτη, οι οποίες θα μετατρέπονται ακολούθως από την Παγκόσμια Τράπεζα και την Ισλαμική Αναπτυξιακή Τράπεζα σε έναν ειδικό τύπο ομολόγων.

Αμφιβολίες για την εμπλοκή της ελεύθερης αγοράς

Τα χρήματα που αποφέρουν τα ομόλογα αυτά προβλέπεται να διοχετεύονται στις περιοχές της κρίσης. Σύμφωνα με τους σχεδιασμούς, στα επονομαζόμενα «προσφυγικά ομόλογα» θα συγκαταλέγονται και χρηματιστικά προϊόντα που εκδίδονται με βάση το ισλαμικό δίκαιο και ως εκ τούτου δεν αποφέρουν απευθείας τόκους στον εκδότη τους.

Σε κάθε περίπτωση ελάχιστα πράγματα έχουν γίνει έως τώρα γνωστά σχετικά με την ακριβή μορφή των ομολόγων. Η Εύα Γιουκάνα, ειδική σε ζητήματα μετανάστευσης από το Κέντρο Αναπτυξιακής Έρευνας (ZEF), βλέπει με σκεπτικισμό το όλο εγχείρημα. Όπως επισήμανε στη DW, «αυτό είναι σίγουρα ένα εργαλείο για την ταχεία διάθεση χρημάτων, αλλά δεν είμαι σίγουρη αν ‘το καθοδηγητικό χέρι της ελεύθερης αγοράς' ενδείκνυται ως μέσο αντίδρασης σε περιπτώσεις ανθρωπιστικών κρίσεων».

Νίκολας Μάρτιν / Άρης Καλτιριμτζής