Η περιοδεία Μπάιντεν στη Μέση Ανατολή

Ο δρόμος μπροστά από την πρεσβεία της Σαουδικής Αραβίας στην Ουάσιγκτον μετονομάστηκε πρόσφατα: «Οδός Τζαμάλ Κασόγκι». Δεν ήταν διόλου τυχαίο ότι η αυτοδιοίκηση της αμερικανικής πρωτεύουσας τοποθέτησε τη νέα πινακίδα ακριβώς μπροστά από τη διπλωματική εκπροσώπηση της χώρας. Ο Κασόγκι δολοφονήθηκε στο προξενείο της Σαουδικής Αραβίας στην Κωνσταντινούπολη το φθινόπωρο του 2018. Οι μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ είναι πεπεισμένες ότι πίσω από τη δολοφονία βρίσκεται ο πρίγκιπας διάδοχος Μοχάμαντ Μπιν Σαλμάν.  Ο ντε φάκτο ηγεμόνας της Σαουδικής Αραβίας - γνωστός και με το ακρωνύμιο MbS - είναι ένας από τους αξιωματούχους που θα συναντήσει ο Τζο Μπάιντεν στο πρώτο του ταξίδι στη Μέση Ανατολή ως Πρόεδρος των ΗΠΑ.

Ο Μπάιντεν αναμένεται στο Ισραήλ την Τετάρτη, όπου θα έχει συνομιλίες με τον μεταβατικό πρωθυπουργό Γϊάιρ Λαπίντ. Στη συνέχεια προγραμματίζεται συνάντηση με τον Παλαιστίνιο πρόεδρο Μαχμούντ Αμπάς στη Δυτική Όχθη. Ο Μπάιντεν μεταβαίνει έπειτα στη Σαουδική Αραβία για τη Σύνοδο Κορυφής του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου στη Τζέντα. Σύμφωνα με τον Λευκό Οίκο, θα συναντηθεί επίσης με τον βασιλιά Σαλμάν και την «ηγετική ομάδα» του, στην οποία περιλαμβάνεται και ο διάδοχος του θρόνου. Η πρεσβεία της Σαουδικής Αραβίας στην Ουάσιγκτον ανακοίνωσε «επίσημες συνομιλίες».

Τα ανθρώπινα δικαιώματα θα ήταν προτεραιότητα αλλά…

Ο δολοφονημένος Κασόγκι υπήρξε αρθρογράφος της Washington Post, στην ίδια εφημερίδα, στην οποία η αρραβωνιαστικιά του Χατιτσέ Τζενγκίζ απηύθυνε τώρα κάλεσμα στον Μπάιντεν. «Σε μια εποχή που οι επιθέσεις κατά της ελευθερίας του Τύπου είναι στο υψηλότερο σημείο όλων των εποχών, η επίσκεψή σας θα αμαυρώσει τη φήμη σας και θα στείλει ένα μήνυμα στους αυταρχικούς σε όλο τον κόσμο ότι μπορούν να φυλακίσουν, να βασανίσουν ή ακόμα και να δολοφονήσουν δημοσιογράφους χωρίς αντίποινα», ανέφερε σε άρθρο γνώμη της.

Καμία σχεδόν δήλωση του Αμερικανού προέδρου από την προεκλογική του εκστρατεία δεν του υπενθυμίζεται πριν το ταξίδι του πιο συχνά από αυτή: «Θα τους κάνουμε να πληρώσουν το τίμημα και θα τους κατονομάσουμε παρίες», είχε υποσχεθεί ως υποψήφιος τον Νοέμβριο του 2019 σε σχέση με τη δολοφονία του Κασόγκι. Εννοούσε την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας. Πριν από το ταξίδι στη Μέση Ανατολή κυβερνητικός αξιωματούχος των ΗΠΑ δήλωσε στο CNN, αναφερόμενος στους Σαουδάραβες και τη δολοφονία: «Και οι δύο πλευρές έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι είναι προς όφελος της ειρήνης και της σταθερότητας στη Μέση Ανατολή, να το αφήσουμε πίσω μας.»

Πριν από την επίσκεψη, ο Μπάιντεν δικαιολογήθηκε σε ένα άρθρο γνώμης στη Washington Post: «Ξέρω ότι υπάρχουν πολλοί που δεν συμφωνούν με την απόφασή μου να ταξιδέψω στη Σαουδική Αραβία», έγραψε ο Αμερικανός πρόεδρος. Τα ανθρώπινα δικαιώματα θα παρέμεναν προτεραιότητα.  Αλλά οι ΗΠΑ θα πρέπει επίσης να αντιμετωπίσουν την επιθετικότητα της Ρωσίας, να ανταγωνιστούν την Κίνα και να προωθήσουν τη σταθερότητα στη Μέση Ανατολή.«Για να επιτύχουμε αυτούς τους στόχους, πρέπει να συνεργαστούμε άμεσα με χώρες που μπορούν να επηρεάσουν αυτά τα αποτελέσματα. Η Σαουδική Αραβία είναι μία από αυτές τις χώρες.»

Τι θα καταφέρει ο Μπάιντεν στη Μέση Ανατολή;

Η περιοδεία Μπάιντεν θέτει ως στόχο να επιλύσει τις πολλές συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή, την ενεργειακή κρίση που επιδεινώθηκε από τον πόλεμο στην Ουκρανία - και έναν κοινό εχθρό. Τα σημαντικότερα σημεία είναι:

Σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστινίων: Δύσκολα μπορεί να αναμένεται πραγματική πρόοδος στην αδρανή ειρηνευτική διαδικασία.

Προσέγγιση Ισραήλ και Σαουδικής Αραβίας: Τα κράτη που είναι στην πραγματικότητα εχθρικά δεν διατηρούν καμία επίσημη σχέση. Το Ισραήλ όμως ελπίζει σε εξομάλυνση των σχέσεων. Ο κοινός εχθρός: το Ισραήλ, η Σαουδική Αραβία και άλλα κράτη του Κόλπου μοιράζονται την ανησυχία τους για την απειλή που θέτει το Ιράν.

Στρατιωτική συνεργασία: Λόγω της αυξανόμενης απειλής από το Ιράν, οι ΗΠΑ επιδιώκουν αυξημένη συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας με το Ισραήλ και τους Άραβες συμμάχους.

Ενεργειακή κρίση: Ο Μπάιντεν αρνήθηκε την κατηγορία ότι θα μπορούσε να υποτάξει τα ανθρώπινα δικαιώματα μπροστά στο πετρέλαιο. Γεγονός είναι, ωστόσο, ότι δέχεται τεράστια πίεση πριν από τις εκλογές του Κογκρέσου τον Νοέμβριο λόγω των υψηλών τιμών των καυσίμων.

Πόλεμος στην Υεμένη: Διατηρείται μια επιφυλακτική ελπίδα κατά την επίσκεψη Μπάιντεν για ειρήνη στην Υεμένη, όπου η Σαουδική Αραβία πολεμά με συμμάχους εναντίον των Χούτι.

Ανθρώπινα δικαιώματα: Ο διάδοχος Μπιν Σαλμάν είναι απίθανο να ξεκινήσει μια πραγματική έρευνα για την υπόθεση Κασόγκι ή να υποσχεθεί βελτίωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα του.

Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ βρίσκεται σε κάθε περίπτωση υπό πίεση να επιστρέψει με επιτυχίες από τη Μέση Ανατολή. Ποιες είναι οι προοπτικές να τα καταφέρει; Το περιοδικό Foreign Policy έγραψε: «Με λίγες εξαιρέσεις, η Μέση Ανατολή έχει γίνει ένα μέρος, όπου οι ιδέες των προέδρων των ΗΠΑ, ειδικά οι μεγάλες πάνε για να πεθάνουν».

Tσαν Μέρεϊ, Κριστίνα Στορτς, Γιοχάνες Σαντέκ, dpa

Επιμέλεια: Ευθύμης Αγγελούδης