Ιδέες για έναν αντισεισμικό σχεδιασμό στις πόλεις

Τον Μάιο του 2015 το Νεπάλ επλήγη από διαδοχικούς σεισμούς. 9.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και χιλιάδες άλλοι τραυματίστηκαν. Πολυώροφα κτίρια, σπίτια και ναοί κατέρρευσαν. Δεν σχεδιάστηκαν για να αντέχουν τους κραδασμούς. Οι ζημιές και το κόστος της ανοικοδόμησης ανήλθαν σε δισεκατομμύρια.

Σχεδόν οκτώ χρόνια αργότερα η κυβέρνηση του Νεπάλ και οι διεθνείς οργανώσεις βοήθειας έχουν ξαναχτίσει εκατοντάδες χιλιάδες σπίτια, για να αντέξουν στις δονήσεις του επόμενου, αναπόφευκτου σεισμού.

Σε περιοχές όπως η Τουρκία και η Συρία, όπου ο αριθμός των θανάτων και η έκταση της καταστροφής είναι πολύ πιο καταστροφικές στις αρχές του 2023, τέτοια έργα παραμένουν πολύ πιο δύσκολα.

Επείγουσα ανάγκη για αντισεισμικές κατοικίες

Ο στόχος των οργανώσεων βοήθειας κατά την ανοικοδόμηση μιας πληγείσας περιοχής είναι να χτίσουν καλύτερα από πριν, αλλά με οικονομικά προσιτές μεθόδους και ει δυνατόν χρησιμοποιώντας τοπικά υλικά, λέει η Ελίζαμπεθ Χάουσλερ, ιδρυτής και διευθύντρια του αμερικανικού οργανισμού Build Change στην Ασία, τη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Ιαπωνική Υπηρεσία Διεθνούς Συνεργασίας (JICA) επικεντρώθηκε στο Νεπάλ και στην υποστήριξη τοπικών δικτύων που επιστρατεύουν «κινητές μονάδες οικοδόμων».

Πρόκειται για ντόπιους μηχανικούς, οι οποίοι εκπαιδεύτηκαν στις αντισεισμικές κατασκευές από Ιάπωνες εμπειρογνώμονες, που είναι έμπειροι στο σχεδιασμό αντισεισμικών κτιρίων. Οι μετακινούμενοι οικοδόμοι ταξίδευαν από χωριό σε χωριό, βοηθώντας στην ανοικοδόμηση και διαδίδοντας τη γνώση για τις νέες τεχνικές τους.

«Μας βοήθησαν να ξαναχτίσουμε το σπίτι μας, τούβλο με τούβλο, έτσι ώστε να είναι πιο σταθερό και να μην καταρρεύσει στον επόμενο σεισμό», είπε η Ρέσαμ Μπινίτα Μπούγιελ, μητέρα πέντε μικρών παιδιών σε ένα χωριό βορειοανατολικά του Κατμαντού.

Περισσότερα από ένα εκατομμύριο κτίρια που υπέστησαν ζημιές ή καταστράφηκαν στο αγροτικό Νεπάλ ήταν κατασκευασμένα με την παραδοσιακή πέτρινη τοιχοποιία, στρωμένη με λάσπη και κατά μέσο όρο με δύο ορόφους. Πολλά από άυτά τα σπίτια δεν χρειάστηκε να κατεδαφιστούν, αποφάνθηκε η οργάνωση Build Change μετά από αξιολόγηση.

«Ένα μεγάλο μέρος των μονοκατοικιών που υπέστησαν ζημιές από τον σεισμό θα μπορούσαν να επισκευαστούν και να ενισχυθούν με κόστος περίπου 3.000 δολάρια», είπε ο Χάουσλερ στη DW. «Λαμβάνοντας υπόψη ότι θα κόστιζε 20.000 δολάρια η πλήρης ανοικοδόμηση, η αναλογία κόστους-οφέλους μιας ήταν σαφώς καλύτερη». Κατά τη διάρκεια της μετασκευής οι εργάτες ενίσχυσαν αδύναμους τοίχους, κολώνες και άλλες κατασκευές στήριξης και αντικατέστησαν ορισμένα υλικά.

Πολλές από τις τεχνικές κατασκευής που χρησιμοποιούνται από το Build Change και άλλους οργανισμούς στο Νεπάλ βασίζονται στην αρχή της κλειστής τοιχοποιίας, η οποία χρησιμοποιεί ομοιόμορφες οριζόντιες και κάθετες δοκούς και υποστυλώματα από οπλισμένο σκυρόδεμα.

Υπάρχει επείγουσα ανάγκη για καταλύματα ανθεκτικά στις καταστροφές, όχι μόνο μετά τους σεισμούς στο Μαρόκο, την Τουρκία και τη Συρία αλλά και παγκοσμίως. Σύμφωνα με τον Χάουσλερ, έως και το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού θα ζει σε μη ασφαλή κτίρια το 2030. «Αυτή είναι μια από τις κεντρικές προκλήσεις της εποχής μας. Εξίσου πολλοί άνθρωποι επηρεάζονται από αυτό τόσο πολύ, όσο και από την έλλειψη ιατρικής περίθαλψης.»

Στη Χιλή οι σεισμοί είναι συχνό φαινόμενο

Οι σεισμοί είναι καθημερινό φαινόμενο στη Χιλή, μια χώρα όπου εκατομμύρια άνθρωποι ζουν σε ένα τεράστιο δίκτυο ρηγμάτων από προηγούμενους σεισμούς. Ωστόσο, έχουν πάρει την αντισεισμική προστασία σοβαρά. «Σχεδόν καθημερινά σεισμικά γεγονότα μας θυμίζουν συνεχώς ότι βρισκόμαστε σε ασταθές έδαφος», λέει η Μαγκνταλένα Ζιλ, περιγράφοντας την κατάσταση. Διεξάγει έρευνα για την ανακατασκευή μετά από σεισμικά γεγονότα στο Ερευνητικό Κέντρο Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Κινδύνων Καταστροφών (CIGIDEN). «Κάθε Χιλιανός που είναι 30 ετών έχει βιώσει τουλάχιστον έναν μεγάλο σεισμό», λέει.

«Ευτυχώς, η Χιλή έχει αυστηρούς κανονισμούς για την ασφάλεια των σεισμών», δήλωσε ο Γκαμπριέλ Γκονζάλες, αναπληρωτής διευθυντής της CIGIDEN.

Αυτές οι οδηγίες ήταν ο λόγος που μόνο ένα κτίριο κατέρρευσε στον τελευταίο μεγάλο σεισμό μεγέθους 8,8 Ρίχτερ τον Φεβρουάριο του 2010. Το κτίριο ήταν ένα συγκρότημα κατοικιών, 15 ορόφων, στην πόλη Κονσεπσιόν, ήταν νεόκτιστο και ακόμα σε μεγάλο βαθμό άδειο. Ο σεισμός και το τσουνάμι που ακολούθησε σκότωσαν παρόλα αυτά περίπου 500 ανθρώπους σε όλη τη χώρα.

Με τα χρόνια ο κατασκευαστικός τομέας στη Χιλή, όπως και σε άλλες σεισμογενείς περιοχές, ανέπτυξε τεχνικές για την ενίσχυση των σύγχρονων κτιρίων.

Σύμφωνα με τον Γκονζάλες, δεν υπάρχουν όρια ύψους για τα κτίρια στους σεισμικούς κανονισμούς της Χιλής. Αντίθετα, αυτά τα πολυώροφα κτίρια χρησιμοποιούν κολώνες και δοκούς από οπλισμένο σκυρόδεμα που υποστηρίζονται από χαλύβδινα πλαίσια. Με αυτόν τον τρόπο αναπτύσσουν την απαραίτητη ευελιξία για να αντέχουν σε ισχυρούς σεισμούς. Οι δοκοί από σκυρόδεμα μπορεί να σπάσουν, αλλά οι χαλύβδινες κολώνες είναι σχεδιασμένες να παραμένουν όρθιες και να μην καταρρέουν.

Επίσης συχνά γίνονται αιφνιδιαστικοί έλεγχοι στα εργοτάξια. Αυτό διασφαλίζει την αυστηρή τήρηση των οικοδομικών κανονισμών.

Επιμέλεια: Ευθύμης Αγγελούδης