«Ιός διάσπασης» στις συμφωνίες του Μινσκ;

Κάνοντας έναν σύντομο απολογισμό ο Οκτώβριος έφερε σημάδια εκτόνωσης στη διένεξη στην Ανατολική Ουκρανία. Ο ουκρανικός στρατός και οι φιλορώσοι αυτονομιστές απέσυραν τα τεθωρακισμένα και τον βαρύ οπλισμό τους από την γραμμή διαχωρισμού. Οι αυτονομιστές ανέβαλαν τις δημοτικές εκλογές για το 2016 και η Ουκρανία παρουσίασε σχέδιο νόμου που πρόκειται να διευκολύνει την εκλογική διαδικασία. Οι δύο αποφάσεις του Μινσκ υλοποιούνται αργά, έστω και με πισωγυρίσματα. Προβλέπoυν περισσότερη αυτονομία στις περιοχές Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ και επιστροφή τους στην Ουκρανία ως τμήμα της.

Δημοψήφισμα ή παραίτηση Ποροσένκο

Η μεγαλύτερη πρόκληση όμως για την χώρα δεν έχει έρθει ακόμη. Το Κίεβο έχει αναλάβει την υποχρέωση μέχρι τέλος του χρόνου να παραχωρήσει συνταγματικά ειδικό καθεστώς στις περιοχές των αυτονομιστών. Η ψηφοφορία κατά την πρώτη ανάγνωση τον περασμένο Αύγουστο επισκιάστηκε από σοβαρά επεισόδια έξω από το Κοινοβούλιο. Τέσσερις αστυνομικοί έχασαν τη ζωή τους, όταν ένας διαδηλωτής έριξε χειροβομβίδα. Μια από τις κινητήριες δυνάμεις των επεισοδίων ήταν το λαϊκιστικό δεξιό κόμμα Swoboda. Μέσα στο κοινοβούλιο το Ριζοσπαστικό κόμμα του λαϊκιστή Όλεχ Λιάσκο προσπαθούσε να σταματήσει τη ψηφοφορία. Μετά την ψηφοφορία ο Λιάσκο αποχώρησε από τον κυβερνητικό συνασπισμό. Στη δεύτερη ανάγνωση που προγραμματίζεται για το Δεκέμβριο παρατηρητές προβλέπουν ανάλογες καταστάσεις. Ήδη, στις 12 Φεβρουαρίου, την ημέρα της υπογραφής των συμφωνιών του Μινσκ, ακούστηκαν επικριτικές φωνές στην Ουκρανία. Για παράδειγμα ότι ο πρόεδρος Πούτιν κορόιδεψε τον ουκρανό ομόλογό του και ότι στην Αν. Ουκρανία θα δημιουργηθεί μια περιοχή με εχθρικούς προς το Κίεβο ψευτοδημοκράτες και με δικές της δικαστικές και αστυνομικές αρχές, που θα χρηματοδοτούνται από την κεντρική κυβέρνηση, όπως ισχυρίστηκε ένας αρχισυντάκτης έγκυρης εβδομαδιαίας εφημερίδας.

Την ίδια αρνητική στάση παίρνει και ένας συνάδελφός του από μια διαδικτυακή εφημερίδα. Μιλώντας στη DW υποστήριξε ότι αντιτίθεται στις συμφωνίες του Μινσκ, γιατί ωθούν την Ουκρανία σε μια λύση που τελικά θα την καταστρέψει. Θεωρεί ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι η μετάδοση της διένεξης που υποκινείται από τη Ρωσία, από την εξωτερική στην εσωτερική πολιτική. Το εγχείρημα ενσωμάτωσης στην Ουκρανία των περιοχών που βρίσκονται υπό τον έλεγχο των αυτονομιστών θα μπορούσε να πυροδοτήσει εμφύλιο πόλεμο. Ο ουκρανός δημοσιογράφος βλέπει δύο λύσεις: «είτε θα καλέσει ο Ποροσένκο τον λαό να αποφασίσει σε δημοψήφισμα για τις συμφωνίες του Μινσκ, όπως έγινε στην Ελλάδα με τα μέτρα λιτότητας, ή θα παραιτηθεί».

«Ιός διάσπασης»

Η Οξάνα Σιροέντ, αντιπρόεδρος της Βουλής και μέλος του κυβερνητικού κόμματος Samopomitsch θεωρείται η πιο γνωστή πολέμια των συμφωνιών του Μινσκ, με μεγάλη επιρροή. Το κόμμα αυτό έχει προπύργιο τη δυτική Ουκρανία. Η κοινοβουλευτική του ομάδα ψήφισε εναντίον της αναθεώρησης του Συντάγματος τον περασμένο Αύγουστο. Στις τοπικές εκλογές του Οκτωβρίου το κόμμα της Σιροέντ κέρδισε σε ψήφους και αναδείχθηκε σε τρίτη δύναμη σε σχεδόν ολόκληρη τη χώρα. Σε πολλές συνεντεύξεις της προειδοποιεί για τον «ιό της διάσπασης», με τον οποίο θα μπορούσε να μολυνθεί η Ουκρανία μέσω των συμφωνιών του Μινσκ. Φωνές όπως αυτή της Σιροέντ ή των δύο δημοσιογράφων δεν αποτελούν σε καμιά περίπτωση μεμονωμένες περιπτώσεις, προειδοποιεί ο εμπειρογνώμων Βολοντιμίρ Φεσένκο και υπενθυμίζει στη DW μια ανοιχτή επιστολή που απέστειλαν 30 Ουκρανοί διανοούμενοι τον περασμένο Αύγουστο στο πρόεδρο Ποροσένκο με την παράκληση να μην συμπεριλάβουν τον όρο αποκέντρωση στο νέο Σύνταγμα. «Πρόκειται για ένα σχέδιο του Πούτιν με στόχο να δημιουργήσει ρωσικό θύλακα στην ουκρανική επικράτεια» αναφέρεται στην επιστολή. Η έκκληση βέβαια δεν εισακούστηκε.

«Αντικατοπτρίζει όμως το κλίμα στην κοινωνία» υπογραμμίζει ο Φεσένκο. Σε δημοσκόπηση του Διεθνούς Ινστιτούτου Κοινωνιολογίας του Κιέβου, που δημοσιεύθηκε περί τα τέλη Σεπτεμβρίου, το 60,7% των Ουκρανών δήλωσε ότι δεν πιστεύει πως η εφαρμογή των συμφωνιών του Μινσκ θα φέρει την ειρήνη. Οι πολέμιοι των συμφωνιών δεν έχουν ούτε ηγετική φυσιογνωμία ούτε κέντρο συντονισμού των δράσεών του, έχουν τη δυναμική να σταματήσουν τη συνταγματική αναθεώρηση. «Αυτήν τη στιγμή στο ουκρανικό κοινοβούλιο δεν υπάρχουν οι απαραίτητες 300 ψήφοι για να εγκριθούν οι συμφωνίες σε δεύτερη ανάγνωση», λέει ο εμπειρογνώμων. «Εάν οι συμφωνίες του Μινσκ εφαρμοστούν ως έχουν, θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε σοβαρή πολιτική κρίση.

Ρόμαν Γκοντσαρένκο / Ειρήνη Αναστασοπούλου