Κολωνία: Σύγχρονη τέχνη στην Ελλάδα

Έφυγε η Συρία έφυγε / πήρε τη γεωπολιτική της θέση κι έφυγε / κι έμειναν όλοι να κοιτούν τη μαύρη τρύπα στο χάρτη.

Ο νεαρός ποιητής Γιάζρα Χάλεντ μπερδεύεται ανάμεσα στους θεατές και απαγγέλλει τους στίχους τους.

...στο νησί «φιλοξενία παράνομων μεταναστών» ο δήμαρχος είναι επιχειρηματίας, ο παπάς είναι επιχειρηματίας, ο μπάτσος είναι επιχειρηματίας, ο χρυσαυγίτης είναι επιχειρηματίας, ο επιχειρηματίας είναι επιχειρηματίας, ο ροφός είναι επιχειρηματίας όλοι ολίγον τι φασίστες επιχειρηματίες...

Παρασκευή βράδυ, στο κέντρο πολιτισμού Werft5 στην Κολωνία, δίπλα στο Ρήνο. Παλιά στο χώρο στεγάζονταν αποθήκες και ναυπηγεία. Σήμερα φιλοξενεί ποιητές, μουσικούς, εικαστικούς. Όπως τον Γιάζρα Χάλεντ και την Πάκυ Βλασσοπούλου. «Τέχνη και κρίση: σύγχρονη τέχνη στην Ελλάδα» είναι ο τίτλος της έκθεσης που παρουσιάζει μέχρι τις 15 Απριλίου ο επιμελητής Αντρέ Ζάουερ, ο οποίος και προσεκάλεσε τους δυο καλλιτέχνες:

«Επισκέφθηκα την Αθήνα για πρώτη φορά πριν από δυο χρόνια με αφορμή την έκθεση Art Athina. Στη αρχή, ως προσκεκλημένος έμεινα στο Interkontinental. Αργότερα μεταφέρθηκα στα Εξάρχεια διότι ήθελα να δω και ένα άλλο πρόσωπο της πόλης. Εκεί ανακάλυψα μια απίστευτα ενδιαφέρουσα περιοχή, πολιτικά, καλλιτεχνικά - καλλιτεχνικά πάρα πολύ δημιουργική- νεανική.»

Το καλοκαίρι του 2016 επισκέφθηκε και πάλι την Αθήνα. Τον ενδιέφερε να μάθει πώς κινούνται οι καλλιτέχνες αυτά τα δύσκολα χρόνια της κρίσης, πώς δημιουργούν σε ένα περιβάλλον χωρίς κρατικές επιδοτήσεις και με τα μέτρα λιτότητας να δυσκολεύουν την καθημερινότητά τους. Εντυπωσιάστηκε από τη δημιουργικότητα και την ζωντάνια που συνάντησε, από τους εικαστικούς χώρους και τις μικρές κοινότητες καλλιτεχνών που δρουν μαζί.

Είναι το μέλλον μια χαμένη υπόθεση;

Καλλιτέχνες που ζουν στην κρίση αλλά η κρίση δεν είναι απαραίτητα το θέμα τους. Ίσως γιατί όταν η πληγή πονάει δεν την αγγίζεις όπως λέει η Πάκυ Βλασσοπούλου. Στη μεγάλη λευκή αίθουσα με τις διάσπαρτες κολώνες, η 30χρονη καλλιτέχνις τοποθέτησε ένα μακρόστενο τραπέζι. Η επιφάνειά του καλύπτεται αρχικά από μια βιτρίνα με μια σειρά από ράχες βιβλίων, ακολουθούν μικρά κομμάτια λευκού μαρμάρου, τα οποία «παραπέμπουν σε εργαλεία» και τέλος ένα ποτήρι με νερό «ως μια ένδειξη παρουσίας και απουσίας» όπως λέει η νεαρή γλύπτρια. Στη μια πλευρά του χώρου, η Πάκυ Βλασσοπούλου έχει τοποθετήσει μια σειρά από βιομηχανικές καρέκλες, τις οποίες σκέπασε με λευκό ύφασμα και στην ουσία «αχρήστευσε» τη λειτουργία τους. Στην αντικρινή πλευρά, τοποθέτησε διάφανες κουρτίνες, στο τελείωμα των οποίων κρέμονται σα βαρίδια μικρές λευκές πέτρες. Ο τίτλος του έργου της: «Εάν το μέλλον είναι μια χαμένη υπόθεση».

«Η κεντρική ιδέα της δουλειάς είναι να δημιουργείς ένα χώρο, μια προθήκη για τους θεατές. Στη συγκεκριμένη περίπτωση επιθυμία μου ήταν να υπάρχει μια αίσθηση κενού χώρου και μιας πράξης που είτε έχει γίνει είτε είναι να γίνει. Στην ουσία είναι για την εμπειρία του χρόνου».

Η Πάκυ Βλασσοπούλου μαζί με άλλους δυο φίλους της δημιούργησε στα Εξάρχεια πριν από πέντε χρόνια έναν ανεξάρτητο χώρο, ο οποίος ονομάζεται  «3.137» και φιλοξενεί κυρίως εκθέσεις και ομιλίες. Τον ποιητή Γιάζρα Χάλεντ δεν έτυχε να τον γνωρίσει προσωπικά παρόλο που μένει στην ίδια γειτονιά.

Ποίηση γεμάτη δύναμη και αλήθεια

Ο χαμογελαστός, εξαιρετικά χαμηλών τόνων 38χρονος ποιητής, με ρίζες από το Γκρόσνι και την Αθήνα, παρουσίασε μια περφόρμανς περίπου δεκαπέντε λεπτών . Μέσα από τους στίχους του, που απήγγειλε άλλοτε χαμηλόφωνα και άλλοτε με ένταση, σχεδόν εκκωφαντικά, αποκαλύπτει ένα βλέμμα βαθύ, πικρό, άμεσο, πολιτικό: «Σ’ αυτή τη χώρα/Βιάζουν τους μετανάστες/Καίνε τους ποιητές/Ο μπαλτάς της ελληνικής δημοκρατίας/Τεμαχίζει, τεμαχίζει, τεμαχίζει/Κάτω από την κόψη του σπαθιού/Την τρομερή/Θα ζήσετε/Χίλια χρόνια/Καθαροί».

Δεν χαρίζεται σε κανέναν. Αυτοσαρκαστικός: «Εγώ είμαι ο Γιάζρα, τραμπούκος ποιητής, σχιζομητροπολιτάνος, γιος μουσουλμάνας, πατέρας κανενός» αλλά και αυστηρός με τους ομότεχνούς του: «Ποιητάδες μείνετε σπίτι... μια ζωή στην ήττα και στην άμυνα».

Η αμεσότητα και η δύναμη των στίχων του προδίδει μια αλήθεια βιωμένη, μια τέχνη που συγκινεί, που σε κάνει κοινωνό μιας αδυσώπητης πραγματικότητας και σε καλεί να σκεφθείς. Μια τέχνη σύγχρονη, η οποία όμως δεν έχει ανάγκη από εγχειρίδια για να γίνει κατανοητή.

Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με την παρουσία των δυο καλλιτεχνών στο κοινό. Η επόμενη έκθεση στο Werft5 για την ελληνική τέχνη και την κρίση θα γίνει τον Σεπτέμβριο. Ο διοργανωτής Αντρέ Ζάουερ δεν θέλησε να αποκαλύψει τα ονόματα. Αναμένουμε με ενδιαφέρον.

Μαρία Ρηγούτσου