Λίβανος: Οικονομική εξαθλίωση, πολιτική σήψη

Ο Σαάντ αντ-Ντιν αρχίζει την καθημερινή του προσπάθεια για επιβίωση. Με προσεκτικούς χειρισμούς βγάζει την τράτα του από το μικρό λιμάνι, στο κέντρο της Βηρυττού, στο οποίο συνωστίζονται άλλα τριάντα αλιευτικά σκάφη. Ο κλειστός κόλπος τα προστατεύει από τον αέρα και την ταραγμένη θάλασσα. Αλλά τίποτα δεν εγγυάται μια καλή ψαριά. «Ποτέ δεν ξέρεις τι σε περιμένει», λέει ο Σαάντ αντ-Ντιν. «Καμιά φορά πιάνω πέντε κιλά ψάρια μέσα σε λίγες ώρες. Αλλά χθες, για παράδειγμα, έμεινα δέκα ώρες στη θάλασσα και μετά βίας μάζεψα διόμιση κιλά...»

Ηλιοκαμένος, με λευκή γενειάδα, ψάθινο καπέλο και λινό πουκάμισο, ακριβώς όπως φαντάζεται κανείς έναν ψαρά στη Μεσόγειο, ο Σαάντ αντ-Ντιν παλεύει καθημερινά με την αβεβαιότητα. Ο πατέρας του ήταν επίσης ψαράς, όπως και ο παππούς του. Ο ίδιος ψαρεύει με αγκίστρι και δόλωμα, λέει ότι δεν έχει λεφτά για δίχτυα.  Έχουν περάσει λίγα λεπτά από τότε που άφησε πίσω του το λιμάνι και σβήνει τη μηχανή. «Παλιότερα βγαίναμε πιο ανοιχτά», λέει. «Τώρα δεν μπορούμε, η βενζίνη είναι πανάκριβη. Αν έδινα περισσότερα για βενζίνη, θα έπρεπε να πουλάω πιο ακριβά τα ψάρια, αλλά δεν θα τα αγόραζε κανείς. Άσε που οι ψαριές έχουν λιγοστέψει τον τελευταίο καιρό...»

Τέσσερις στους πέντε στα όρια της φτώχειας

Η οικονομική κρίση, που μαστίζει τον Λίβανο εδώ και χρόνια και επιδεινώθηκε ραγδαία μετά την πολύνεκρη έκρηξη στο λιμάνι της Βηρυτού τον Αύγουστο του 2020, έχει πλήξει κυρίως τους οικονομικά ασθενέστερους. Δεν είναι μόνο η βενζίνη που ακριβαίνει, λέει ο Σαάντ αντ-Ντιν. Πολλά τρόφιμα έχουν γίνει απλησίαστα. Ο πληθωρισμός καλπάζει. Τέσσερις στους πέντε Λιβανέζους ζουν σε συνθήκες φτώχειας. Πολλές φορές δεν μπορούν να αγοράσουν ούτε το καθημερινό ψωμί, πόσο μάλλον φρέσκο ψάρι. «Τίποτα δεν είναι όπως πριν», λέει ο ίδιος ο ψαράς. «Σήμερα η ψαροφαγία θεωρείται κάτι ιδιαίτερο, μία ξεχωριστή συνήθεια για ξεχωριστούς ανθρώπους...»

Σαν να μην φτάνουν όλα αυτά, κάθε τόσο ο Λίβανος μένει χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα. Κάποιες μέρες το ρεύμα έρχεται μόνο για δύο ώρες. Ακόμη και τα παγάκια έχουν γίνει είδος πολυτελείας. Ένας ακόμη πονοκέφαλος για τον μοναχικό ψαρά, που δυσκολεύεται να συντηρήσει το εμπόρευμά του. «Όταν πιάνουμε λιμάνι, κανονικά το ψάρι πρέπει να μπει στον πάγο το αργότερο σε μισή ώρα», λέει. «Διαφορετικά θα χαλάσει, θα αρχίσει να μυρίζει, μπορεί να προκαλέσει και δηλητηρίαση...»

«Οι πολιτικοί φταίνε»

Ο Σαάντ αντ-Ντιν, αλλά και οι περισσότεροι Λιβανέζοι, θεωρούν υπεύθυνους τους πολιτικούς για την εξαθλίωση της χώρας. Καθώς το Σύνταγμα του Λιβάνου προβλέπει συγκεκριμένες ποσοστώσεις για την εκπροσώπηση όλων των θρησκευτικών ομάδων, οι πολιτικοί αγωνιούν να διαφυλάξουν τα κεκτημένα. Κάθε απώλεια επιρροής σημαίνει λιγότερα χρήματα. Η πολιτική έχει παραλύσει, κάθε απόπειρα μεταρρυθμίσεων πέφτει στο κενό, οι αλληλοκατηγορίες για διαφθορά δίνουν και παίρνουν.

Βασικά τρόφιμα, όπως το σιτάρι, διατίθενται πλέον μόνο στη μαύρη αγορά. Λίγη ανακούφιση θα μπορούσε να προσφέρει το πλοίο «Ρατσόνι», με σημαία Σιέρα Λεόνε, που αναχώρησε την περασμένη εβδομάδα από την Ουκρανία με τελικό προορισμό τον Λίβανο, μέσω Τουρκίας. Ωστόσο, για άγνωστους λόγους, η άφιξη του πλοίου καθυστερεί. Οι αρμόδιοι δεν δίνουν καμία εξήγηση, λένε μόνο ότι «δεν έχουν ολοκληρωθεί οι απαραίτητες διαπραγματεύσεις». Η αγωνία παρατείνεται.

Στο πόστο του ο Σαάντ αντ-Ντιν μάταια περιμένει να πιάσει το πρώτο ψάρι. Δεν είναι καλή μέρα η σημερινή. Ίσως αύριο κάτι να γίνει. «Αρχίζω να αισθάνομαι πολύ μεγάλος για να βγαίνω κάθε μέρα στη θάλασσα», λέει ο ίδιος. «Θα ήθελα να βρω κάποια άλλη δουλειά, για να μπορώ να ζήσω την οικογένειά μου».

Τίλο Σπάνχελ (ARD)

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου