Λετονία: από την κρίση στην... προεδρία

Πριν από πέντε χρόνια η τότε κυβέρνηση του Βάλντις Ντομπρόφσκις είχε επιβάλει μία οικονομική θεραπεία-σοκ, προκειμένου η Λετονία να ξεπεράσει την κρίση και να προετοιμαστεί για την ένταξη στο ευρώ, αλλά και να μειώσει την οικονομική εξάρτησή της από τη γειτονική Ρωσία. Μπορεί η Ελλάδα να διδαχθεί κάτι από τη μακρινή δημοκρατία της Βαλτικής, που προσχώρησε στην ΕΕ μόλις το 2004; Μπορεί, υποστηρίζει ο ευρωβουλευτής της ΝΔ Γιώργος Κύρτσος, ο οποίος πρόσφατα συμμετείχε σε κοινοβουλευτική αποστολή στη Λετονία.

«Αυτοί πέτυχαν με μία θεραπεία σοκ που ήταν πολύ δύσκολη γιατί ξεκινούσαν από χαμηλά σε ό,τι αφορά τα οικονομικά και κοινωνικά τους δικαιώματα και κάλυψαν ήδη με το παραπάνω την πτώση στο ΑΕΠ που είχε προκαλέσει η θεραπεία-σοκ» λέει ο έλληνας ευρωβουλευτής στην Deutsche Welle. «Άρα τα μηνύματα από αυτές τις χώρες είναι ότι όλα είναι δυνατά, αρκεί να δουλέψεις και να είσαι αποφασισμένος. Κι όπως λένε να διεκδικείς την ιδιοκτησία, το ‘ownershipʼ του προγράμματός σου. Μας το εξήγησαν κι αυτό στη Ρίγα, ότι πίστεψαν στο πρόγραμμά τους και το εφάρμοσαν με δυναμικό και αποτελεσματικό τρόπο. Αντίθετα εμείς δεν πιστεύουμε στα προγράμματά μας, τα εμφανίζουμε ότι είναι κατασκευές των ευρωπαίων εταίρων...»

Ο τότε πρωθυπουργός και σημερινός αντιπρόεδρος της Κομισιόν Ντομπρόφσκις έχει δηλώσει ότι η κατάσταση στην Ελλάδα δεν ήταν συγκρίσιμη με την αντίστοιχη στη Λετονία. Και η ευρωβουλευτής Σάντρα Καλνιέτε, αντιπρόεδρος της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΕΛΚ, αποφεύγει να κάνει την απευθείας σύγκριση. Υποστηρίζει ωστόσο ότι η λετονική εμπειρία προσφέρεται για χρήσιμα συμπεράσματα. «Χωρίς τη στήριξη του κόσμου καμία κυβέρνηση δεν θα μπορούσε να υλοποιήσει τόσο σκληρές μεταρρυθμίσεις και μέτρα λιτότητας» επισημαίνει η ευρωβουλευτής από τη Λετονία. «Από αυτή την άποψη αποτελούμε παράδειγμα ότι οι μεταρρυθμίσεις μπορούν να επιτύχουν. Αλλά για να γίνει αυτό πρέπει, πρώτον, να τις υλοποιήσεις άμεσα, χωρίς χρονοτριβή, και δεύτερον, να εξηγήσεις πειστικά στον κόσμο γιατί γίνονται οι θυσίες. Γιατί όπως στην Ελλάδα, έτσι και στη Λετονία οι θυσίες ήταν τεράστιες: 330.000 άνθρωποι μετανάστευσαν στο εξωτερικό για δουλειά, τεράστιος αριθμός για μία χώρα δύο εκατομμυρίων. Κι όμως, η κυβέρνηση που επέβαλε τις μεταρρυθμίσεις επανεξελέγη και μάλιστα δύο φορές» λέει η Σάντρα Καλνιέτε στην Deutsche Welle.

Προτεραιότητα σε ανάπτυξη και νέες τεχνολογίες

Η Λετονία κατάφερε να προσελκύσει ξένους επενδυτές, ενώ έδωσε ιδιαίτερο βάρος στις τεχνολογίες αιχμής. Κατά τη διάρκεια της ευρωπαϊκής προεδρίας της στο πρώτο εξάμηνο του 2015 θέλει να δώσει προτεραιότητα στην ψηφιακή οικονομία. Ιδιαίτερη ανάπτυξη γνωρίζουν οι νέες τεχνολογίες και στις άλλες χώρες της Βαλτικής. «Ποιο είναι το μυστικό της επιτυχίας σε αυτό το κομμάτι;» ρωτάμε την Σάντρα Καλνιέτε. «Ένας από τους λόγους για την ιδιαίτερη ανάπτυξη σε συστήματα πληροφορικής και ασφάλειας των δεδομένων είναι ότι προωθήσαμε νέες τεχνολογίες από το μηδέν» λέει η ευρωβουλευτής από τη Λετονία. «Και μάλιστα αυτό δεν το ανέλαβαν υψηλόβαθμοι δημόσιοι υπάλληλοι αλλά νέοι άνθρωποι, δημόσιοι λειτουργοί, οι οποίοι ανήκουν στη γενιά εκείνη που έχει μεγαλώσει με νέες τεχνολογίες. Και σήμερα βλέπουμε ότι στη Λετονία η ταχύτητα σύνδεσης στο Ίντερνετ είναι από τις καλύτερες στον κόσμο. Εδώ στο Στρασβούργο προσπαθώ να συνδεθώ και μερικές φορές νομίζω ότι έχω γυρίσει 15 χρόνια πίσω, γιατί η σύνδεση είναι πολύ αργή».

Για τον έλληνα ευρωβουλευτή Γιώργο Κύρτσο η ανοδική πορεία της Λετονίας δεν αποτελεί μεμονωμένο περιστατικό, αλλά κομμάτι ενός ευρύτερου παζλ που μετατοπίζει πλέον το κέντρο βάρους της ΕΕ προς τα βορειοανατολικά: «Η Λιθουανία μπαίνει στο ευρώ, ο Τουσκ από πρωθυπουργός της Πολωνίας γίνεται πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, η Λετονία αναλαμβάνει την προεδρία. Αν τα ενώσουμε όλα αυτά βλέπουμε ότι υπάρχει μία εντυπωσιακή ενίσχυση της ΕΕ προς την ανατολική Ευρώπη, που βέβαια ανατρέπει και τις εσωτερικές ισορροπίες: είναι καλύτερα να μιλάς για τη Λιθουανία που μπαίνει στο ευρώ, παρά να μιλάς για το ενδεχόμενο του ελληνικού Grexit» λέει ο ευρωβουλευτής της ΝΔ.

Η «άλλη ανάγνωση» της λετονικής εμπειρίας

Πάντως ο ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ και αντιπρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου Δημήτρης Παπαδημούλης υποστηρίζει ότι η λετονική εμπειρία από την υπέρβαση της κρίσης έχει και μία άλλη ανάγνωση, την οποία φαίνεται να αγνοεί η προεδρία. «Το πρώτο σχόλιο που μπορεί να κάνει κανείς είναι ‘business as usualʼ. Η λετονική προεδρία στις προτεραιότητές της θέλει να σπάσει τα στερεότυπα, αλλά ως παράδειγμα αναφέρει τις σχέσεις της ΕΕ με τη Ρωσία. Αν ξεκινήσουμε από ένα σχόλιο για το τι δεν πρέπει να κάνει η λετονική προεδρία, είναι ότι δεν πρέπει να ρίξει λάδι στη φωτιά των σχέσεων της ΕΕ με τη Ρωσία» τονίζει ο Έλληνας ευρωβουλευτής σε συνέντευξη τύπου στο Στρασβούργο. «Θα περίμενε κανείς η λετονική προεδρία να προσπαθήσει να σπάσει τα στερεότυπα εκεί που έχει αποτύχει η ασκούμενη πολιτική με τη μονομερή, δογματική εμμονή στη μονόπλευρη λιτότητα. Κι έχει κι έναν παραπάνω λόγο να το περιμένει κανείς αυτό από τη λετονική προεδρία, γιατί η ίδια η Λετονία κι ο λαός της Λετονίας υπήρξε θύμα μιας σκληρής νεοφιλελεύθερης συνταγής με μονομερή λιτότητα, από την οποία υπέφεραν για χρόνια».

Σε κάθε περίπτωση, η Λετονία θα δώσει πράγματι προτεραιότητα στις σχέσεις με τη Ρωσία αλλά και όλες τις γειτονικές χώρες. Ημερομηνία-σταθμός θα είναι η σύνοδος κορυφής για την εταιρική σχέση με την ανατολική Ευρώπη το Μάιο, υποστηρίζει η Σάντρα Καλνιέτε. «Ελπίζουμε να επαναπροσδιορίσουμε τη σχέση με τις χώρες τις περιοχής, διότι σήμερα η κατάσταση είναι ιδιάζουσα: τρεις χώρες -Ουκρανία, Γεωργία και Μολδαβία- έχουν υπογράψει συμφωνία σύνδεσης με την ΕΕ, η Αρμενία έχει συμφωνία τελωνειακής ένωσης, το Αζερμπαϊτζάν παραμένει ουδέτερο, δεν έχει κάποια συμφωνία, ενώ η Λευκορωσία είναι ιδιαίτερη περίπτωση λόγω πολιτικών συνθηκών και κυρώσεων. Γι' αυτό θέλουμε μεγαλύτερη ευελιξία, ώστε να προωθούμε κατά περίπτωση τον διάλογο με κάθε μία από τις χώρες αυτές» λέει η ευρωβουλευτής από τη Λετονία στην Deutsche Welle.

Γιάννης Παπαδημητρίου, Στρασβούργο