«Μάλλον ευσταθούν πολλές καταγγελίες για παρακολουθήσεις»

Σε ένα συμπέρασμα συμφωνούν όλοι: η υπόθεση των παρακολουθήσεων αποτελεί συνολικό ευρωπαϊκό πρόβλημα, δεν αφορά μία ή δύο μεμονωμένες χώρες. Όπως επισημαίνει στην Deutsche Welle η Ολλανδέζα ευρωβουλευτής των Φιλελευθέρων (Renew Europe) Σόφι Ίντ'Φελντ «δεν ερευνούμε συγκεκριμένες χώρες. Ερευνούμε ένα ευρωπαϊκό πρόβλημα. Και όσο περισσότερες πληροφορίες συγκεντρώνουμε τόσο πιο σαφές γίνεται ότι πρόκειται για ευρωπαϊκό πρόβλημα (...) Σε ορισμένες χώρες έχουμε ισχυρές ενδείξεις κατάχρησης του λογισμικού παρακολούθησης για πολιτικούς σκοπούς, σε άλλες χώρες οι κάτοχοι του λογισμικού μπορεί να διεκπεραιώνουν τις τραπεζικές υποθέσεις τους, ενώ όλα τα κράτη-μέλη χρησιμοποιούν λογισμικό εμπορικής κατασκοπείας, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο». 

Για να θέσουμε καθαρά το ερώτημα: Υπάρχει «ελληνικό Γουότεργκειτ»; Υπάρχουν αποδείξεις, ενδείξεις ή απλώς αιτιάσεις; «Νομίζω ότι έχουμε κάτι περισσότερο απο αιτιάσεις» λέει η Σόφι Ιντ'Φελντ. «Υπάρχουν αρκετοί δημοσιογράφοι, που κάνουν εξαιρετική δουλειά. Με ρωτάτε, αν είναι κάτι σαν το Γουότεργκειτ; Μπορεί να είναι και κάτι μεγαλύτερο. Η κυβέρνηση λέει ότι δεν έχει σχέση, αλλά με όλες τις αιτιάσεις ή και τις αποδείξεις που υπάρχουν, θα έλεγα ότι είναι προς το συμφέρον της κυβέρνησης να μην χάνει χρόνο, να ερευνήσει, να ξεκαθαρίσει το τοπίο. Έχω εκπλαγεί, διαπιστώνοντας ότι δεν έχουν καταθέσει πρόσωπα-κλειδιά, όπως ο κ.Δημητριάδης, ο κ.Λαβράνος ή ο κ.Μπίτσιος. Ακούω ότι καλούνται να καταθέσουν σε επιτροπή της Βουλής, δεν γνωρίζουμε αν θα προσέλθουν. Αλλά ούτε την αστυνομία είδαμε να ερευνά τα γραφεία της Intellexa για  να συγκεντρώσει αποδεικτικά στοιχεία».

«Μάλλον απίθανο» να χρησιμοποιεί ιδιώτης το λογισμικό

Σε αυτό το σημείο ο Σόφι Ιντ'Φελντ επανέρχεται κάθε τόσο στη διάρκεια της συνέντευξης: Δεν ισχυρίζεται ότι ήδη κομίζει αδιάσειστα στοιχεία για τη χρήση του επίμαχου λογισμικού από την κυβέρνηση, λέει όμως ότι είναι ενοχλημένη από το ότι η ίδια η κυβέρνηση δεν φαίνεται να δείχνει ζήλο για την διερεύνηση της υπόθεσης. Η Ολλανδέζα ευρωβουλευτής δεν αποδέχεται την υπόθεση εργασίας ότι «μόνο» κάποιος ιδιώτης χρησιμοποιεί το επίμαχο λογισμικό παρακολουθήσεων. «Δεν μιλάμε για κάτι που αγοράζεις στο σουπερ-μάρκετ», λέει. «Στοιχίζει εκατομμύρια, ίσως και δεκάδες εκατομμύρια σε μερικές περιπτώσεις, δεν μπορούν πολλοί άνθρωποι να διαθέσουν τέτοια ποσά».

Η ευρωβουλευτής της ομάδας Renew Europe κάνει ιδιαίτερη αναφορά σε πρόσφατα ελληνικά δημοσιεύματα, σύμφωνα με τα οποία και ο δολοφονηθείς δημοσιογράφος Γιώργος Καραϊβάζ βρισκόταν παλαιότερα υπό παρακολούθηση. «Εδώ χρειαζόμαστε επείγουσα διαλεύκανση», λέει, «πρόκειται για μία πολύ σοβαρή υπόθεση. Οι δημοσιογράφοι πρέπει να μπορούν να κάνουν τη δουλειά τους με ελευθερία και ασφάλεια. Αυτό αποτελεί βασικό στοιχείο για τη λειτουργία της Δημοκρατίας».

Το «προσωρινό» συμπέρασμα της επιτροπής PEGA

Στις αρχές Νοεμβρίου η επιτροπή PEGA του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου επισκέφθηκε την Αθήνα. Λίγο αργότερα παρουσίασε στις Βρυξέλλες ένα προσχέδιο έκθεσης (draft). Η εισηγήτρια Σόφι Ιντ'Φελντ δέχθηκε επικρίσεις από φιλοκυβερνητικές εφημερίδες. Πρώτον, γιατί δημοσιοποίησε το προσχέδιο χωρίς να περιμένει το τελικό σχέδιο με τροπολογίες άλλων ευρωβουλευτών και, δεύτερον, γιατί σε μεγάλο βαθμό το προσχέδιο στηρίζεται σε μαρτυρίες δημοσιογράφων που εικάζεται ότι έχουν αριστερές πολιτικές καταβολές. Τι λέει η ίδια για όλα αυτά;

«Ένα προσχέδιο δεν είναι παρά αυτό που λέει η λέξη: προσχέδιο», επισημαίνει. «Είναι απολύτως φυσιολογική διαδικασία να καταθέτει ο εισηγητής ένα προσχέδιο, πριν καταθέσει το τελικό σχέδιο. Βλέπω ότι καμία από τις 27 εθνικές κυβερνήσεις δεν δείχνει διάθεση συνεργασίας. Έπρεπε να στηριχθούμε σε πληροφορίες που είναι δημοσίως προσβάσιμες. Κι επειδή αντιλαμβάνομαι τον ευαίσθητο χαρακτήρα του θέματος, έχω κάνει κάτι που νομίζω ότι δεν έχει ξαναγίνει σε αυτό το Κοινοβούλιο. Έχω παραθέσει υποσημειώσεις με τις πηγές για όλες, μα όλες τις αιτιάσεις που καταγράφονται. Η έκθεση περιέχει 989 υποσημειώσεις. Επίσης νομίζω ότι καμία άλλη έκθεση στην ιστορία της ΕΕ δεν επαναλαμβάνει τόσες φορές τη λέξη ‘φέρεται' ή ‘φερόμενος' (allegedly). Περιέχονται αιτιάσεις, που θα αποδειχθεί ότι δεν ευσταθούν; Πιθανώς. Αλλά πιστεύω επίσης ότι πολλές από αυτές ευσταθούν».

Στο στόχαστρο και η Βόρεια Μακεδονία;

Το έργο της επιτροπής PEGA θεωρητικά τερματίζεται τον Μάρτιο του 2023, αλλά είναι πολύ πιθανό να παραταθεί τουλάχιστον μέχρι το καλοκαίρι, για την περαιτέρω διερεύνηση της υπόθεσης. Ένα ακόμη ενδιαφέρον ερώτημα είναι, εάν η επιτροπή προτίθεται να εστιάσει και σε άλλες χώρες, για παράδειγμα στη Βόρεια Μακεδονία, την οποία δημοσιεύματα συνδέουν με το λογισμικό παρακολουθήσεων Predator. «Βεβαίως η χώρα αυτή δεν είναι μέλος της ΕΕ, αλλά μας ενδιαφέρει», απαντά η Ολλανδέζα ευρωβουλευτής. «Υπάρχουν ενδείξεις ότι πρόσωπα και επιχειρήσεις στη Βόρεια Μακεδονία διαδραματίζουν έναν πολύ σημαντικό ρόλο σε όλη αυτή την υπόθεση. Ας μην ξεχνάμε ότι εκεί είχε την έδρα της η εταιρεία Cytrox, που είχε λανσάρει στην αγορά το Predator...».

Γιάννης Παπαδημητρίου, Στρασβούργο