Μάρα Μαρινάκη, πρώτη Ελληνίδα Πρέσβυς στη Γερμανία

Μόνο βουνό με βουνό δεν σμίγει, λέει ο θυμόσοφος ελληνικός λαός. Κι αυτό επιβεβαιώθηκε για άλλη μια φορά την Πέμπτη 11.03 όταν, περνώντας το κατώφλι του προεδρικού μεγάρου Schloss Bellevue στο Βερολίνο η Μάρα Μαρινάκη επέδωσε τα διαπιστευτήριά της στον Φρανκ Βάλτερ Σταϊνμάιερ, 12ο Πρόεδρο της Ομοσπονδιακής Γερμανίας. Λόγω κορωνοϊού η ολιγόλεπτη τελετή δεν είχε τίποτα το κοινό με προηγούμενες στη μακρόχρονη διπλωματική θητεία της κυρίας Μαρινάκη στο εξωτερικό. Αλλά στην κατ΄ ιδίαν συζήτηση ο Γερμανός πρόεδρος αναφέρθηκε στις κοινές αναμνήσεις τους, όταν εκείνος ήταν υπουργός Εξωτερικών και η νέα Πρέσβυς της Ελλάδας στη Γερμανία γενική διευθύντρια – μοναδική γυναίκα ανάμεσα σε άλλους οκτώ – στην Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης, αρμόδια για θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ανάπτυξης σε σχέση με την κλιματική αλλαγή, μετανάστευσης, καταπολέμησης της τρομοκρατίας και για τις σχέσεις της ΕΕ με όλους τους διεθνείς οργανισμούς.

“Είχα μιλήσει εξ ονόματος της ΕΕ το 2014 σε μια γερμανική πρωτοβουλία στον ΟΗΕ για την προώθηση θεμάτων ανάπτυξης στην Αφρική” αναφέρει η κυρία Μαρινάκη στη Deutsche Welle. “Αλλά ο Γερμανός πρόεδρος θυμήθηκε και την ελληνική προεδρία στον ΟΑΣΕ το 2009, όπου είχα τον γενικό συντονισμό ως Μόνιμη Αντιπρόσωπος της Ελλάδας στη Βιέννη και μίλησε με τα θερμότερα λόγια για την κυρία Μπακογιάννη, τότε υπουργό Εξωτερικών, με την οποία διατηρούν ακόμη πολύ ζεστή σχέση”.

“Να μην αποτελεί λόγο θριαμβολογίας το φύλο”

Στο Βερολίνο, η κυρία Μαρινάκη κατέχει άλλη μια πρωτιά. Είναι η πρώτη γυναίκα Πρέσβυς από την σύσταση διπλωματικών σχέσεων ανάμεσα στην Ελλάδα και τη Γερμανία μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.. Γι αυτήν την “πρωτιά” έχει ξεκάθαρη στάση. Θεωρεί ότι είναι περισσότερο θέμα προσωπικότητας και όχι φύλου, αφού θα μπορούσε μια γυναίκα να είναι εξίσου ικανή ή εξίσου ανίκανη, όπως ένας άνδρας. “Θα πρέπει να ξεφύγουμε από τη συμβολική αναγνώριση της γυναικείας πρωτιάς και να γίνει μια κανονικότητα, μια ρουτίνα, να μην αποτελεί λόγο ειδικής αναφοράς όταν μια γυναίκα αναλαμβάνει αξίωμα επί τη βάσει των ικανοτήτων και της σταδιοδρομίας της, και το στοιχείο του φύλου να μην αποτελεί λόγο θριαμβολογίας” σημειώνει η Ελληνίδα Πρέσβυς έχοντας λόγου γνώση. Από το 2015 μέχρι και πριν αναλάβει τα καθήκοντά της στο Βερολίνο ήταν Πρέσβυς εκ προσωπικοτήτων της ΕΕ για θέματα Γυναικών, Ειρήνης και Ασφάλειας σε εφαρμογή του ψηφίσματος 1325 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, αλλά και για θέματα Φύλου και Ισότητας.

“Η δυσκολία ή ευκολία στην πρόσβαση ευκαιριών λόγω φύλου θεωρώ ότι είναι εντελώς προσωρινή, και όσο περνά ο καιρός κοινωνία και φορείς εξοικειώνονται. Εξ άλλου είναι ένα από τα θετικά της παγκόσμιας εκστρατείας που έχει ξεκινήσει τα τελευταία χρόνια, να προωθηθεί η πλήρης ισότιμη και όχι χαριστική συμμετοχή της γυναίκας στην κοινωνία και σε όλους τους τομείς δράσης”. Κατά την κυρία Μαρινάκη είναι πολύ σημαντικό ωστόσο στην επιλογή των προσώπων να δίνονται και οι ανάλογες ευκαιρίες στις γυναίκες, ειδικά σε νέες επαγγελματίες για να ξεκινήσουν καριέρα. “Δεν είναι δυνατόν να ζητάμε ένα γεμάτο βιογραφικό, όταν κανένας δεν έδωσε σε αυτές τις κοπέλες μια πρώτη ευκαιρία. Αλλά σιγά σιγά το ενστερνιζόμαστε και πιστεύω ότι θα φτάσει η στιγμή που δεν θα γίνεται πλέον διακριτική μεταχείριση ούτε προς τη μια, ούτε προς την άλλη κατεύθυνση”.

Προτεραιότητα το ανακαινισμένο ιστορικό κτήριο της Ελληνικής Πρεσβείας

Υπάρχει ωστόσο άρωμα γυναίκας στην ελληνογερμανική διπλωματία με την ανάληψη των καθηκόντων της; Η κυρία Μαρινάκη δεν πιστεύει σε τέτοιες φράσεις κλισέ, γιατί τα θέματα – και τα προβλήματα - είναι συγκεκριμένα. “Το πλέγμα των διμερών σχέσεων είναι τόσο σύνθετο που πραγματικά δεν μπορείς να τραβήξεις και να αφήσεις έξω ένα τουβλάκι και να μην γκρεμιστεί όλο το οικοδόμημα. Το πιο βασικό αφορά στη συνεργασία και συμπαράσταση που ήδη έχουμε σφυρηλατήσει και ελπίζουμε να έχουμε ακόμη πιο ενισχυμένη από την γερμανική πλευρά σε ότι αφορά σε δίκαιες εθνικές διεκδικήσεις και σε διμερές επίπεδο, αλλά και στα διεθνή φόρα. Κι αυτό συμπεριλαμβάνει όχι μόνο την ΕΕ αλλά και όλους τους οργανισμούς, όπως το ΝΑΤΟ, τον ΟΑΣΕ, το Συμβούλιο της Ευρώπης και βεβαίως τα ΗΕ, όπου είναι ενεργά μέλη και οι δύο χώρες, και μάλιστα σε πολλές περιπτώσεις και ιδρυτικά μέλη. Αυτός ο τομέας συνεργασίας και πολυμέρειας είναι πολύ βασικός τομέας και πρώτη προτεραιότητα”.

Υπάρχει όμως και μια ανοιχτή πληγή δεκαετιών ως προς τη μόνιμη στέγη της Πρεσβείας Βερολίνου και της Πρεσβευτικής Κατοικίας, που η νέα Πρέσβυς θέλει να κλείσει. Πρόκειται για ένα ιστορικό κτήριο, μεταπολεμική δωρεά Έλληνα του Βερολίνου στην περιοχή Τιεργκάρτεν, το οποίο έχει ανακαινιστεί εκ βάθρων προκειμένου να στεγάσει την Ελληνική Πρεσβεία με όλα της τα τμήματα και την Πρεσβευτική Κατοικία. Πολλοί το έχουν χαρακτηρίσει “γερμανικό γιοφύρι της Άρτας”, επειδή, ενώ θα έπρεπε να είχε κατοικηθεί προ πολλού, πέρασαν δεκαετίες με πολλά πισωγυρίσματα και αδικαιολόγητες καθυστερήσεις. Αποτέλεσμα; Το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών να έχει “ματώσει” οικονομικά όλο αυτό το διάστημα, και κυρίως την περίοδο της οικονομικής κρίσης, με ενοίκια πολλών δεκάδων χιλιάδων ευρώ το μήνα για την προσωρινή στέγαση όλων των υπηρεσιών της Πρεσβείας, που ακόμα είναι κατεσπαρμένες σε διάφορα σημεία της πρωτεύουσας.

“Χρήζει της άμεσης προσοχής μας, είναι ένα μεγαλόπνοο έργο που έχει καθυστερήσει ήδη αρκετά” παραδέχεται η κυρία Μαρινάκη. “Θεωρώ απόλυτα επιβεβλημένο να δημιουργήσουμε τις συνθήκες ώστε επιτέλους να ολοκληρωθεί και να μετακομίσουμε το ταχύτερο. Θα είναι ένα αρχιτεκτονικό στολίδι για την Ελλάδα και την διπλωματική εκπροσώπησή της στο εξωτερικό”. Απόλυτη προτεραιότητα όμως έχει και η εκπαίδευση των ομογενών της Γερμανίας. Τα χρόνια πέρασαν, οι ανάγκες της σημερινής γενιάς Ελλήνων έχουν αλλάξει. Οι νέοι θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να σταδιοδρομούν σε δύο χώρες, άρα να παίρνουν απολυτήρια που να τους ανοίγουν δυνατότητες σπουδών και στις δύο χώρες. “Κανένα κράτος δεν μπορεί να έχει ήσυχη της συνείδησή του, όταν τα παιδιά οδηγούνται σε ένα επαγγελματικό αδιέξοδο, όταν τα αφήνουμε ξεκρέμαστα. Το σύστημα, όπως υπάρχει, έχει ξεπεραστεί από τις συνθήκες και χρειάζεται προσεκτική επανεξέταση για να μην αποβαίνει σε βάρος των παιδιών, των οικογενειών τους και του μέλλοντός τους. Χρειαζόμαστε δίγλωσση εκπαίδευση με απολυτήρια που να αναγνωρίζονται και στις δύο χώρες”.

“Σαν να γύρισα στο σπίτι μου”

Για την Μάρα Μαρινάκη ο δρόμος προς το Βερολίνο είναι στην πραγματικότητα μια επιστροφή. Από το 1995 μέχρι το 1999 διετέλεσε Γενική Πρόξενος στη γερμανική πρωτεύουσα - και τότε κατά σύμπτωση η πρώτη Ελληνίδα σε αυτό το αξίωμα στη Γερμανία. “Έχω την αίσθηση ότι γύρισα στο σπίτι μου” μας λέει. “Αγαπώ πολύ το Βερολίνο, έχω ζήσει υπέροχες στιγμές, έχω γνωρίσει καταπληκτικούς ανθρώπους, αισθάνομαι μια συγγένεια και πνευματική ταύτιση. Θέλω να προσπαθήσω να μοιραστώ τις εμπειρίες μου με τους συμπατριώτες μας στην Ελλάδα, γιατί το Βερολίνο έχει μεγάλη συμβολική αξία και αξίζει να βοηθήσουμε να το καταλάβουν περισσότερο και καλύτερα οι Έλληνες και οι Ελληνίδες μέσα και έξω από την Ελλάδα”.

Σε αυτούς τους καταπληκτικούς ανθρώπους στο Βερολίνο χρωστά η κυρία Μαρινάκη πολλά. “Δεν θα ξεχάσω ποτέ την τεράστια αγκαλιά και στήριξη μετά την ολοκληρωτική καταστροφή όλων των εγκαταστάσεων και των αρχείων του Γενικού Προξενείου ύστερα από την κατάληψη και τις επιθέσεις που δεχτήκαμε στα μέσα Φεβρουαρίου του 1999 μετά την σύλληψη του Κούρδου ηγέτη Οτσαλάν. Η βοήθεια και συμπαράσταση που δέχτηκα εκείνες τις δύσκολες μέρες όχι μόνο από την ομογένεια αλλά και από όλους τους Βερολινέζους φίλους, συνεργάτες, ξένους συναδέλφους είναι κάτι που θα μου μείνει αξέχαστο σε όλη μου τη ζωή. Θα τους είμαι πάντα ευγνώμων. Σε τέτοια ώρα ανάγκης μετράμε και τους φίλους μας”.

Φτάνοντας στο επιστέγασμα της διπλωματικής της καριέρας, τι θα άλλαζε; “Για μένα είναι επένδυση ζωής, που θα την ξανάκανα το ίδιο, αν ξεκινούσα και τώρα, δεν θα άλλαζα τίποτα” λέει εννοώντας την κάθε μία λέξη. Όσοι την γνωρίζουν από κοντά διαβεβαιώνουν ότι πίσω από την πρόσχαρη, ευχάριστη και πάντα χαμογελαστή παρουσία της κρύβεται μια προσωπικότητα με πείσμα, θέληση και σταθερή προσήλωση στον στόχο. Το Βερολίνο δεν είναι ένα εύκολο διπλωματικό πόστο - για άνδρες και γυναίκες - σε μια περίοδο που οι ελληνογερμανικές σχέσεις δοκιμάζονται συνεχώς με την κάθε ευκαιρία. Αλλά γι αυτό η Μάρα Μαρινάκη θέλει να χτίσει νέες ισορροπίες, νέες προσωπικές σχέσεις, νέες φιλίες. Και θα αναζητήσει την εμπειρία και στήριξη γνωστών και φίλων από το παρελθόν. Εξ άλλου μόνο βουνό με βουνό δεν σμίγει.

Ειρήνη Αναστασοπούλου