Ν. Μηταράκης: Ευπρόσδεκτοι οι πρόσφυγες από την Ουκρανία

Την ώρα που τα βλέμματα της παγκόσμιας κοινότητας είναι στραμμένα στις επόμενες κινήσεις του Βλαντιμίρ Πούτιν στην εμπόλεμη Ουκρανία, μια νέα προσφυγική κρίση εκτυλίσσεται στα ανατολικά σύνορα της ΕΕ. Πάνω από δύο εκατομμύρια πρόσφυγες σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του ΟΗΕ έχουν ήδη εγκαταλείψει τις εστίες τους. 6.000 έχουν καταφύγει μέχρι τώρα στην Ελλάδα, όπως είπε ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου σε ενημέρωση Ελλήνων δημοσιογράφων στο Βερολίνο, αμέσως μετά τη συνάντηση που είχε με τη νέα υπ. Εσωτερικών από τους Σοσιαλδημοκράτες Νάνσι Φέζερ. Μια υπ. Εσωτερικών, η οποία σε αντίθεση με τον προκάτοχό της, Χορστ Ζεεχόφερ, έχει το βλέμμα περισσότερο στραμμένο στην Ευρώπη.

«Αν είχα έρθει έναν μήνα πριν η ατζέντα φαντάζομαι θα ήταν διαφορετική. Τώρα όλη η προσοχή μας στρέφεται στην Ουκρανία» ανέφερε χαρακτηριστικά ο Νότης Μηταράκης. Ένα από τα βασικά θέματα που συζητήθηκαν ήταν η άμεση συνδρομή και στην Πολωνία, κράτος-μέλος της ΕΕ, που δέχεται μαζικά Ουκρανούς πρόσφυγες. «Η Πολωνία ζήτησε βοήθεια από την Ελλάδα και η Ελλάδα είναι διατεθειμένη να βοηθήσει». Το δεύτερο κρίσιμο θέμα που συζητήθηκε ήταν η ενεργοποίηση του συστήματος προσωρινής προστασίας για τους Ουκρανούς κάτι, που κατά τον υπουργό,  δίνει νέα διάσταση στη συζήτηση για το νέο μεταναστευτικό σύμφωνο.«Μιλά για πρώτη φορά για ευρωπαϊκό χώρο κοινής προστασίας, κάτι που αποτελούσε πάντα θέση της Ελλάδας».

Πόση «εθνική ευθύνη» και πόση «ευρωπαϊκή αλληλεγγύη»;

Στο τραπέζι βρέθηκαν ακόμη η γερμανική συνδρομή προς την Ελλάδα με χρηματοδότηση προγραμμάτων ενσωμάτωσης ύψους 50 εκατομμυρίων ευρώ, αλλά και το ζήτημα της προστασίας των συνόρων, με τον Έλληνα υπουργό να τονίζει ότι αυτό που ζητά η Ελλάδα στη διαχείριση του προσφυγικού είναι μια «ισορροπία μεταξύ εθνικής ευθύνης και ευρωπαϊκής αλληλεγγύης».

Το καθεστώς άμεσης προσωρινής προστασίας πάντως  δημιουργεί πλέον έναν «κοινό ευρωπαϊκό χώρο προστασίας προσφύγων» σε συνδυασμό με «de facto άρση των προβλέψεων για τις δευτερογενείς ροές». Για τον κ. Μηταράκη είναι σημαντικό να εξεταστούν οι συνέπειες αυτών των προβλέψεων για τη συνολική διαχείριση της προσφυγικής κρίσης. Ως προς το κατά πόσο με τις νέες ρυθμίσεις δημιουργούνται ουσιαστικά δύο κατηγορίες προσφύγων, από τη μια «προνομιούχων» από την Ουκρανία και από την άλλη όλων εκείνων που εδώ και χρόνια φτάνουν από μακρινές χώρες, ο Νότης Μηταράκης παρατηρεί: «Από νομική άποψη θεωρούμε σωστό να υπάρχει διαχωρισμός. Οι Ουκρανοί θεωρούνται de facto εκτοπισμένοι από τη χώρα τους άνευ ατομικής εξέτασης. Αυτοί που έρχονται από πιο μακριά πρέπει να ακολουθήσουν ειδική διαδικασία ασύλου. Τιθεται λοιπόν το ερώτημα τι κάνεις με τους αναγνωρισμένους πρόσφυγες. Γιατί ο Ουκρανός να μπορεί να πάει από το Βέλγιο στην Αυστρία αλλά ο Αφγανός αναγνωρισμένος πρόσφυγας με ταυτότητα να μην μπορεί;»

2022 όπως 2015;

Η Ελλάδα πάντως δείχνει έτοιμη να αντιμετωπίσει την έλευση των νέων εκτοπισμένων. Άλλωστε οι ρυθμοί εισόδου στην Ελλάδα προσφύγων από την Ουκρανία είναι ακόμη διαχειρίσιμοι. «Όλοι οι Ουκρανοί είναι ευπρόσδεκτοι» ανέφερε χαρακτηριστικά ο Έλληνας υπουργός. Πέραν της προσωρινής παραμονής τους στη χώρα, υπάρχουν ήδη σκέψεις για όσους αποφασίσουν να παραμείνουν μακροπρόθεσμα στην Ελλάδα. «Αν κάποιος θέλει να ενσωματωθεί στην ελληνική κοινωνία, είμαστε ανοιχτοί». Στο άμεσο μέλλον πάντως το ελληνικό υπουργείο έχει στα σκαριά τη δημιουργία ενός συστήματος «self registration», όπου κάθε Ουκρανός που φτάνει στη χώρα, πχ μέσω του Προμαχώνα, να μπορεί να συμπληρώνει τα στοιχεία του και προαιρετικά ερωτηματολόγιο για δεξιότητες, γλώσσες κλπ.

Πόσο ίδιο όμως είναι το νέο προσφυγικό του 2022 με το παλιό του 2015; Για τον Νότη Μηταράκη δεν τίθεται θέμα σύγκρισης. «Επειδή ασχολούμαστε τώρα με την Ουκρανία νομίζουμε ότι ο υπόλοιπος πλανήτης έχει παγώσει. Η μεγάλη κρίση του 2021 ήταν το Αφγανιστάν (…) Η ανθρωπιστική κρίση στην περιοχή συνεχίζεται». Όπως επίσης παρατηρεί, το πραγματικό «κόστος» του νέου προσφυγικού κύματος δεν μπορεί ακόμη να αποτιμηθεί, ούτε για το 2022/2023 αλλά και μεταγενέστερα. 

Tι απαντά για τα φερόμενα pushback σε Αιγαίο και Έβρο

Την ίδια ώρα πάνω από το Αιγαίο και τον Έβρο εξακολουθεί να πλανάται η σκιά των φερόμενων παράνομων επαναπροωθήσεων αλλά και των πρόσφατων αποκαλύψεων για περιστατικά απάνθρωπης συμπεριφοράς σε βάρος νεοαφιχθέντων, κάποια εκ των οποίων αρχίζουν να παίρνουν και τη νομική οδό.Τι απάντησε σε ερώτημα της DW ο υπ. Μετανάστευσης και Ασύλου:

«Όποιος θεωρεί ότι έχει δικαίωμα προσφυγής στη δικαιοσύνη είναι πολύ θετικό να το κάνει. Οι καταγγελίες πρέπει να ερευνώνται, να εξετάζονται και να κρίνονται για την εγκυρότητά τους. Όταν πάντως ζητήθηκε από τους συγγραφείς ερευνών να παρουσιάσουν στις ελληνικές ανακριτικές αρχές αναλυτικά στοιχεία, αρνήθηκαν να το κάνουν (…) H Εθνική Επιτροπή Διαφάνειας διερευνά καταγγελίες και ελπίζω τις επόμενες εβδομάδες να αρχίσουν να βγαίνουν τα πρώτα πορίσματα, για να ξεχωρίσουμε την ήρα από το στάρι». Προσθέτει δε ότι ως προς το πολιτικό σκέλος «το γεγονός ότι η Ευρώπη φυλάττει τα σύνορά της έχει καταστρέψει τα σχέδια χωρών που χρησιμοποιούν το προσφυγικό ως διαπραγματευτικό όπλο». Η αναφορά προς την Τουρκία είναι σαφής. Όπως και η δέσμευσή της από την Κοινή Δήλωση του 2016 να αποτρέπει και η ίδια παράνομα pushback, ανέφερε ο Ν. Μηταράκης.

Σύμφωνα με live data που παρουσίασε ο Έλληνας υπουργός γεγονός είναι ότι καταγράφεται για την ώρα μαζική μείωση του αριθμού νεοαφιχθέντων στα νησιά και τον Έβρο από τις αρχές του έτους. Τέλος, αναμένεται προσεχώς και επίσκεψη της Νάνσι Φέζερ στην Αθήνα και τα νησιά του Αιγαίου, πιθανώς τη Σάμο.

Δήμητρα Κυρανούδη, Βερολίνο