Νέοι τριγμοί στις ελληνοτουρκικές σχέσεις;

Τον τελευταίο καιρό φαίνεται να έχει ανοίξει νέα σελίδα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, με τα δύο κράτη να επιδιώκουν την επαναπροσέγγιση. Η Frankfurter Rundschau ωστόσο εξετάζει το ενδεχόμενο νέων προστριβών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Ο λόγος: η Άγκυρα επανέρχεται στο ζήτημα της αποστρατιωτικοποίησης ορισμένων ελληνικών νησιών.

Στις 27 Δεκεμβρίου 2023, λίγες ημέρες μετά τη συνάντηση Μητσοτάκη και Ερντογάν στην Αθήνα, «κατόπιν κοινοβουλευτικού ερωτήματος ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν δήλωσε πως “η παραβίαση του αποστρατιωτικοποιημένου καθεστώτος των νησιών αποτελεί σοβαρή απειλή για την ασφάλεια της Τουρκίας και της περιοχής”. Κατά τον Τούρκο πολιτικό τα κυριαρχικά δικαιώματα στο Αιγαίο δεν έχουν αποσαφηνιστεί οριστικώς.

[…] Πάντως οι πρόσφατες απειλές της Άγκυρας δεν εκπλήσσουν τον καθηγητή Εμμανουήλ Καραγιάννη, ειδικό σε θέματα Διεθνούς Ασφάλειας στο King’s College του Λονδίνου. “Οι στρατιωτικές απειλές εναντίον των ελληνικών νησιών και το αίτημα του Ερντογάν για αναθεώρηση της Συνθήκης της Λωζάννης δεν είναι τυχαίες. Αποτελούν αντιθέτως έκφραση μίας νέας τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, στα πλαίσια της οποίας θα κορυφωθεί η πίεση προς την Ελλάδα. Τούρκοι αξιωματούχοι υπαινίσσονται πως υπάρχουν εδαφικές αξιώσεις απέναντι στην Ελλάδα, παρ’ ότι τα νησιά στο Ανατολικό Αιγαίο κατοικούνται αποκλειστικά από Έλληνες”, τονίζει ο ειδικός».

Ανοιχτό παραμένει εξάλλου και το ζήτημα της Κύπρου, «το οποίο εξακολουθεί να απασχολεί την ελληνική κοινωνία. Όπως δηλώνει ο Καραγιάννης, “η ελληνική κοινωνία είναι τραυματισμένη από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974 και τέτοιου είδους απειλές λαμβάνονται σοβαρά υπόψιν. Ως εκ τούτου μία απόφαση για μερική ή πλήρη αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου αποτελεί πολιτική αυτοκτονία για οποιαδήποτε ελληνική κυβέρνηση”. […] Επιπλέον, “δεν είναι σαφές το γιατί η Άγκυρα ζητά την αποστρατιωτικοποίηση των ελληνικών νησιών, δεδομένου ότι η Ελλάδα είναι μέλος του ΝΑΤΟ και δεν έχει καμία εδαφική αξίωση απέναντι στην Τουρκία”, όπως επισημαίνει ο επιστήμονας».

Η F.R. παρατηρεί τέλος πως «η δήλωση του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών συμπίπτει χρονικά με τον μαζικό εξοπλισμό των ενόπλων δυνάμεων». Η Τουρκία κατέληξε σε συμφωνία με τις Η.Π.Α. για την προμήθεια μαχητικών αεροσκαφών F-16, ενώ και η Ελλάδα θα προμηθευτεί επίσης μαχητικά αεροσκάφη από τις Η.Π.Α. Η Άγκυρα φέρεται να δεσμεύτηκε προς την Ουάσινγκτον πως η τουρκική στρατιωτική αεροπορία δεν θα συνεχίσει τις ασκήσεις πάνω από τα ελληνικά νησιά. «Το κατά πόσο όμως θα τηρήσει τις δεσμεύσεις της η Τουρκία, είναι αμφίβολο – μιας και τα τελευταία χρόνια ο Ερντογάν έχει συγκρουστεί επανειλημμένως με τους δυτικούς εταίρους του».

Μία τραγωδία χωρίς υπευθύνους;

112 νεκροί και περισσότεροι από 700 τραυματίες είναι ο τραγικός απολογισμός του μακελειού που έγινε στα βόρεια της Λωρίδας της Γάζας πριν από λίγες ημέρες. Πολλά κράτη, μεταξύ των οποίων και η Τουρκία, επιρρίπτουν σοβαρές κατηγορίες εναντίον του Ισραήλ.

«Πρέπει να είμαστε προσεκτικοί και να μην καταλήγουμε σε βιαστικά συμπεράσματα αναφορικά με το τι ακριβώς συνέβη. Γιατί είναι πιθανό να μη γνωρίζει καν η ηγεσία του ισραηλινού στρατού τι έγινε», γράφει η Frankfurter Allgemeine Zeitung. «Το σίγουρο είναι πάντως ότι συντελέστηκε μία ανθρώπινη τραγωδία αδιανόητων διαστάσεων. Και εν προκειμένω είναι δευτερευούσης σημασίας το πόσοι σκοτώθηκαν από ισραηλινές σφαίρες, όπως και ποιοι πυροβόλησαν λόγω πανικού ή με πρόθεση να σκοτώσουν».

«Την ευθύνη δεν την ανέλαβε ούτε ο ισραηλινός στρατός, ούτε… αλήθεια, ποιος άλλος; Η Χαμάς, που κρύβεται στα τούνελ της; Ο Ο.Η.Ε., που συντόνιζε τις παραδόσεις ανθρωπιστικής βοήθειας; Το Άγιο Πνεύμα;», διερωτάται με νόημα η Süddeutsche Zeitung.

«Το γεγονός ότι η Χαμάς κάνει λόγο για μία στοχευμένη σφαγή είναι εύλογο, αλλά όχι και πολύ πειστικό: Να δολοφονηθούν άμαχοι; Εάν ο ισραηλινός στρατός ήθελε κάτι τέτοιο, θα μπορούσε να το κάνει και αλλού – αυτές ακριβώς τις κατηγορίες επιρρίπτουν εξάλλου οι ριζοσπάστες επικριτές του Ισραήλ από τις 7 Οκτωβρίου. Πιο πιθανό φαίνεται το να έχασαν την ψυχραιμία τους οι στρατιώτες και να άρχισαν να πυροβολούν χωρίς να σκεφτούν τις ανθρώπινες ζωές. Τα όσα συνέβησαν θα έπρεπε να ερευνηθούν επί τόπου. Όμως κάτι τέτοιο δεν πρόκειται να γίνει εν μέσω πολέμου και αργότερα η αναπαράσταση των γεγονότων θα είναι αδύνατη».