Νίκη Τραμπ και στο Κογκρέσο. Απεριόριστη η εξουσία του;

«Θα θυμόμαστε αυτή την ημέρα, κατά την οποία ο αμερικανικός λαός ανέκτησε την εξουσία» έλεγε ο Ντόναλντ Τραμπ στις πρώτες του δηλώσεις μετά τη νίκη στις προεδρικές εκλογές. Οι ΗΠΑ «κλίνουν επί δεξιά», μία πολιτική στροφή που φαίνεται να επισφραγίζεται και με την κυριαρχία των Ρεπουμπλικανών και στα δύο Σώματα του Κογκρέσου. Η ισχνή πλειοψηφία στη Γερουσία διαφαινόταν ήδη από το βράδυ των εκλογών, ενώ τώρα, αν και δεν έχει ολοκληρωθεί η καταμέτρηση όλων των ψήφων, φαίνεται ότι το κόμμα του Τραμπ επικρατεί και στη Βουλή των Αντιπροσώπων.

«Αυτή τη φορά ο Τραμπ είναι πολύ καλύτερα προετοιμασμένος και αυτή είναι η μεγάλη διαφορά με την πρώτη του θητεία» λέει η Στόρμι Ανίκα Μίλντντερ, διευθύντρια του ανεξάρτητου Ινστιτούτου Aspen στη Γερμανία. «Εκτιμούμε ότι θα στελεχώσει την κυβέρνησή του μόνο με γνήσιους υποστηρικτές της πολιτικής του και αυτό σημαίνει ότι σε πολλά υπουργεία δεν θα υπάρχουν πλέον τα πρόσωπα εκείνα που θα μπορούσαν να αποτρέψουν τα χειρότερα, όπως είχε συμβεί στην περίοδο 2016-2020». Οι Ρεπουμπλικανοί φαίνεται ότι προσανατολίζονται όλο και περισσότερο προς το κίνημα MAGA (Make America Great Again) του Ντόναλντ Τραμπ.

Θα αξιοποιηθεί το πρόγραμμα «Project 2025»;

Θα αξιοποιήσει τελικά ο Τραμπ το αμφιλεγόμενο πολιτικό πρόγραμμα Project 2025; Στον προεκλογικό αγώνα ο ίδιος θέλησε να κρατήσει αποστάσεις από αυτό το ριζοσπαστικό πρόγραμμα, που θεωρείται μανιφέστο του υπερ-συντηρητικού Ιδρύματος Heritage Foundation. Αμερικανικά δημοσιεύματα επισημαίνουν πάντως ότι συνεργάτες του Τραμπ και θιασώτες του κινήματος MAGA, που μάλλον αναλαμβάνουν  σημαντικές θέσεις επιρροής στον κρατικό μηχανισμό, έχουν συμμετάσχει ενεργά στην κατάρτιση του συγκεκριμένου προγράμματος.

Αλλωστε, παρά την προσπάθειά του να αποστασιοποιηθεί, ο προεκλογικός Τραμπ δεν παρέλειψε να υιοθετήσει εμφανώς μερικές θέσεις του Project 2025, λέγοντας για παράδειγμα ότι στο μεταναστευτικό θα δρομολογήσει «τη μεγαλύτερη επιχείρηση απέλασης στην ιστορία των ΗΠΑ». Την ίδια επιμονή δείχνει ο νέος ένοικος του Λευκού Οίκου στην ενεργειακή πολιτική, ζητώντας την επιστροφή στην εξόρυξη ορυκτών καυσίμων (που ωστόσο θεωρούνται επιβλαβή για το περιβάλλον) και την αποδυνάμωση των κλιματικών στόχων.

«Αλλαγή του κράτους» ενόψει

Οι ομοσπονδιακές αρχές θεωρούνται ο πιο σημαντικός μοχλός πίεσης για να δρομολογήσει τις επιθυμητές αλλαγές ο νέος πρόεδρος. Παράδειγμα αποτελεί η Υπηρεσία για την Προστασία του Περιβάλλοντος (EPA). Στο Project 2025 το κεφάλαιο για την EPA εκτείνεται σε 32 σελίδες. Τις υπογράφει η διευθύντρια του οργανισμού κατά την πρώτη θητεία Τραμπ, η οποία προτείνει «να κατεδαφιστούν και να οικοδομηθούν από την αρχή» οι παρωχημένες δομές της υπηρεσίας.

Όπως λέει η Στόρμι Ανίκα Μίλντνερ «μπορεί κανείς να αξιοποίησει τις ομοσπονδιακές αρχές για να θεσπίσει ένα ρυθμιστικό πλαίσιο που ανταποκρίνεται στο δημόσιο συμφέρον, μπορεί όμως και να τις αδρανοποιήσει, λέγοντας στον εκάστοτε επικεφαλής 'δεν κάνουμε απολύτως τίποτα'». Και μάλλον αυτό θα συμβεί όσον αφορά την προστασία του περιβάλλοντος ή τη μετάβαση σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. 

Με ενδιαφέρον αναμένεται και η επιλογή του νέου προέδρου για το υπουργείο Δικαιοσύνης. Όταν μάλιστα ίδιος ο Τραμπ έχει κατηγορήσει το υπουργείο επανειλημμένα- τουλάχιστον 100 φορές, σύμφωνα με υπολογισμούς του δημόσιου ραδιοφωνικού δικτύου NPR- για «διώξεις» πολιτικών αντιπάλων της προηγούμενης κυβέρνησης.

Ομοϊδεάτες αντί για «ασφαλιστικές δικλίδες»;

Και στη Δικαιοσύνη το συντηρητικό κίνημα MAGA αναμένεται να κάνει αισθητή την παρουσία του, διορίζοντας φιλικά προσκείμενους δικαστές. Οι όποιες αποφάσεις προϋποθέτουν βέβαια την έγκριση της Γερουσίας, αλλά αυτό μάλλον θεωρείται τυπική διαδικασία για τους Ρεπουμπλικανούς, που διαθέτουν και εκεί την πλειοψηφία και σίγουρα δεν την χάνουν πριν τις «ενδιάμεσες εκλογές» του 2026. Σημειωτέον ότι στην πρώτη θητεία Τραμπ είχαν πρωτοδιοριστεί 234 δικαστές, εκ των οποίων τρεις στο Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ (Supreme Court).

Πάντως, η Στόρμι Ανίκα Μίλντνερ θεωρεί ότι η νέα διακυβέρνηση δεν θα επιχειρήσει να αλλάξει το Σύνταγμα των ΗΠΑ. Και αυτό γιατί, όπως υπογραμμίζει, «η τροποποίηση του Συντάγματος είναι μία περίπλοκη υπόθεση, επιπλέον δε μία τροποποίηση θα μπορούσε να αποδειχθεί και επιβλαβής για τους Ρεπουμπλικανούς, όταν θα επιστρέψουν στα έδρανα της αντιπολίτευσης».   

Από τη στιγμή λοιπόν που εδραιώνονται συντηρητικές πλειοψηφίες στον Λευκό Οίκο, στο Κογκρέσο, αλλά και στις ανώτερες βαθμίδες της Δικαιοσύνης, ποιος μπορεί να επωμιστεί το βάρος των «checks and balances», των συνταγματικών ρυθμίσεων που οφείλουν να λειτουργούν ως ασφαλιστικές δικλείδες για την εξισορρόπηση των εξουσιών, ώστε να αποτραπεί η σύγκρουση συμφερόντων και η κατάχρηση εξουσίας;

«Δεν θα έλεγα σε καμία περίπτωση ότι ήρθε το τέλος της αμερικανικής Δημοκρατίας», λέει η Μίλντνερ. Η ίδια θεωρεί ότι τα μέσα ενημέρωσης θα τιμήσουν τον ελεγκτικό ρόλο τους. Αλλά και οι δημοκρατικά εκλεγμένοι κυβερνήτες σε πολιτειακό επίπεδο προετοιμάζονται για ενδεχόμενη πολιτική σύγκρουση. Ήδη, η κυβερνήτης της Νέας Υόρκης, Κάθυ Χόκουλ, ήταν ξεκάθαρη, απευθυνόμενη στον Ντόναλντ Τραμπ: «Αν επιχειρήσετε να βλάψετε τους Νεοϋορκέζους ή να περιστείλετε τα δικαιώματά τους, θα με βρείτε απέναντι, σε κάθε σας βήμα».

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου