Ο θάνατος του Πινοσέτ διχάζει την Χιλή

Επεισόδια προκλήθηκαν χθες στο Σαντιάγο μεταξύ οπαδών και αντιπάλων του Αουγκούστο Πινοσέτ λίγο μετά την ανακοίνωση του θανάτου του πρώην δικτάτορα από τα μέσα ενημέρωσης της Χιλής. Χιλιάδες αντίπαλοι του χουντικού καθεστώτος ξεχύθηκαν στους δρόμους της πρωτεύουσας για να γιορτάσουν την είδηση και στη συνέχεια συγκρούστηκαν με υποστηρικτές του πρώην δικτάτορα, οι οποίοι βρίσκονταν μπροστά στο νοσοκομείο όπου νοσηλεύονταν ο Αουγκούστο Πινοσέτ. Η αστυνομία αναγκάστηκε να χρησιμοποιήσει δακρυγόνα και αντλίες νερού για να διαλύσει τους διαδηλωτές, οι οποίοι επιτέθηκαν με σιδερολοστούς και μπουκάλια και στις δυνάμεις ασφαλείας. Τα επεισόδια μεταξύ αντιπάλων και φίλων του Πινοσέτ στους δρόμους του Σαντιάγο δείχνουν πόσο το πρόσφατο παρελθόν αλλά και το παρόν της χώρας που είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με τον πάλαι πότε πανίσχυρο Αουγκούστο Πινοσέτ.

Ήταν 11 Σεπτεμβρίου του 1973 όταν ο στρατός υπό την ηγεσία του Πινοσέτ ανέτρεπαν την σοσιαλιστική κυβέρνηση του προέδρου Σαλβατόρ Αγιέντε. Ο εκλεγμένος πρόεδρος της χώρας πεθαίνει υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες κατά τη διάρκεια επίθεσης στο προεδρικό μέγαρο. Λίγο αργότερο ο αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων τίθεται επικεφαλής της χούντας και απευθύνει διάγγελμα στον λαό της Χιλής μέσω ραδιοφώνου: «Οι δυνάμεις του στρατού και της αστυνομίας έδρασαν σήμερα με έναν πατριωτικό σκοπό. Να απελευθερώσουν τη χώρα από το χάος».

Από την αρχή της δικτατορίας ο Αουγκούστο Πινοσέτ, ο οποίος γεννήθηκε το 1915 στην παραθαλάσσια πόλη Βαλπαραίσο, μιλούσε για «πόλεμο» στον οποίο βρίσκονταν η χώρα του. Υπό τις διαταγές του δολοφονήθηκαν τουλάχιστον 3 με 4.000 άνθρωποι, περισσότεροι από 1.000 αγνοούνται ακόμα και σήμερα, ενώ περίπου 28.000 αντίπαλοι του καθεστώτος βασανίστηκαν ή εξαναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη Χιλή. Ο άνθρωπος με τα μαύρα γυαλιά και τη στρατιωτική στολή έγινε σύμβολο του αδίστακτου δικτάτορα της νότιας Αμερικής. Γεμάτος περηφάνια έλεγε συχνά κατά τη διάρκεια της 16χρονης τυραννίας του από το 1973 ως το 1990 ότι «στη χώρα δεν κινείται φύλλο χωρίς να το ξέρω».

Μερικές ώρες μετά το θάνατο του Αουγκούστο Πινοσέτ οργανώσεις όπως η Διεθνής Αμνηστεία εκφράζουν την λύπη τους για το γεγονός ότι ο πρώην ισόβιος γερουσιαστής δεν έκατσε ποτέ στο εδώλιο του κατηγορουμένου κάποιου δικαστηρίου για να λογοδοτήσει για την κατάλυση της δημοκρατίας, τις δολοφονίες, τις απαγωγές και τα βασανιστήρια.

Ο Χουάν Γκαρθές, πρώην σύμβουλος του Σαλβατόρ Αγιέντε, επί σειρά ετών νομικών εκπρόσωπος θυμάτων της χιλιανής χούντας στη Μαδρίτη και συγγραφέας βιβλίων για τον Αγιέντε και τον Πινοσέτ δήλωσε στο CNN λίγο μετά το θάνατο του πρώην δικτάτορα: «Δεν έχω προσωπική άποψη για τον Πινοσέτ. Δεν τον γνώρισα. Δυστυχώς όμως υπήρξα μάρτυρας των εγκλημάτων του. Ήμουν εκεί όταν έγιναν, ήμουν παρόν όταν ξεκίνησαν τα εγκλήματα».

Ήδη από την αρχή της χούντας ο Πινοσέτ επέβαλε τον μετασχηματισμό της χώρας από μια σοσιαλιστικού τύπου οικονομία -τα θεμέλια της οποίας είχε θέση ο Αγιέντε- σε μια νεοφιλελεύθερη οικονομία: με ιδιωτικοποιήσεις, μαζικές απολύσεις, καταπίεση των συνδικαλιστικών οργανώσεων και αποδόμηση του κράτους προνοίας. Απόρροια των αλλαγών αυτών ήταν μια σημαντική ανάπτυξη της οικονομίας, με την οποία ο Αουγκούστο Πινοσέτ κέρδισε πολλούς οπαδούς κυρίως μεταξύ των συντηρητικών στη Χιλή.

Η ζωή του Αουγκούστο Πινοσέτ…«αναστατώθηκε» μόνο κατά τη διάρκεια της τελευταίας οκαετία. Το 1998 συνελήφθη στο Λονδίνο κατόπιν αιτήματος ισπανού δικαστή με την κατηγορία της δολοφονίας ισπανών πολιτών στη διάρκεια της χούντας. Για λόγους υγείας του επετράπη ωστόσο να αναχωρήσει για τη Χιλή, όπου μόλις πριν από μερικούς μήνες του απαγγέλθηκαν κατηγορίες για απαγωγές, παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, βασανισμούς και φοροδιαφυγή. Από τα τέλη Οκτωβρίου του 2006 βρίσκονταν υπό κατ΄ οίκον περιορισμό.

Ακόμα και στα τελευταία χρόνια της ζωής του ο Αουγκούστο Πινοσέτ δεν έδειξε ωστόσο ποτέ να μετανιώνει για όλα όσο έγιναν στη Χιλή υπό της διαταγές του. Ας ακούσουμε τέλος την γερμανίδα πολιτική επιστήμονα Μπρίτα Βάιφεν από το πανεπιστήμιου του Τίμπιγκεν: «Δεν νομίζω ότι ο Πινοσέτ μετάνιωσε για κάτι. Δεν άφησε ποτέ να διαφανεί κάτι τέτοιο. Σε άλλες χώρες της νότιας Αμερικής έχει συμβεί πρώην δικτάτορες να εκφράζουν τη λύπη τους για αυτά που έγιναν, να μιλούν για τις πρακτικές που ακολουθήθηκαν ή ακόμα και να ζητούν συγνώμη. Στη Χιλή όμως η κατάσταση ήταν διαφορετική, ίσως επειδή η χούντα του Πινοσέτ είχε να επιδείξει κάποιες επιτυχίες στον οικονομικό τομέα, ουδείς θέλησε να μιλήσει για λάθη ή παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων».